Mitochondria to centra energetyczne komórki. Ich liczba w komórkach różnych tkanek jest różna. W pojedynczej komórce organizmu człowieka przeciętnie występuje od kilkuset do kilku tysięcy mitochondriów, np. w komórkach wątroby jest ich około 1000–2000.
a)
Wyjaśnij, dlaczego mitochondria nazywa się „centrami energetycznymi komórki”.
b)
Określ, od czego zależy liczba mitochondriów w komórce.
c)
Uzasadnij, że brak mitochondriów w erytrocytach jest przystosowaniem budowy tych komórek do transportu tlenu.
W warstwie twórczej naskórka dochodzi najpierw do intensywnej produkcji komórek, w których następnie powoli odkłada się białko, bardzo odporne na działanie różnych czynników. Wypełnia ono komórki, które tworzą zrogowaciałą warstwę naskórka.
a)
Zaznacz nazwę białka opisanego w tekście.
kolagen
keratyna
elastyna
kreatyna
b)
Przedstaw, w jaki sposób z żywych komórek warstwy twórczej naskórka powstają martwe komórki jego wierzchniej warstwy.
Płynność błony to zdolność lipidów i białek błonowych do przemieszczania się w obrębie płaszczyzny dwuwarstwy. Stopień płynności jest czynnikiem istotnym dla funkcji błony i musi być utrzymany w określonych granicach.
Na schemacie przedstawiono model budowy błony komórkowej komórki zwierzęcej.
a)
Określ, którą cyfrą (1 czy 2) oznaczono na schemacie zewnętrzną przestrzeń komórki. Odpowiedź uzasadnij.
b)
Podaj, który ze związków chemicznych budujących błonę komórkową, poza obecnymi w fosfolipidach kwasami tłuszczowymi, powoduje zmniejszenie jej płynności.
Bakteriofagi to specyficzne wirusy atakujące bakterie.
Na rysunku A przedstawiono strukturę bakteriofaga T2, natomiast na rysunku B przedstawiono pierwszy etap infekcji komórki bakterii przez tego bakteriofaga.
a)
Określ rolę kapsydu główki bakteriofaga i podaj nazwę związku chemicznego, z którego jest on zbudowany.
b)
Na podstawie rysunku opisz pierwszy etap infekcji komórki bakterii przez bakteriofaga T2, uwzględniając udział poszczególnych elementów jego budowy.
c)
Przedstaw, w jaki sposób wytwarzane są nowe elementy składowe wirusa w komórkach bakterii.
W tabeli przedstawiono dzienne normy wybranych witamin zalecane dla kobiet i mężczyzn w wieku 19–60 lat oraz powyżej 60 lat, wyrażone w miligramach na osobę.
Witamina
Zalecana dzienna norma witamin [mg/osobę]
kobiety 19-60 lat
mężczyźni 19-60 lat
kobiety powyżej 60 lat
mężczyźni powyżej 60 lat
C
70
70
60
70
B1
1,9
2,0
1,4
1,5
B2
1,8
2,6
2,0
2,2
B6
2,0
2,4
2,2
2,4
E
9-10
10
10
10
Źródło: A. Ziemba, Witaminomania, Wiedza i Życie, nr 1/2000.
a)
Narysuj diagram słupkowy porównujący zalecane dzienne normy trzech witamin z grupy B u kobiet w przedziale wieku 19–60 lat i w wieku powyżej 60 lat.
b)
Podaj przykład czynnika, innego niż wiek lub płeć, od którego zależy zapotrzebowanie człowieka na witaminy. Odpowiedź uzasadnij.
W inżynierii genetycznej w celu otrzymania określonych substancji, np. białek, najczęściej wprowadza się geny eukariontów do komórek bakteryjnych, których hodowla jest tania, a jednocześnie efektywna, ponieważ otrzymuje się dużo organizmów w niewielkiej objętości.
Jednak w niektórych sytuacjach konieczne jest wprowadzanie genów do komórek eukariotycznych, np. przy wytwarzaniu hormonu erytropoetyny (EPO), który jest glikoproteiną powstającą z udziałem struktur Golgiego.
a)
Wyjaśnij, dlaczego glikoproteina EPO nie może być wytwarzana z wykorzystaniem komórek prokariotycznych.
b)
Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących erytropoetyny. Wpisz w odpowiednie miejsca tabeli literę P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, lub literę F, jeśli stwierdzenie jest fałszywe.
P/F
1.
Erytropoetyna jest wytwarzana w organizmie człowieka przez nerki.
2.
Erytropoetyna stymuluje wytwarzanie krwinek czerwonych w szpiku kostnym.
3.
Wysokie ciśnienie parcjalne tlenu we krwi stymuluje wytwarzanie większej ilości EPO.
Zakażenie HIV można wykryć za pomocą specjalistycznych testów serologicznych i genetycznych, które są wykonywane najczęściej w odpowiedniej kolejności:
tzw. test przesiewowy na przeciwciała przeciwko wirusowi we krwi człowieka,
tzw. test potwierdzający, wykrywający antygeny HIV we krwi człowieka,
test genetyczny wykrywający odpowiednią sekwencję materiału genetycznego HIV.
Na schemacie przedstawiono budowę HIV.
a)
Korzystając ze schematu budowy HIV, wyjaśnij zasadę działania jednego z testów służących do wykrycia tego wirusa we krwi człowieka.
b)
Podaj rolę odwrotnej transkryptazy w przebiegu infekcji wirusowej.
