Płynność błony to zdolność lipidów i białek błonowych do przemieszczania się w obrębie płaszczyzny dwuwarstwy. Stopień płynności jest czynnikiem istotnym dla funkcji błony i musi być utrzymany w określonych granicach.
Na schemacie przedstawiono model budowy błony komórkowej komórki zwierzęcej.
a)
Określ, którą cyfrą (1 czy 2) oznaczono na schemacie zewnętrzną przestrzeń komórki. Odpowiedź uzasadnij.
b)
Podaj, który ze związków chemicznych budujących błonę komórkową, poza obecnymi w fosfolipidach kwasami tłuszczowymi, powoduje zmniejszenie jej płynności.
Bakteriofagi to specyficzne wirusy atakujące bakterie.
Na rysunku A przedstawiono strukturę bakteriofaga T2, natomiast na rysunku B przedstawiono pierwszy etap infekcji komórki bakterii przez tego bakteriofaga.
a)
Określ rolę kapsydu główki bakteriofaga i podaj nazwę związku chemicznego, z którego jest on zbudowany.
b)
Na podstawie rysunku opisz pierwszy etap infekcji komórki bakterii przez bakteriofaga T2, uwzględniając udział poszczególnych elementów jego budowy.
c)
Przedstaw, w jaki sposób wytwarzane są nowe elementy składowe wirusa w komórkach bakterii.
W tabeli przedstawiono dzienne normy wybranych witamin zalecane dla kobiet i mężczyzn w wieku 19–60 lat oraz powyżej 60 lat, wyrażone w miligramach na osobę.
Witamina
Zalecana dzienna norma witamin [mg/osobę]
kobiety 19-60 lat
mężczyźni 19-60 lat
kobiety powyżej 60 lat
mężczyźni powyżej 60 lat
C
70
70
60
70
B1
1,9
2,0
1,4
1,5
B2
1,8
2,6
2,0
2,2
B6
2,0
2,4
2,2
2,4
E
9-10
10
10
10
Źródło: A. Ziemba, Witaminomania, Wiedza i Życie, nr 1/2000.
a)
Narysuj diagram słupkowy porównujący zalecane dzienne normy trzech witamin z grupy B u kobiet w przedziale wieku 19–60 lat i w wieku powyżej 60 lat.
b)
Podaj przykład czynnika, innego niż wiek lub płeć, od którego zależy zapotrzebowanie człowieka na witaminy. Odpowiedź uzasadnij.
W inżynierii genetycznej w celu otrzymania określonych substancji, np. białek, najczęściej wprowadza się geny eukariontów do komórek bakteryjnych, których hodowla jest tania, a jednocześnie efektywna, ponieważ otrzymuje się dużo organizmów w niewielkiej objętości.
Jednak w niektórych sytuacjach konieczne jest wprowadzanie genów do komórek eukariotycznych, np. przy wytwarzaniu hormonu erytropoetyny (EPO), który jest glikoproteiną powstającą z udziałem struktur Golgiego.
a)
Wyjaśnij, dlaczego glikoproteina EPO nie może być wytwarzana z wykorzystaniem komórek prokariotycznych.
b)
Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących erytropoetyny. Wpisz w odpowiednie miejsca tabeli literę P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, lub literę F, jeśli stwierdzenie jest fałszywe.
P/F
1.
Erytropoetyna jest wytwarzana w organizmie człowieka przez nerki.
2.
Erytropoetyna stymuluje wytwarzanie krwinek czerwonych w szpiku kostnym.
3.
Wysokie ciśnienie parcjalne tlenu we krwi stymuluje wytwarzanie większej ilości EPO.
Zakażenie HIV można wykryć za pomocą specjalistycznych testów serologicznych i genetycznych, które są wykonywane najczęściej w odpowiedniej kolejności:
tzw. test przesiewowy na przeciwciała przeciwko wirusowi we krwi człowieka,
tzw. test potwierdzający, wykrywający antygeny HIV we krwi człowieka,
test genetyczny wykrywający odpowiednią sekwencję materiału genetycznego HIV.
Na schemacie przedstawiono budowę HIV.
a)
Korzystając ze schematu budowy HIV, wyjaśnij zasadę działania jednego z testów służących do wykrycia tego wirusa we krwi człowieka.
b)
Podaj rolę odwrotnej transkryptazy w przebiegu infekcji wirusowej.
Człowiek najczęściej zaraża się włośniem krętym – wywołującym chorobę włośnicę – poprzez zjedzenie mięsa wieprzowego zawierającego otorbione larwy. W przewodzie pokarmowym larwy wydostają się z otoczek. W jelicie cienkim dojrzewają i są zdolne do rozrodu płciowego. Po kopulacji samice rodzą około 1500 larw. Larwy te przedostają się do naczyń krwionośnych i z krwią wędrują do mięśni poprzecznie prążkowanych, głównie przepony i mięśni międzyżebrowych. Po wniknięciu do włókna mięśniowego zwijają się spiralnie i otorbiają, tworząc cystę. W takiej postaci mogą przeżyć nawet kilkadziesiąt lat.
Na podstawie: J. Grzegorek, E. Jastrzębska, E. Pyłka-Gutowska, Zoologia. Podręcznik dla LO, Warszawa 1997.
Używając argumentów zawartych w powyższym tekście, uzasadnij, że włośnica
W leczeniu chorób serca coraz częściej przeprowadza się zabiegi wprowadzania stentów do naczyń wieńcowych. Stent to niewielka „sprężynka”, którą umieszcza się wewnątrz naczynia krwionośnego za pomocą cewnika zakończonego niewielkim balonem. W miejscu docelowym balon rozpręża się, powodując rozszerzenie zygzakowatych drucików stentu.
Na schemacie, w sposób uproszczony, przedstawiono przekrój tętnicy człowieka, u którego stwierdzono miażdżycę, oraz przekrój tego naczynia z wprowadzonym stentem.
Wyjaśnij, dlaczego wprowadzenie stentu do tętnicy wieńcowej sprawia, że ryzyko martwicy mięśnia serca się zmniejsza.
W tabeli przedstawiono dzienne zapotrzebowanie energetyczne ludzi w różnych grupach wiekowych oraz ze względu na rodzaj wykonywanej pracy. Przedstawione dane pozwalają na sformułowanie pewnych uogólnień dotyczących wpływu różnych czynników na zapotrzebowanie energetyczne ludzi.
Grupa ludzi
Zapotrzebowanie energetyczne (w kJ)
Dziewczęta
13 - 15 lat
16 - 20 lat Chłopcy
13 - 15 lat
16 - 20 lat Kobiety
Praca siedząca
Ciężka praca Mężczyźni
Praca siedząca
Ciężka praca
Bardzo ciężka praca
11721
11302
13814
15488
9628
13395
10884
16744
18837
Na podstawie: E. Pyłka-Gutowska, E. Jastrzębska, Biologia cz. 1, Kielce 2002.
Na podstawie analizy tabeli zaznacz zdanie nieprawdziwe. Odpowiedź uzasadnij jednym argumentem.
Zapotrzebowanie na energię
u kobiet nie zawsze jest mniejsze niż u mężczyzn.
u ludzi rośnie wraz z ich wiekiem niezależnie od płci.
u młodzieży jest zależne zarówno od płci, jak i od wieku.
niezależnie od płci u osób dorosłych jest tym większe im cięższa jest wykonywana praca.
