W wyniku podniesienia się temperatury ciała powyżej temperatury właściwej dla organizmu
włączają się mechanizmy mające na celu ochłodzenie ciała i spadek jego temperatury.
Spośród wymienionych poniżej mechanizmów, wybierz dwa, które prowadzą do obniżenia temperatury ciała.
Dreszcze wywołane mimowolnymi skurczami mięśni.
Rozszerzanie średnicy naczyń krwionośnych w skórze.
Podwyższona aktywność mięśniowa.
Podwyższenie poziomu metabolizmu.
Zwiększone wydzielanie potu przez gruczoły potowe.
Układ wydalniczy, pełniąc funkcję osmoregulacyjną, usuwa nadmiar wody i różnych
substancji pochodzących z przemian metabolicznych. Współdziała też w utrzymaniu
odpowiedniej ilości składników mineralnych, których nadmiar lub niedobór w organizmie
może powodować choroby.
W tabeli przedstawiono dobowe wydalanie niektórych składników moczu człowieka.
Składnik moczu
Wydalanie (g/dobę)
Woda
600-2500
Mocznik
33,0
Chlorki
7,0
Sód
6,0
Potas
2,5
Siarczany
2,0
Fosforany
1,7
Kreatynina
1,0
Amoniak
0,7
Kwas moczowy
0,6
Wapń
0,2
Magnez
0,2
Wypisz z tabeli nazwy czterech substancji wydalanych w moczu człowieka, które są produktami przemian związków azotowych.
W komórkach wielu gatunków bakterii oprócz genoforu znajdują się koliste cząsteczki DNA
o zróżnicowanej wielkości, zwane plazmidami. Plazmidy są zwykle mniejsze od genoforu
i niosą dodatkową informację genetyczną, np. dotyczącą oporności danego gatunku bakterii
na antybiotyki. Plazmidy mogą być przekazywane między bakteriami. Można je stosunkowo
łatwo wyizolować z komórek bakteryjnych.
Na podstawie powyższego tekstu określ, które z podanych informacji są prawdziwe, a które fałszywe. Wstaw w odpowiednich miejscach tabeli literę P (prawda) lub F (fałsz)
P/F
1.
Plazmidy kodują informację o wszystkich funkcjach niezbędnych do życia komórki bakteryjnej.
2.
Dzięki wymianie plazmidów komórki bakteryjne zyskują nowe cechy.
3.
Plazmidy w komórce bakteryjnej wpływają na lekooporność bakterii.
4.
Plazmidy zawierają geny niezbędne do życia bakterii i stanowią część genomu bakterii.
Gospodarka wodna roślin lądowych opiera się na oszczędzaniu wody przez ograniczenie jej
parowania. Ograniczeniu parowania służy przede wszystkim skórka, dodatkowo pokryta
kutikulą, a za regulację parowania wody odpowiedzialne są znajdujące się w niej aparaty
szparkowe. U roślin okrytonasiennych, które wróciły do życia w wodzie, ograniczenie
parowania nie jest konieczne. Aparaty szparkowe są w liściach roślin wodnych różnie
rozmieszczone.
Uzupełnij zdania, wpisując w wolne miejsca oznaczenia literowe określeń wybranych spośród podanych poniżej.
dolna strona liścia
górna strona liścia
obie strony liścia
brak aparatów szparkowych
U roślin lądowych aparaty szparkowe znajdują się zazwyczaj na stronie liścia.
U roślin wodnych liście jednej rośliny mogą być zróżnicowane, np.:
a)
liście nadwodne są zwykle zbudowane tak, jak u roślin lądowych i aparaty szparkowe znajdują się na stronie liścia,
b)
liście pływające na powierzchni wody transpirują i aparaty szparkowe znajdują się na stronie liścia,
U owadów obserwuje się duże zróżnicowanie morfologiczne mimo stałego planu ich budowy.
Przykładem może być budowa aparatów gębowych. Mszyce i komary posiadają aparaty
gębowe kłująco-ssące. Mszycom aparat gębowy umożliwia pobieranie soków roślinnych,
samicom komarów – pobieranie krwi kręgowców. Muchy dzięki aparatowi liżącemu mogą
zlizywać płynny pokarm. Chrabąszcze żywiące się liśćmi roślin i drapieżne ważki mają
aparaty gryzące.
Zaznacz jedno z poniższych sformułowań, które jest poprawnym uogólnieniem informacji przedstawionych w treści zadania.
Aparaty gębowe owadów mają różną postać i są zbudowane z różnej liczby elementów
składowych w zależności od środowiska życia.
Typy aparatów gębowych zależą od tego, czy owad żywi się pokarmem pochodzenia
roślinnego czy zwierzęcego.
Różnorodność aparatów gębowych u owadów odzwierciedla wszystkie możliwe kierunki
ewolucji tych zwierząt w środowisku lądowym.
Zróżnicowanie aparatów gębowych owadów ma związek z rodzajem pobieranego pokarmu
i sposobem jego pobierania.
W krajach ekonomicznie rozwiniętych przyczyną wielu zgonów są choroby układu krążenia.
Najczęstszą i najgroźniejszą z nich jest miażdżyca tętnic (arterioskleroza), której następstwem
są np. zawał serca oraz udar mózgu.
Spośród wymienionych czynników (A–E) wybierz dwa, które nie podnoszą ryzyka wystąpienia chorób będących następstwem miażdżycy.
Jednym z osiągnięć ewolucyjnych gadów było wykształcenie błon płodowych. Na schemacie
przedstawiono rozmieszczenie błon płodowych w rozwijającym się jaju.
a)
Spośród podanych opisów błon płodowych zaznacz ten, który jest poprawnym opisem schematu.
1 – owodnia, 2 – kosmówka, 3 – omocznia.
1 – omocznia, 2 – owodnia, 3 – kosmówka.
1 – owodnia, 2 – omocznia, 3 – kosmówka.
1 – kosmówka, 2 – omocznia, 3 – owodnia.
b)
Wyjaśnij, jakie znaczenie dla życia gadów na lądzie miało wykształcenie się błon płodowych w procesie ewolucji.
Na schemacie przedstawiono procesy zachodzące w jajniku podczas owulacyjnego cyklu miesiączkowego kobiety oraz towarzyszące im zmiany poziomu hormonów płciowych w jej
krwi.
Do niżej podanych nazw hormonów przyporządkuj literę A lub B, którymi oznaczono te hormony na schemacie.
