Na schemacie przedstawiono mechanizm regulacji ciśnienia osmotycznego krwi ssaka. Do
działania tego i innych mechanizmów homeostatycznych niezbędne są trzy podstawowe
elementy:
receptor
centrum kontrolujące
efektor.
a)
W wyznaczone na schemacie miejsca A i B, wpisz numery wszystkich określających je elementów, wybranych spośród wyżej wymienionych (1–3).
b)
Podaj nazwę przedstawionego mechanizmu regulacji ciśnienia osmotycznego krwi.
W tabeli przedstawiono zrównoważony bilans wodny w organizmie człowieka
przebywającego w optymalnej temperaturze otoczenia i pobierającego w ciągu doby
przeciętne ilości pokarmów i płynów.
Źródła wody ml/24 h
Wydalanie wody ml/24 h
Płyny 1200 Pokarm stały 900 Woda metaboliczna 300
Parowanie: – przez skórę 300 – przez układ oddechowy 600 Z moczem 1400 Z kałem 100
Razem 2400
Razem 2400
Źródło: Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej, pod. red. W. Traczyka, A. Trzebskiego, PZWL, Warszawa 2007
a)
Podkreśl nazwę układu, który ma największy udział w wydalaniu wody z organizmu.
układ oddechowy
układ wydalniczy
układ pokarmowy
b)
Oceń, czy przedstawione sytuacje mogą doprowadzić do wystąpienia ujemnego bilansu wodnego organizmu, i wpisz w odpowiednie miejsca tabeli stwierdzenia tak lub nie.
tak/nie
1.
Intensywny trening sportowy w upalny dzień.
2.
Biegunka spowodowana zatruciem pokarmowym.
3.
Przyjmowanie zgodnie z zaleceniem leków zwiększających wydalanie moczu.
Erytropoetyna (EPO) jest hormonem, którego główną funkcją jest stymulacja różnych etapów
erytropoezy, co w konsekwencji prowadzi do zwiększenia produkcji erytrocytów przez szpik
kostny. Erytropoetyna wytwarzana jest w nerkach wtedy, gdy np. zawartość tlenu we krwi
płynącej w tętnicach nerkowych spada.
Korzystając z powyższych informacji, wyjaśnij dlaczego trening w górach podnosi wydolność organizmu sportowca.
Rytm dobowy (okołodobowy) oznacza, że w ciągu doby (w czasie zbliżonym do 24 godzin)
zamyka się jeden cykl zmian intensywności przebiegu niektórych procesów fizjologicznych.
Zachodzą one wewnątrz danego organizmu z udziałem jego własnych mechanizmów,
tzw. zegarów biologicznych. Czynnikiem sterującym rytm dobowy jest światło i ciemność.
Objętość wydalanego moczu zależy między innymi od zawartości wody w organizmie.
Przy dużej zawartości wody w płynach ustrojowych krew ma większą objętość oraz mniejsze
stężenie osmotyczne (stężenie elektrolitów). Następstwem tego jest wchłaniane mniejszej
ilości wody w kanalikach nefronów i wydalanie większej objętości bardziej rozcieńczonego
moczu.
Na podstawie analizy powyższych informacji określ, jakie są następstwa zbyt małej zawartości wody w płynach ustrojowych, spowodowanej np. odwodnieniem na skutek biegunki.
W wyniku podniesienia się temperatury ciała powyżej temperatury właściwej dla organizmu
włączają się mechanizmy mające na celu ochłodzenie ciała i spadek jego temperatury.
Spośród wymienionych poniżej mechanizmów, wybierz dwa, które prowadzą do obniżenia temperatury ciała.
Dreszcze wywołane mimowolnymi skurczami mięśni.
Rozszerzanie średnicy naczyń krwionośnych w skórze.
Podwyższona aktywność mięśniowa.
Podwyższenie poziomu metabolizmu.
Zwiększone wydzielanie potu przez gruczoły potowe.
Czynniki stresujące, takie jak hałas, choroba czy niepokój przed egzaminem, pobudzają
organizm do działania. Informacja przenoszona jest drogą nerwową i hormonalną do wielu
tkanek i narządów. Impulsy nerwowe docierające z mózgu stymulują rdzeń nadnerczy
do wydzielania adrenaliny, która fizjologicznie oddziałuje na tkanki docelowe, przygotowując
organizm do akcji. Podwzgórze wydziela hormon uwalniający kortykotropinę, która pobudza
przedni płat przysadki do wydzielania ACTH (hormonu adrenokortykotropiny). Zwiększony
poziom ACTH wzmaga wydzielanie przez korę nadnerczy kortyzolu, który powoduje
mobilizację ustrojowych rezerw energetycznych, wskutek czego zwiększone zapotrzebowanie
metaboliczne komórek zostaje zaspokojone.
Na podstawie tekstu uzupełnij poniższy schemat, wpisując odpowiednie określenia w miejsca oznaczone numerami 1–4.
