Zadania maturalne z chemii

291

Matura Maj 2015, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 11. (2 pkt)

Pozostałe Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Jodyna to roztwór jodu I₂ w etanolu. Aby zwiększyć jego trwałość, dodaje się do niego niewielką ilość jodku potasu KI. Jodyna jest brunatną cieczą, a stały jodek potasu tworzy bezbarwne kryształy, przypominające wyglądem sól kuchenną.

Na szalkę wlano kilkanaście kropli jodyny i pozostawiono pod wyciągiem. Po upływie godziny stwierdzono, że w naczyniu pozostał ciemnobrunatny osad. Po upływie kolejnej godziny na szalce zauważono jedynie niewielką ilość białego nalotu. Przemiany ilustruje schemat.

jodyna ^{przemiana I} ciemnobrunatny osad ^{przemiana II} biały nalot

Wybierz i podkreśl w każdym nawiasie poprawne uzupełnienie poniższych zdań.

Ciemnobrunatny osad to (jod / jodek potasu / stałe składniki jodyny).
Biały nalot to (jod / jodek potasu / stałe składniki jodyny).
Przemiana I, polegająca na (parowaniu etanolu / sublimacji jodu / resublimacji jodu), jest (zjawiskiem fizycznym / reakcją chemiczną).
Przemiana II, polegająca na (parowaniu etanolu / sublimacji jodu / resublimacji jodu), jest (zjawiskiem fizycznym / reakcją chemiczną).

292

Matura Maj 2015, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 13. (1 pkt)

Dysocjacja Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Uzupełnij poniższe zdania. Podkreśl właściwe określenie spośród wymienionych w każdym nawiasie.

Po porównaniu stałych dysocjacji kwasu chlorowego(I) i kwasu chlorowego(III) można stwierdzić, że w cząsteczce kwasu chlorowego(I) wiązanie O–H jest (bardziej / mniej) spolaryzowane niż w cząsteczce kwasu chlorowego(III). Wodny roztwór kwasu chlorowego(I) ma więc (niższe / wyższe) pH od roztworu kwasu chlorowego(III) o tym samym stężeniu molowym. W wodnych roztworach soli sodowych tych kwasów uniwersalny papierek wskaźnikowy (pozostaje żółty / przyjmuje czerwone zabarwienie / przyjmuje niebieskie zabarwienie).

293

Matura Maj 2015, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 13. (2 pkt)

Kinetyka i statyka chemiczna - ogólne Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Oblicz

W odpowiednich warunkach cyklopropan przekształca się w propen według schematu

cyklopropan (g) → propen (g)

Szybkość przemiany cyklopropanu w propen jest wprost proporcjonalna do stężenia molowego cyklopropanu i wyraża się równaniem v = k·c_cyklopropanu. W temperaturze 500°C stała szybkości tej reakcji k wynosi około 7 s^–1.

Na podstawie: P.W. Atkins, Chemia fizyczna, Warszawa 2001.

W reaktorze o objętości równej 1 dm³ umieszczono 12 moli cyklopropanu i ogrzano do temperatury 500°C. Stwierdzono, że po 17 minutach od momentu zapoczątkowania reakcji liczba moli cyklopropanu wyniosła 6, po 34 minutach wyniosła 3, a po 51 minutach była równa 1,5.

13.1. (0-1)

Oblicz szybkość opisanej reakcji w następujących momentach:

początkową, v₀
po 17 minutach od momentu zapoczątkowania reakcji, v₁
po 34 minutach od momentu zapoczątkowania reakcji, v₂
po 51 minutach od momentu zapoczątkowania reakcji, v₃.

Wypełnij poniższą tabelę.


Czas, minuty	0	17	34	51
Szybkość, mol ⋅ dm⁻³ ⋅ s⁻¹	v₀ =	v₁ =	v₂ =	v₃ =

13.2. (0-1)

Zaznacz literę P, jeżeli zdanie jest prawdziwe, lub literę F, jeżeli jest fałszywe.


Stosunek v₁v₀ jest równy stosunkowi v₂v₁ oraz v₃v₂ i wynosi 12	P	F
Okres półtrwania cyklopropanu w opisanej reakcji jest równy 17 minut.	P	F
Szybkość opisanej reakcji jest wprost proporcjonalna do odwrotności czasu, a można więc ją wyrazić równaniem: v = at, w którym a oznacza wielkość stałą, t zaś oznacza czas.	P	F

294

Zbiór zadań CKE, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 13. (1 pkt)

Wiązania chemiczne - ogólne Reakcje i właściwości kwasów i zasad Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Dimetyloglioksym jest związkiem organicznym o następującym wzorze:

Związek ten jest wykorzystywany w analizie chemicznej między innymi do wykrywania i określania ilości jonów niklu(II), z którymi tworzy trudno rozpuszczalny w wodzie osad dimetyloglioksymianu niklu(II) o różowym zabarwieniu. Reakcja ta przebiega zgodnie z równaniem:

Na podstawie: J. Minczewski, Z. Marczenko, Chemia analityczna 2. Chemiczne metody analizy ilościowej, Warszawa 1998, s. 179–181.

Uzupełnij tabelę, wpisując literę P, jeżeli zdanie jest prawdziwe, lub literę F – jeżeli jest fałszywe.

	Zadanie	P/F
1.	Dla wszystkich atomów węgla w cząsteczce dimetyloglioksymu należy przyjąć hybrydyzację typu sp².
2.	We wzorze dimetyloglioksymianu niklu(II) strzałkami zaznaczono wiązania koordynacyjne, a kropkami wiązania wodorowe.
3.	W reakcji wytrącania dimetyloglioksymianu niklu(II) dimetyloglioksym jest kwasem Brønsteda, ponieważ jest dawcą protonów.

295

Matura Maj 2015, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 14. (1 pkt)

Rodzaje wiązań i ich właściwości Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Spośród związków chemicznych, których wzory przedstawiono poniżej, wybierz te, które dysocjują na jony pod wpływem wody. Podkreśl wzory wybranych związków.

KOH Al₂O₃ K₂SO₄ CH₃CH₂OH HNO₃

296

Matura Czerwiec 2015, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 18. (2 pkt)

Dysocjacja Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj/wymień

Stałe dysocjacji kwasu siarkowodorowego w temperaturze 25°C są równe: K_a1 = 1,02 · 10⁻⁷ i K_a2 = 1,00 · 10⁻¹⁴ .

Na podstawie: A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2004.

18.1. (0-1)

Napisz wyrażenie na stałą dysocjacji K_a2 kwasu siarkowodorowego.

18.2. (0-1)

Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub F – jeśli jest fałszywa.


1.	Jonami pochodzącymi z dysocjacji H₂S, których stężenie jest najmniejsze w wodnym roztworze siarkowodoru, są jony S²⁻.	P	F
2.	W wodnym roztworze siarkowodoru stężenie jonów H₃O⁺ jest mniejsze od 10⁻⁷ mol ⋅ dm⁻³ .	P	F
3.	Spośród jonów obecnych w wodnym roztworze siarkowodoru i pochodzących z dysocjacji H₂S tylko jony HS^– mogą pełnić funkcję zarówno kwasu, jak i zasady Brønsteda.	P	F

297

Matura Maj 2015, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 20. (2 pkt)

Roztwory i reakcje w roztworach wodnych - ogólne Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Związek o wzorze H₃AsO₃ w środowisku o odczynie kwasowym reaguje z cynkiem zgodnie z następującym schematem:

Zn + H₃AsO₃ + H⁺ ⟶ Zn²⁺ + As + H₂O

Wybierz i podkreśl w każdym nawiasie poprawne uzupełnienie poniższych zdań.

W opisanej reakcji związek o wzorze H₃AsO₃ pełni funkcję (reduktora / utleniacza), gdyż ulega (redukcji / utlenieniu). W czasie reakcji stopień utlenienia wodoru (nie ulega zmianie / się zmniejsza / się zwiększa).
W trakcie opisanej reakcji pH roztworu, w którym ona zachodzi, (nie ulega zmianie / maleje / wzrasta).

298

Matura Maj 2015, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 22. (1 pkt)

Podstawy chemii organicznej Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Poniżej przedstawiono wzory sześciu węglowodorów.

Napisz numery, którymi oznaczono wzory wszystkich węglowodorów nasyconych.

299

Zbiór zadań CKE, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 22. (2 pkt)

Struktura atomu - ogólne Elektrony w atomach, orbitale Narysuj/zapisz wzór Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Zależnie od tego, czy pierwiastek dąży do tworzenia jonów dodatnich, czy ujemnych, rozróżnia się pierwiastki elektrododatnie i elektroujemne. Pierwiastki elektroujemne mają wiele elektronów walencyjnych, a pobierając elektrony, tworzą jony ujemne o trwałej konfiguracji elektronowej. Pierwiastki elektrododatnie, oddając elektrony, tworzą jony dodatnie o trwałej konfiguracji.

Na podstawie: K.H. Lautenschläger, W. Schröter, A. Wanninger, Nowoczesne kompendium chemii, Warszawa 2007, s. 89.

a)	Uzupełnij poniższe zdanie. Wybierz i podkreśl jedno określenie spośród podanych w każdym nawiasie tak, aby zdanie było prawdziwe.

Pierwiastek, którego atom w stanie podstawowym ma następującą konfigurację elektronową: 1s²2s²2p⁶3s²3p⁶3d⁵4s¹, należy do bloku konfiguracyjnego (s/p/d), jest pierwiastkiem (elektrododatnim/elektroujemnym), a tlenek tego pierwiastka na VI stopniu utlenienia wykazuje właściwości (kwasowe/zasadowe/amfoteryczne).

b)	Napisz wzór oraz skróconą konfigurację jonu w stanie podstawowym pierwiastka zidentyfikowanego w podpunkcie a) tego zadania, w którym pierwiastek ten przyjmuje stopień utlenienia równy II.

300

Matura Maj 2015, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 24. (1 pkt)

Węglowodory alifatyczne Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)