Na schemacie przedstawiono proces asymilacji CO2 oraz przemiany jej produktów zachodzące
w komórce mezofilu.
Na podstawie: M. Barbor, M. Boyle, M. Cassidy, K. Senior, Biology, London 1999.
a)
Podaj nazwę cyklu oznaczonego na schemacie numerem 1. oraz pełną nazwę triozy, która jest jego produktem.
Nazwa cyklu:
Nazwa triozy:
b)
Na podstawie schematu opisz procesy biochemiczne zachodzące w komórkach mezofilu w sytuacji, gdy produkcja PGAl jest tak intensywna, że przewyższa możliwość transportu tego związku do cytozolu.
Jedną z eksperymentalnych form terapii antybakteryjnej jest terapia fagowa. W preparatach
fagowych są zawarte wirusy bakteryjne (bakteriofagi) działające na określone szczepy
bakteryjne. Bakteriofag wytwarza białka adhezyny, rozpoznające receptory na komórkach
określonych szczepów bakterii, i produkuje enzymy degradujące elementy ściany komórkowej
lub otoczki bakterii.
Preparaty fagowe przygotowuje się indywidualnie dla każdego pacjenta: selekcjonuje się szczep
bakteriofaga, który skutecznie się namnaża i niszczy patogenne bakterie wyizolowane
z organizmu pacjenta. Preparaty fagowe stosuje się m.in. doustnie i wówczas, w celu
ograniczenia inaktywacji fagów, pacjentowi podaje się również środki zobojętniające sok
żołądkowy.
Na podstawie: https://www.iitd.pan.wroc.pl/pl/OTF/ZasadyTerapiiFagowej.html;
P. Kowalczyk i inni, Terapia fagowa – nadzieje i obawy, „Nowa Medycyna”, 2/2013.
6.1. (0–1)
Określ, które bakteriofagi – przeprowadzające przede wszystkim cykl lityczny czy cykl
lizogeniczny – są wykorzystywane w opisanej terapii fagowej. Odpowiedź uzasadnij.
6.2. (0–1)
Wyjaśnij, w jaki sposób niskie pH soku żołądkowego może spowodować inaktywację
preparatów fagowych. W odpowiedzi uwzględnij budowę bakteriofagów.
6.3. (0–1)
Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące problemów związanych ze stosowaniem terapii
fagowej są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest
fałszywe.
1.
Przez wirusy wykorzystywane w terapii fagowej mogą zostać zainfekowane komórki człowieka.
P
F
2.
Szczepy bakterii chorobotwórczych mogą nabywać oporności na fagi.
P
F
3.
W terapii fagowej kluczowe jest znalezienie bakteriofaga działającego swoiście na szczepy bakterii danego pacjenta.
P
F
6.4. (0–1)
Spośród wymienionych poniżej chorób człowieka wybierz i podkreśl wszystkie te, które
wywoływane są przez bakterie.
Chromosomy są najlepiej widoczne w komórce podczas metafazy podziału mitotycznego. Mają
wtedy zwartą strukturę, są krótkie i grube. Po ich wybarwieniu przy użyciu specjalnych
barwników uzyskuje się charakterystyczny dla każdego chromosomu homologicznego wzór
prążków, co ułatwia rozpoznanie pod mikroskopem poszczególnych chromosomów
i obserwację ich struktury.
Na rysunku przedstawiono budowę metafazowego chromosomu 2 człowieka.
Na podstawie: www. basicmedicalkey.com/genetic-and-developmental-disorders/
Oceń prawdziwość stwierdzenia: „Przedstawiony na rysunku chromosom metafazowy
zawiera dwie cząsteczki DNA, z których jedna pochodzi od ojca, a druga – od matki”.
Odpowiedź uzasadnij.
Wyjaśnij, dlaczego w komórkach roślinnych cukry są magazynowane głównie w postaci
skrobi, a nie – sacharozy. W odpowiedzi uwzględnij właściwości osmotyczne obu
związków.
Na rysunku przedstawiono budowę układu protonefrydialnego u przedstawiciela
wolnożyjących płazińców. Aparat filtracyjny tego układu tworzy komórka płomykowa
połączona żeberkowato z komórką kanalikową.
Na podstawie: N.A. Campbell i inni, Biologia, Poznań 2012.
U dwóch gatunków wypławków słodkowodnych, o podobnej wielkości i budowie, stwierdzono
zróżnicowanie liczby komórek układu protonefrydialnego (komórek płomykowych). Jeden
z badanych gatunków wypławków – wielooczka czarna – zasiedla wody słodkie stojące oraz
rzeki o słabym nurcie. Żyje w wodzie o nieco wyższym stężeniu soli niż stężenie preferowane
przez drugi gatunek – wypławka alpejskiego – występującego w chłodnych źródłach
i strumieniach o niższym zasoleniu.
7.1. (0–1)
Na przykładzie wybranej cechy budowy komórki płomykowej wykaż, że ta komórka
ułatwia odprowadzanie płynów z jamy ciała u płazińców.
7.2. (0–1)
Określ, który z dwóch gatunków – wielooczka czarna czy wypławek alpejski – powinien
mieć większą liczbę komórek płomykowych. Wyjaśnij znaczenie większej liczby komórek
płomykowych w procesie osmoregulacji u tego gatunku.
W klatce piersiowej człowieka występuje 12 par żeber. Żebra łączą się z kręgami kręgosłupa
za pomocą stawów, natomiast w przedniej części większość żeber jest połączona z mostkiem
za pomocą tkanki chrzęstnej.
Praca klatki piersiowej, powodująca wentylację płuc, jest czynnością w zasadzie niezależną
od woli, wykonywaną automatycznie. Ruchami oddechowymi kieruje układ nerwowy poprzez
ośrodek oddechowy, znajdujący się w rdzeniu przedłużonym. Zostaje on pobudzony,
gdy we krwi wzrasta stężenie CO2.
Na rysunku przedstawiono budowę klatki piersiowej człowieka.
Na podstawie: http://morehealthy.ru/material/stroenie-osobennosti-i-tipy-grudnoi-kletki-cheloveka-3486.html
a)
Na podstawie rysunku i przedstawionych informacji uzupełnij zdania dotyczące budowy klatki piersiowej człowieka – wpisz w wyznaczone miejsca cyfry określające liczbę par poszczególnych rodzajów żeber.
Z mostkiem za pomocą tkanki chrzęstnej połączonych jest bezpośrednio par żeber,
zwanych żebrami właściwymi. Kolejne pary łączą się chrząstkami z ostatnimi żebrami
właściwymi, a ostatnie pary to tzw. żebra wolne, które kończą się swobodnie
w powłokach ciała.
b)
Wykaż związek między połączeniem żeber z mostkiem i ze sobą za pomocą tkanki chrzęstnej a ruchami oddechowymi klatki piersiowej człowieka.
Na diagramie przedstawiono procentową zawartość trzech głównych azotowych produktów
przemiany materii w moczu wydalanym przez gady, które w różnym stopniu są związane
ze środowiskiem wodnym.
Na podstawie: T. Umiński, Biologia, Warszawa 1993.
8.1. (0–1)
Rozpoznaj przedstawione na diagramie azotowe produkty przemiany materii wydalane
przez wymienione gady. Wpisz w wyznaczone miejsca nazwy tych produktów tak, aby
powstała prawidłowa legenda diagramu.
8.2. (0–1)
Podaj nazwę błony płodowej otaczającej jamę, do której są odkładane azotowe produkty
przemiany materii w czasie życia zarodkowego gadów.
8.3. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego żółw błotny i żółw pustynny różnią się proporcjami wydalanych
azotowych produktów przemiany materii. W odpowiedzi uwzględnij warunki środowiska
życia każdego z tych gatunków.
Świdrowiec gambijski (Trypanosoma gambiense) to protist wywołujący śpiączkę afrykańską.
Pasożytuje on we krwi różnych ssaków (np. bydła), z których może być przeniesiony
na człowieka. U ssaków świdrowiec rozmnaża się przez podział komórki. Jest roznoszony
przez krwiopijną, trudną do zwalczenia, muchę tse-tse, w której organizmie przechodzi część
swojego cyklu życiowego. Dopiero w 2014 roku odkryto, że w cyklu świdrowca na tym etapie
może zachodzić mejoza, a następnie – zapłodnienie. Rozmnażanie płciowe nie jest jednak
niezbędne do zamknięcia cyklu życiowego tego pasożyta.
Powierzchnia komórki świdrowca jest pokryta milionami kopii jednego rodzaju białka –
wysokozmiennej glikoproteiny powierzchniowej (VSG). Po wniknięciu do krwi gospodarza
każde kolejne pokolenie pasożyta wytwarza inny wariant antygenu VSG o odmiennej budowie
molekularnej. Do zmiany wariantu białka powierzchniowego dochodzi przez przeniesienie
i rearanżację (zamianę) fragmentów genomu, w którym znajdują się sekwencje kodujące VSG.
Na wykresie przedstawiono zmiany liczebności pasożyta we krwi oraz zmiany białka
powierzchniowego (VSG1, VSG2, VSG3) w kolejnych pokoleniach świdrowca we krwi
człowieka.
Na podstawie: N.A. Campbell i inni, Biologia, Poznań 2012;
C. Conway i inni, Two pathways of homologus recombination in Trypanosoma brucei,
„Molecular Microbiology”, 45(6), 2002.
9.1. (0–1)
Oceń, czy poniższe informacje dotyczące świdrowca gambijskiego są prawdziwe. Zaznacz
P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.
1.
Epidemie śpiączki afrykańskiej mogą występować wyłącznie na terenach, gdzie żyje mucha tse-tse.
P
F
2.
Świdrowcem gambijskim można się zarazić przez kontakt z chorą osobą.
P
F
3.
Podczas rozwoju świdrowca gambijskiego we krwi człowieka DNA świdrowca ulega rekombinacji.
P
F
9.2. (0–1)
Określ, który organizm – człowiek czy mucha tse-tse – może być uważany za żywiciela
ostatecznego świdrowca gambijskiego. Odpowiedź uzasadnij.
Żywicielem ostatecznym jest , ponieważ
9.3. (0–1)
Określ ploidalność (n / 2n) formy świdrowca występującej w organizmach ssaków.
Odpowiedź uzasadnij.
W organizmie ssaków występuje forma świdrowca, ponieważ
9.4. (0–1)
Na podstawie przedstawionych informacji wyjaśnij, dlaczego tak trudne jest zwalczenie
świdrowca przez układ odpornościowy organizmu człowieka.
W klatce piersiowej człowieka występuje 12 par żeber. Żebra łączą się z kręgami kręgosłupa
za pomocą stawów, natomiast w przedniej części większość żeber jest połączona z mostkiem
za pomocą tkanki chrzęstnej.
Praca klatki piersiowej, powodująca wentylację płuc, jest czynnością w zasadzie niezależną
od woli, wykonywaną automatycznie. Ruchami oddechowymi kieruje układ nerwowy poprzez
ośrodek oddechowy, znajdujący się w rdzeniu przedłużonym. Zostaje on pobudzony,
gdy we krwi wzrasta stężenie CO2.
Na rysunku przedstawiono budowę klatki piersiowej człowieka.
Na podstawie: http://morehealthy.ru/material/stroenie-osobennosti-i-tipy-grudnoi-kletki-cheloveka-3486.html
Na podstawie przedstawionych informacji wyjaśnij, w jaki sposób zwiększony wysiłek
fizyczny wzmaga intensywność ruchów oddechowych klatki piersiowej. W odpowiedzi
uwzględnij mechanizm tego procesu.
Gniazdo łabędzia niemego (Cygnus olor), mające postać dużego kopca składającego się
z fragmentów roślin, najczęściej umiejscowione jest w trzcinowisku. Bezpośrednio po
wykluciu pisklęta dobrze pływają i towarzyszą rodzicom podczas żerowania. Pisklęta i młode
łabędzie są szarobrązowe, jednak zdarzają się osobniki białe, tzw. odmiany polskiej,
stanowiącej w naszym kraju zaledwie 3–5% populacji.
Przyczyną nietypowego ubarwienia piskląt jest recesywny allel b genu sprzężonego z płcią.
Ujawnia się on głównie u samic, gdyż u ptaków samice są heterogametyczne (ZW), a samce –
homogametyczne (ZZ). Poza białym puchem piskląt łabędzie odmiany polskiej wyróżniają się
cielistoróżową skórą pokrywającą nogi i okolicę dzioba, która u form typowych jest czarna.
Łabędzie, podobnie jak inne ptaki wodne, mają silnie rozwinięty gruczoł kuprowy położony
nad nasadą ogona i wytwarzający wydzielinę służącą do natłuszczania piór.
Na podstawie: M. Karetta, Atlas ptaków, cz.1., Bielsko-Biała 2010.
9.1. (0–1)
Zapisz genotypy samicy odmiany polskiej i heterozygotycznego samca, stosując podane
w tekście oznaczenia chromosomów i alleli.
Genotyp samicy:
Genotyp samca:
9.2. (0–2)
Zapisz krzyżówkę genetyczną (szachownicę Punnetta) i określ na jej podstawie, jakie jest
prawdopodobieństwo, że pisklę, które się wykluło w gnieździe samicy odmiany polskiej
i heterozygotycznego samca, będzie samcem odmiany polskiej.
Krzyżówka:
Prawdopodobieństwo: %
9.3. (0–1)
Określ, czy łabędzie nieme są gniazdownikami czy – zagniazdownikami. Odpowiedź
uzasadnij, odwołując się do informacji zawartych w tekście.
9.4. (0–1)
Wyjaśnij, jakie znaczenie dla funkcjonowania łabędzia w środowisku wodnym ma dobrze
rozwinięty u niego gruczoł kuprowy.
