Na rysunku przedstawiono budowę serca człowieka oraz kierunek przepływu krwi w sercu.
10.1. (0–1)
Wybierz i zaznacz w tabeli poprawne dokończenie poniższego zdania: spośród A–D zaznacz nazwę zastawki oznaczonej na rysunku literą X oraz spośród 1.–4. zaznacz poprawny opis jej zamykania się.
Literą X na rysunku zaznaczono
A.
zastawkę dwudzielną,
zamykającą się, gdy ciśnienie krwi
1.
w lewej komorze stanie się wyższe od ciśnienia w lewym przedsionku.
B.
zastawkę trójdzielną,
2.
w lewej komorze stanie się niższe niż w aorcie.
C.
zastawkę półksiężycowatą pnia płucnego
3.
w prawej komorze stanie się wyższe od ciśnienia w prawym przedsionku.
D.
zastawkę półksiężycowatą aorty
4.
w prawej komorze stanie się niższe niż w pniu płucnym.
10.2. (0–1)
Uporządkuj elementy układu krwionośnego człowieka w kolejności, w jakiej przepływa przez nie krew w obiegu płucnym, zaczynając od prawej komory. Wpisz w tabeli numery 2–5.
Element układu krwionośnego
Numer
tętnice płucne
lewy przedsionek serca
prawa komora serca
1
żyły płucne
naczynia włosowate płuc
10.3. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego ściany lewej komory serca człowieka są znacznie grubsze od ścian prawej komory. W odpowiedzi uwzględnij różnicę między dużym a małym obiegiem krwi.
Często spotykaną formą niedozwolonego dopingu fizjologicznego są transfuzje krwi.
Stosowane są zarówno transfuzje krwi własnej, uprzednio zmagazynowanej, jak i transfuzje
krwi pochodzącej od wyselekcjonowanych dawców. Oczekiwanym efektem takiej transfuzji
jest szybkie uzyskanie zwiększonej zdolności do wysiłku fizycznego.
Na podstawie: A. Zięba, Mroczna strona medalu, „Wiedza i życie”, http://archiwum.wiz.pl
Wyjaśnij, w jaki sposób transfuzje krwi wpływają na zwiększenie wydolności fizycznej zawodnika. W odpowiedzi odnieś się do składu krwi i jej roli w organizmie.
Na wykresie przedstawiono wpływ stężenia auksyny na wzrost korzenia i łodygi. Wartość
100% na osi Y oznacza intensywność wzrostu badanych organów w warunkach normalnych,
– bez podanej auksyny egzogennej.
a)
Odczytaj z wykresu i zapisz przedział stężeń auksyny, który można zastosować, aby pobudzić do wzrostu:
tylko korzeń: tylko łodygę:
b)
Podaj, który organ rośliny – korzeń czy łodyga – jest bardziej wrażliwy na auksynę. Uzasadnij odpowiedź, odnosząc się do wykresu.
Wzór zębowy przedstawia liczbę zębów w pełnym uzębieniu danego ssaka oraz opisuje liczbę
poszczególnych rodzajów zębów (kolejno: siekaczy, kłów, przedtrzonowych i trzonowych)
w połowie łuku zębowego szczęki i żuchwy.
W pełnym uzębieniu stałym człowieka występują 32 zęby, natomiast w uzębieniu mlecznym
nie występują zęby przedtrzonowe oraz tzw. zęby mądrości, czyli ostatnie zęby trzonowe.
Na rysunku przedstawiono rozmieszczenie zębów stałych w łuku zębowym żuchwy
człowieka, a obok – wzór zębowy jego stałego uzębienia.
11.1. (0–1)
Na podstawie przedstawionych informacji zapisz poniżej wzór zębowy uzębienia mlecznego człowieka.
11.2. (0–1)
Wykaż związek budowy zębów trzonowych człowieka z ich funkcją. W odpowiedzi uwzględnij widoczne na rysunku dwie cechy budowy tych zębów.
W tabeli zamieszczono wyniki badania, w którym określano wpływ czynników środowiska
na zawartość wody w roślinie. Podczas badania mierzono ilość wody pobieranej
i wytranspirowanej przez roślinę. Badanie przeprowadzono w lecie, w ciągu doby, a uzyskane
wyniki zapisywano co cztery godziny.
Godzina pomiaru
Ilość pobranej wody [g] w ciągu 4 godzin
Ilość wyparowanej wody [g] w ciągu 4 godzin
04:00
6
1
08:00
6
8
12:00
14
20
16:00
22
29
20:00
13
10
24:00
8
3
Na podstawie: M.K. Sands, Problems in Plant Physiology, John Murray, London 1988.
a)
Wymień dwa czynniki środowiskowe, które mają wpływ na intensywność transpiracji.
b)
Na podstawie wyników badania podaj zakres godzin, w których liście rośliny miały najmniejszy turgor. Odpowiedź uzasadnij, odnosząc się do bilansu wodnego rośliny.
Witamina K, należąca do witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, wpływa na syntezę
czynników krzepnięcia krwi. Jej źródłem są rośliny, np. szpinak, rośliny kapustowate,
w mniejszym stopniu także pomidory, truskawki oraz – z produktów pochodzenia
zwierzęcego – wątroba. Zapotrzebowanie człowieka na witaminę K jest pokrywane przez
pokarm oraz bakterie jelitowe żyjące w jelicie grubym.
Wyjaśnij, dlaczego zaburzenia w procesie wchłaniania tłuszczów, w przypadku np. niektórych chorób, mogą prowadzić do wystąpienia krwawień i trudności w zahamowaniu krwotoków. W odpowiedzi uwzględnij właściwości i funkcję witaminy K.
Stadia larwalne bilharcji (pasożytniczych przywr) występujących w Afryce i na Bliskim
Wschodzie żyją w naturalnych i sztucznych zbiornikach wodnych oraz na polach ryżowych
zalanych wodą. Dorosłe osobniki natomiast bytują wewnątrz naczyń krwionośnych
człowieka, gdzie cały czas omywane są przez krew zawierającą komórki układu
odpornościowego i przeciwciała. Stwierdzono, że okrywają się one, jak płaszczem, białkami
obecnymi we krwi żywiciela. Są rozdzielnopłciowe, a samice z samcami występują w parach.
Po kopulacji samice wędrują do naczyń włosowatych pęcherza moczowego i tam składają
jaja. Żyjące w wodzie stadium rozwojowe zwane cerkarią ma gruczoły penetracyjne
umożliwiające przejście przez skórę człowieka.
Na podstawie: W.A. Dogiel, Zoologia bezkręgowców, Warszawa 1970.
a)
Określ, czy człowiek jest żywicielem pośrednim, czy – ostatecznym bilharcji. Odpowiedź uzasadnij.
b)
Na podstawie tekstu wyjaśnij, dlaczego zwalczanie dorosłych bilharcji przez układ odpornościowy żywiciela jest utrudnione. W odpowiedzi uwzględnij mechanizm odpowiedzi immunologicznej.
Spermatogeneza, czyli tworzenie i rozwój plemników, jest procesem przebiegającym
w sposób ciągły przez całe dorosłe życie mężczyzny.
Ostatnim etapem spermatogenezy jest spermiogeneza, w czasie której wykształca się
m.in. akrosom – duży, spłaszczony pęcherzyk powstały z udziałem aparatu Golgiego,
przemieszczający się na szczyt komórki.
Na rysunku przedstawiono budowę plemnika człowieka.
12.1. (0–1)
Określ ploidalność jądra komórkowego plemnika oraz liczbę występujących w nim chromosomów autosomalnych, która jest charakterystyczna dla prawidłowej gamety męskiej człowieka.
Ploidalność jądra komórkowego:
Liczba autosomów:
12.2. (0–1)
Opisz rolę akrosomu w procesie zapłodnienia. W odpowiedzi uwzględnij jego zawartość.
12.3. (0–1)
Wykaż związek między funkcjonowaniem plemnika a obecnością licznych mitochondriów w jego wstawce.
Choroby układu krążenia są główną przyczyną zgonów w Polsce. Najczęstszymi
i najgroźniejszymi chorobami układu krążenia są miażdżyca tętnic oraz choroba
nadciśnieniowa, prowadzące do wielu innych schorzeń, takich jak zawał serca czy udar
mózgu. Wielu z chorób układu krążenia można byłoby uniknąć, jeżeli przestrzegałoby się
pewnych zasad profilaktycznych.
a)
Wyjaśnij, w jaki sposób miażdżyca tętnic wieńcowych zwiększa ryzyko wystąpienia zawału serca.
b)
Oceń, czy poniższe zalecenia dotyczące diety, których należy przestrzegać, aby zmniejszyć ryzyko powstania miażdżycy, są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli zalecenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
1.
Konieczne jest ograniczenie ilości spożywanych tłuszczów roślinnych, zwłaszcza zawierających nienasycone kwasy tłuszczowe.
P
F
2.
Należy ograniczyć liczbę kalorii w pokarmie, unikając przede wszystkim produktów o dużej zawartości łatwo przyswajanych cukrów.
P
F
3.
Należy częściej spożywać produkty zawierające naturalny błonnik, przede wszystkim warzywa i owoce.
Na poniższym schemacie przedstawiono budowę ciałka nerkowego, w którym filtrowana jest
krew. Jego część stanowi torebka kłębuszka wraz z kłębuszkiem naczyniowym, który jest
zbudowany z naczyń włosowatych.
12.1. (0–1)
Na podstawie schematu wyjaśnij, na czym polega mechanizm filtracji kłębuszkowej. W odpowiedzi uwzględnij budowę naczyń krwionośnych kłębuszka nerkowego oraz torebki kłębuszka.
12.2. (0–1)
Uzupełnij poniższe zdanie tak, aby zawierało prawdziwe informacje dotyczące skutków wzrostu ciśnienia krwi w tętniczce doprowadzającej na proces filtracji krwi w kłębuszkach naczyniowych. Podkreśl właściwe określenie w każdym nawiasie.
Wzrost ciśnienia w tętniczce doprowadzającej przyczyni się do (spowolnienia / wzmożenia)
procesu ultrafiltracji krwi w kłębuszkach naczyniowych, gdyż nastąpi (zmniejszenie / zwiększenie) różnicy ciśnienia hydrostatycznego pomiędzy naczyniami krwionośnymi
kłębuszka naczyniowego a torebką kłębuszka.
