Zadania maturalne z biologii

731

Matura Maj 2017, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 11. (2 pkt)

Metody badawcze i doświadczenia Fizjologia roślin Podaj/wymień Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

W tabeli zamieszczono wyniki badania, w którym określano wpływ czynników środowiska na zawartość wody w roślinie. Podczas badania mierzono ilość wody pobieranej i wytranspirowanej przez roślinę. Badanie przeprowadzono w lecie, w ciągu doby, a uzyskane wyniki zapisywano co cztery godziny.

Godzina pomiaru	Ilość pobranej wody [g] w ciągu 4 godzin	Ilość wyparowanej wody [g] w ciągu 4 godzin
04:00	6	1
08:00	6	8
12:00	14	20
16:00	22	29
20:00	13	10
24:00	8	3

Na podstawie: M.K. Sands, Problems in Plant Physiology, John Murray, London 1988.

a)	Wymień dwa czynniki środowiskowe, które mają wpływ na intensywność transpiracji.

b)	Na podstawie wyników badania podaj zakres godzin, w których liście rośliny miały najmniejszy turgor. Odpowiedź uzasadnij, odnosząc się do bilansu wodnego rośliny.

732

Matura Maj 2017, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 11. (1 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Witamina K, należąca do witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, wpływa na syntezę czynników krzepnięcia krwi. Jej źródłem są rośliny, np. szpinak, rośliny kapustowate, w mniejszym stopniu także pomidory, truskawki oraz – z produktów pochodzenia zwierzęcego – wątroba. Zapotrzebowanie człowieka na witaminę K jest pokrywane przez pokarm oraz bakterie jelitowe żyjące w jelicie grubym.

Wyjaśnij, dlaczego zaburzenia w procesie wchłaniania tłuszczów, w przypadku np. niektórych chorób, mogą prowadzić do wystąpienia krwawień i trudności w zahamowaniu krwotoków. W odpowiedzi uwzględnij właściwości i funkcję witaminy K.

733

Matura Czerwiec 2017, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 11. (1 pkt)

Układ hormonalny Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Insulina i glukagon to hormony regulujące poziom glukozy we krwi człowieka.

Określ, w których procesach uczestniczy insulina, a w których – glukagon. Zaznacz G, jeśli proces jest zależny od glukagonu, albo I – jeśli jest zależny od insuliny.


1.	Pobudza transport glukozy do komórek organizmu.	G	I
2.	Stymuluje uwalnianie glukozy z glikogenu w wątrobie.	G	I
3.	Hamuje proces syntezy glukozy z aminokwasów.	G	I
4.	Pobudza proces syntezy glikogenu.	G	I

734

Matura Czerwiec 2017, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 11. (2 pkt)

Płazińce Układ immunologiczny Choroby człowieka Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Stadia larwalne bilharcji (pasożytniczych przywr) występujących w Afryce i na Bliskim Wschodzie żyją w naturalnych i sztucznych zbiornikach wodnych oraz na polach ryżowych zalanych wodą. Dorosłe osobniki natomiast bytują wewnątrz naczyń krwionośnych człowieka, gdzie cały czas omywane są przez krew zawierającą komórki układu odpornościowego i przeciwciała. Stwierdzono, że okrywają się one, jak płaszczem, białkami obecnymi we krwi żywiciela. Są rozdzielnopłciowe, a samice z samcami występują w parach. Po kopulacji samice wędrują do naczyń włosowatych pęcherza moczowego i tam składają jaja. Żyjące w wodzie stadium rozwojowe zwane cerkarią ma gruczoły penetracyjne umożliwiające przejście przez skórę człowieka.

Na podstawie: W.A. Dogiel, Zoologia bezkręgowców, Warszawa 1970.

a)	Określ, czy człowiek jest żywicielem pośrednim, czy – ostatecznym bilharcji. Odpowiedź uzasadnij.

b)	Na podstawie tekstu wyjaśnij, dlaczego zwalczanie dorosłych bilharcji przez układ odpornościowy żywiciela jest utrudnione. W odpowiedzi uwzględnij mechanizm odpowiedzi immunologicznej.

735

Matura Maj 2017, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 12. (3 pkt)

Budowa i funkcje komórki Układ rozrodczy Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Podaj/wymień

Spermatogeneza, czyli tworzenie i rozwój plemników, jest procesem przebiegającym w sposób ciągły przez całe dorosłe życie mężczyzny.
Ostatnim etapem spermatogenezy jest spermiogeneza, w czasie której wykształca się m.in. akrosom – duży, spłaszczony pęcherzyk powstały z udziałem aparatu Golgiego, przemieszczający się na szczyt komórki.
Na rysunku przedstawiono budowę plemnika człowieka.

12.1. (0–1)

Określ ploidalność jądra komórkowego plemnika oraz liczbę występujących w nim chromosomów autosomalnych, która jest charakterystyczna dla prawidłowej gamety męskiej człowieka.

Ploidalność jądra komórkowego:
Liczba autosomów:

12.2. (0–1)

Opisz rolę akrosomu w procesie zapłodnienia. W odpowiedzi uwzględnij jego zawartość.

12.3. (0–1)

Wykaż związek między funkcjonowaniem plemnika a obecnością licznych mitochondriów w jego wstawce.

736

Matura Maj 2017, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 12. (1 pkt)

Fizjologia roślin Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Oceń, czy poniższe informacje dotyczące reakcji wzrostowych roślin są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.


1.	Tropizmy to ruchy wzrostowe organów roślinnych zachodzące wskutek działania zewnętrznych bodźców, niezależnie od ich kierunku.	P	F
2.	W reakcjach tropicznych nierównomierny wzrost części organu następuje na skutek asymetrycznego rozmieszczenia w nim auksyn.	P	F
3.	Organy wykazują różną wrażliwość na stężenie auksyny – to samo stężenie auksyny, które hamuje wzrost korzenia, działa stymulująco na wzrost pędu.	P	F

737

Matura Maj 2017, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 12. (2 pkt)

Układ krążenia Choroby człowieka Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Choroby układu krążenia są główną przyczyną zgonów w Polsce. Najczęstszymi i najgroźniejszymi chorobami układu krążenia są miażdżyca tętnic oraz choroba nadciśnieniowa, prowadzące do wielu innych schorzeń, takich jak zawał serca czy udar mózgu. Wielu z chorób układu krążenia można byłoby uniknąć, jeżeli przestrzegałoby się pewnych zasad profilaktycznych.

a)	Wyjaśnij, w jaki sposób miażdżyca tętnic wieńcowych zwiększa ryzyko wystąpienia zawału serca.

b)	Oceń, czy poniższe zalecenia dotyczące diety, których należy przestrzegać, aby zmniejszyć ryzyko powstania miażdżycy, są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli zalecenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.


1.	Konieczne jest ograniczenie ilości spożywanych tłuszczów roślinnych, zwłaszcza zawierających nienasycone kwasy tłuszczowe.	P	F
2.	Należy ograniczyć liczbę kalorii w pokarmie, unikając przede wszystkim produktów o dużej zawartości łatwo przyswajanych cukrów.	P	F
3.	Należy częściej spożywać produkty zawierające naturalny błonnik, przede wszystkim warzywa i owoce.	P	F

738

Matura Czerwiec 2017, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 12. (2 pkt)

Układ wydalniczy Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Na poniższym schemacie przedstawiono budowę ciałka nerkowego, w którym filtrowana jest krew. Jego część stanowi torebka kłębuszka wraz z kłębuszkiem naczyniowym, który jest zbudowany z naczyń włosowatych.

12.1. (0–1)

Na podstawie schematu wyjaśnij, na czym polega mechanizm filtracji kłębuszkowej. W odpowiedzi uwzględnij budowę naczyń krwionośnych kłębuszka nerkowego oraz torebki kłębuszka.

12.2. (0–1)

Uzupełnij poniższe zdanie tak, aby zawierało prawdziwe informacje dotyczące skutków wzrostu ciśnienia krwi w tętniczce doprowadzającej na proces filtracji krwi w kłębuszkach naczyniowych. Podkreśl właściwe określenie w każdym nawiasie.

Wzrost ciśnienia w tętniczce doprowadzającej przyczyni się do (spowolnienia / wzmożenia) procesu ultrafiltracji krwi w kłębuszkach naczyniowych, gdyż nastąpi (zmniejszenie / zwiększenie) różnicy ciśnienia hydrostatycznego pomiędzy naczyniami krwionośnymi kłębuszka naczyniowego a torebką kłębuszka.

739

Matura Czerwiec 2017, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 12. (1 pkt)

Płazińce Choroby człowieka Podaj/wymień

Na podstawie: W.A. Dogiel, Zoologia bezkręgowców, Warszawa 1970.

Zaproponuj sposób postępowania, który ludziom pracującym na polach ryżowych pozwoli uniknąć zarażenia się tym pasożytem.

740

Matura Maj 2017, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 13. (1 pkt)

Dziedziczenie Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Wyjaśnij, dlaczego płodny mężczyzna mający chorobę genetyczną, która jest uwarunkowana mutacją w genie mitochondrialnym, nie przekaże allelu warunkującego tę chorobę swoim dzieciom.