Dwie nieoznaczone zlewki, A i B, zawierają próbki wody destylowanej i wody wodociągowej, która jest rozcieńczonym roztworem różnych soli. Aby rozróżnić zawartość zlewek, przeprowadzono eksperyment z użyciem wodnego roztworu azotanu(V) srebra(I) jako odczynnika. Poniższe fotografie przedstawiają zlewki A i B po dodaniu odczynnika.
Rozstrzygnij, która zlewka (A czy B) zawierała wodę wodociągową. Spośród jonów wymienionych poniżej
K+,
Cl−,
Ca2+,
CH3COO−,
Fe3+
wybierz ten, który mógł być obecny w badanej próbce wody wodociągowej pozwalając na jej rozpoznanie i napisz w formie jonowej skróconej równanie reakcji zachodzącej z udziałem tego jonu podczas eksperymentu.
Etap 1. W probówce zmieszano bezbarwne wodne roztwory bromianu(V) potasu oraz bromku potasu. Następnie do mieszaniny dodano kilka kropli kwasu siarkowego(VI). Na zdjęciu obok przedstawiono wynik tego etapu doświadczenia.
Etap 2. Do mieszaniny otrzymanej w etapie 1. wprowadzono toluen – metylobenzen – (𝑑 = 0,86 g ∙ cm−3). Probówkę zamknięto korkiem, a następnie ciecze wymieszano. Na zdjęciach obok przedstawiono wygląd zawartości probówki przed wymieszaniem oraz po wymieszaniu.
przed wymieszaniem
po wymieszaniu
Etap 3. Otrzymaną w etapie 2. mieszaninę pozostawiono na pewien czas w nasłonecznionym miejscu. Na zdjęciu obok przedstawiono wynik tego etapu doświadczenia.
Sformułuj wniosek wynikający z etapu 2. przeprowadzonego doświadczenia. Uwzględnij w nim rozpuszczalność w wodzie i w toluenie barwnej substancji otrzymanej w etapie 1. tego doświadczenia. Nazwij proces, który spowodował zmianę wyglądu zawartości probówki po wymieszaniu i ponownym rozdzieleniu się cieczy.
Prowadzono badania na rudaczkach północnych – kolibrach żyjących w Górach Skalistych. Rudaczki odżywiają się nektarem kwiatów.
W celu zbadania, czy podczas zapamiętywania źródła pokarmu rudaczki północne kierują się barwą kwiatów, czy – ich lokalizacją przestrzenną, wykonano następujący eksperyment. W dwóch turach ustawiano w określonych miejscach cztery sztuczne różnokolorowe kwiaty. W pierwszej turze jeden wybrany kwiat zawierał sztuczny nektar – roztwór sacharozy, a rudaczki nauczyły się podlatywać do tego kwiatu po pokarm. W drugiej turze eksperymentu zamieniano kwiaty miejscami i do żadnego z kwiatów nie dodawano słodkiego roztworu.
Na poniższym schemacie przedstawiono typowy wynik eksperymentu. Kwiaty zawierające nektar oznaczono znakiem „+”, a puste – znakiem „–”. Symbolem ptaka oznaczono lokalizację kwiatu, do którego rudaczek podleciał w pierwszej kolejności w drugiej turze eksperymentu.
Na podstawie: N. Emery, Ptasia inteligencja. Rozważania nad intelektem ptaków, Warszawa 2018; T.A. Hurly i S.D. Healy, Memory for flowers in Rufus hummingbirds: location or local visual cues?, „Animal Behaviour” 51, 1996.
Sformułuj wniosek na podstawie przedstawionych wyników eksperymentu.
Pokrycie ciała u różnych grup kręgowców jest zróżnicowane. U płazów skóra jest naga. U pozostałych kręgowców powierzchnię ciała pokrywają łuski, pióra lub włosy, które są wytworami naskórka albo skóry właściwej i pełnią różne funkcje. Dzięki odpowiedniej budowie naskórek człowieka pełni m.in. funkcję ochronną.
Na poniższym wykresie przedstawiono tempo wymiany gazowej przez płuca i skórę w różnych temperaturach u ropuchy Bufo americanus. Wyniki pomiarów podano w przeliczeniu na kg masy ciała zwierzęcia.
Na podstawie: K. Schmidt-Nielsen, Fizjologia zwierząt. Adaptacja do środowiska, Warszawa 2008.
9.1. (0–1)
Na podstawie informacji przedstawionych na wykresie sformułuj jeden przykładowy wniosek odnoszący się do wpływu temperatury na usuwanie CO2 u ropuchy Bufo americanus.
9.2. (0–2)
Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące pokrycia ciała kręgowców są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
1.
Skóra płazów wytwarza gruczoły potowe.
P
F
2.
Gruczoły potowe ssaków są wytworami skóry właściwej.
P
F
3.
Łuski występujące u kręgowców lądowych są wytworami naskórka.
P
F
9.3. (0–1)
Uzasadnij, że budowa naskórka człowieka umożliwia ochronę przed wnikaniem patogenów do wnętrza organizmu.
Na poniższym wykresie przedstawiono wyniki obserwacji – średni czas snu dzieci i młodzieży w ciągu doby z podziałem na grupy wiekowe. Przy każdym słupku podano liczbę obserwowanych osób w danej grupie wiekowej. Obserwacji poddano łącznie 5095 osób.
Na podstawie: B.C. Galland, Estabilishing […], „Sleep” 41(4), 2018.
Sformułuj problem badawczy przedstawionej powyżej obserwacji.
Na opakowaniu galaretki owocowej podano następującą informację: „Pamiętaj, że świeże
owoce kiwi i ananasa powodują, że galaretka nie tężeje”, oraz zwrócono uwagę na obecność
żelatyny w składzie produktu. Żelatyna to produkt częściowej hydrolizy białka – kolagenu.
W celu sprawdzenia, czy sparzenie wrzącą wodą owoców kiwi wpłynie na aktywność
proteazy w nich zawartej, uczniowie zaplanowali doświadczenie, do którego przygotowano
następujące materiały:
dwie szklanki z ostudzoną, ale jeszcze niestężałą galaretką owocową
dwie miseczki z rozdrobnionymi owocami kiwi
wrzącą wodę.
Źródło: […] Galaretka. Truskawkowy Smak, Warszawa 2023.
17.1. (0–3)
Zaplanuj przebieg doświadczenia – opisz próbę badawczą i próbę kontrolną oraz
podaj sposób odczytania wyników.
Próba badawcza:
Próba kontrolna:
Sposób odczytania wyników:
17.2. (0–1)
Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź A albo B oraz odpowiedź 1. albo 2.
Kolagen jest białkiem
A.
roślinnym
i wchodzi w skład usieciowanej
struktury występującej
Na opakowaniu galaretki owocowej podano następującą informację: „Pamiętaj, że świeże
owoce kiwi i ananasa powodują, że galaretka nie tężeje”, oraz zwrócono uwagę na obecność
żelatyny w składzie produktu. Żelatyna to produkt częściowej hydrolizy białka – kolagenu.
W celu sprawdzenia, czy sparzenie wrzącą wodą owoców kiwi wpłynie na aktywność
proteazy w nich zawartej, uczniowie zaplanowali doświadczenie, do którego przygotowano
następujące materiały:
dwie szklanki z ostudzoną, ale jeszcze niestężałą galaretką owocową
dwie miseczki z rozdrobnionymi owocami kiwi
wrzącą wodę.
Źródło: […] Galaretka. Truskawkowy Smak, Warszawa 2023.
17.1. (0–3)
Zaplanuj przebieg doświadczenia – opisz próbę badawczą i próbę kontrolną oraz
podaj sposób odczytania wyników.
Próba badawcza:
Próba kontrolna:
Sposób odczytania wyników:
17.2. (0–1)
Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź A albo B oraz odpowiedź 1. albo 2.
Kolagen jest białkiem
A.
roślinnym
i wchodzi w skład usieciowanej
struktury występującej
Okresy nasienne buka zwyczajnego (Fagus sylvatica) następują w odstępach 5–10 lat, a roczna wydajność produkowanych nasion jest zazwyczaj bardzo niska. Z tego powodu leśnicy gromadzą nasiona na zapas.
W 2017 roku przeprowadzono doświadczenie, w którym wysiano nasiona buka zwyczajnego zebrane w latach: 2000, 2006, 2009 i 2017. Nasiona zebrane w latach 2000, 2006 i 2009 przechowywano w jednakowych warunkach. Nasiona zebrane w 2017 r. wysiano od razu po zbiorze.
Na poniższym wykresie przedstawiono uśrednione wyniki doświadczenia. Na zdjęciu obok przedstawiono siewkę buka zwyczajnego.
Na podstawie: beagle.miljolare.no; A. Małecka i in., Relationship between Mitochondria Changes and Seed Aging […], „PeerJ” 9, 2021.
8.1. (0–1)
Na podstawie przedstawionych wyników doświadczenia sformułuj wniosek dotyczący żywotności nasion buka zwyczajnego.
8.2. (0–1)
Podaj nazwę oraz określ funkcję tej struktury siewki buka zwyczajnego, którą oznaczono literą X na zdjęciu.
Okresy nasienne buka zwyczajnego (Fagus sylvatica) następują w odstępach 5–10 lat, a roczna wydajność produkowanych nasion jest zazwyczaj bardzo niska. Z tego powodu leśnicy gromadzą nasiona na zapas.
W 2017 roku przeprowadzono doświadczenie, w którym wysiano nasiona buka zwyczajnego zebrane w latach: 2000, 2006, 2009 i 2017. Nasiona zebrane w latach 2000, 2006 i 2009 przechowywano w jednakowych warunkach. Nasiona zebrane w 2017 r. wysiano od razu po zbiorze.
Na poniższym wykresie przedstawiono wyniki doświadczenia w postaci wartości średnich i odchylenia standardowego. Na zdjęciu obok przedstawiono siewkę buka zwyczajnego.
Na podstawie: beagle.miljolare.no; A. Małecka i in., Relationship between Mitochondria Changes and Seed Aging […], „PeerJ” 9, 2021.
8.1. (0–1)
Na podstawie przedstawionych wyników doświadczenia sformułuj wniosek dotyczący żywotności nasion buka zwyczajnego.
8.2. (0–1)
Podaj nazwę oraz określ funkcję tej struktury siewki buka zwyczajnego, którą oznaczono literą X na zdjęciu.
Przeprowadzono obserwację zjawiska plazmolizy w komórkach roślinnych. Do obserwacji
mikroskopowej przygotowano następujące materiały:
świeżą czerwoną cebulę – wykorzystano zewnętrzną skórkę liścia spichrzowego cebuli, która zawiera barwnik w dużej ilości
szkiełka mikroskopowe: podstawowe i nakrywkowe
wodę wodociągową
nasycony roztwór NaCl
pipetę
skalpel.
Obserwację przeprowadzono w dwóch etapach.
Etap 1. – wykonano przyżyciowy preparat mikroskopowy ze skórki liścia spichrzowego cebuli i przeprowadzono obserwację mikroskopową tego preparatu (fotografia 1.).
Etap 2. – w celu zaobserwowania zjawiska plazmolizy do tego preparatu dodano nasycony roztwór NaCl i ponownie przeprowadzono obserwację mikroskopową preparatu (fotografia 2.).
Fotografia 1.
Fotografia 2.
Na podstawie: www.microbehunter.com
3.1. (0–1)
Opisz, w jaki sposób należy przygotować preparat mikroskopowy przedstawiony
na fotografii 1. W opisie uwzględnij materiały wybrane spośród wymienionych
we wprowadzeniu do zadania.
3.2. (0–2)
Opisz zaobserwowane zmiany w wyglądzie komórek przedstawionych
na fotografiach 1. i 2. Wyjaśnij mechanizm prowadzący do zmian zaobserwowanych
w tym doświadczeniu.
Opis zmian wyglądu komórek:
Wyjaśnienie zaobserwowanych zmian:
3.3. (0–1)
Określ, w jaki sposób można odwrócić zmiany w wyglądzie komórek przedstawionych
na fotografii 2., aby przypominał on wygląd komórek przedstawionych na fotografii 1.
Liście jabłoni, podobnie jak innych drzew liściastych klimatu umiarkowanego, rozwijają się
z pąków na wiosnę i są zrzucane dopiero jesienią. Naturalny proces zrzucania liści polega
na rozwoju strefy odcinającej u podstawy ogonka liściowego.
Auksyny są hormonami roślinnymi produkowanymi m.in. przez wierzchołek wzrostu pędu
oraz przez młode liście.
Postawiono następującą hipotezę: Rozwój strefy odcinającej liści jabłoni jest hamowany
przez auksyny wytwarzane w młodych liściach.
Na poniższym rysunku przedstawiono przebieg doświadczenia przeprowadzonego w celu
weryfikacji tej hipotezy. W doświadczeniu wykorzystano roczne pędy jabłoni z usuniętym
wierzchołkiem wzrostu oraz naturalną auksynę – kwas indolilooctowy (IAA).
Na podstawie: W.K. Purves i in., Life. The Science of Biology, Sunderland 2001;
H. Fišerová i in., The Effect of Quercetine on Leaf Abscission of Apple Tree […],
„Plant, Soil and Environment” 52(12), 2006.
6.1. (0–1)
Na podstawie przedstawionych wyników badań sformułuj wniosek na temat wpływu
auksyn produkowanych przez młode liście na rozwój strefy odcinającej liści jabłoni.
6.2. (0–1)
Przedstaw, na czym polega adaptacja w postaci zrzucania liści przed zimą u drzew
liściastych klimatu umiarkowanego. W odpowiedzi uwzględnij dostępność wody
dla tych roślin w okresie zimowym oraz rolę liści w gospodarce wodnej roślin.
Aby zbadać wpływ nawadniania i nawożenia mineralnego związkami azotu, fosforu i potasu
(NPK) na budowę anatomiczną i morfologiczną oraz na plonowanie borówki wysokiej
(Vaccinium corymbosum), wykonano następujące doświadczenie. Prowadzono uprawę
borówki odmiany ‘Patriot’ na glebie ubogiej w składniki pokarmowe i substancje organiczne
(zawartość humusu ok. 1,5%). Przed założeniem doświadczenia zakwaszono glebę do pH
4,0–4,5.
Uprawę prowadzono w różnych warunkach wilgotności:
W1 (niższa wilgotność) – 50–60%
W2 (wyższa wilgotność) – 90–95%
oraz przy różnej dostępności minerałów:
bez nawożenia
z nawożeniem 390 kg NPK/ha (w proporcjach 6 : 3 : 4).
W tabeli przedstawiono wyniki badań wpływu wilgotności i nawożenia NPK na budowę
morfologiczną i na plon jagód 5-letnich roślin borówki wysokiej.
Średnie wartości parametrów
Wilgotność W1
Wilgotność W2
bez nawożenia
nawożenie NPK
bez nawożenia
nawożenie NPK
Wysokość rośliny [cm]
69,9
74,6
72,6
84,6
Liczba pędów jednorocznych na krzewie
5,3
7,3
6,3
9,3
Łączna długość pędów jednorocznych [cm/krzew]
179
290
253
349
Plony jagód [kg/krzew]
1,12
0,55
1,64
0,94
Na podstawie: Z. Koszański, E. Rumasz-Rudnicka, S. Friedrich, Wpływ nawadniania i nawożenia NPK na budowę anatomiczną
i morfologiczną oraz plonowanie borówki wysokiej (Vaccinium corymbosum L.), „Acta Agrophysica” 11(3), 2008.
4.1. (0–1)
Określ, które stwierdzenia dotyczące opisu wyników przedstawionego doświadczenia
są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
1.
Średnia łączna długość pędów jednorocznych na krzewie, przy tym samym poziomie nawożenia, była wyższa w przypadku uprawy na glebie o wyższej wilgotności podłoża.
P
F
2.
Przy tej samej wilgotności podłoża średnia liczba pędów jednorocznych na krzewie była wyższa po zastosowaniu nawożenia NPK.
P
F
4.2. (0–1)
Na podstawie wyników przedstawionego doświadczenia sformułuj wniosek dotyczący
wpływu obydwu czynników na plonowanie (owocowanie) borówki wysokiej.
4.3. (0–1)
Określ rolę trzech pierwiastków – N, P i K – dla funkcjonowania roślin. Do każdego
wymienionego poniżej pierwiastka przyporządkuj odpowiedni opis spośród podanych
(1., 2., 3. albo 4.).
Ten pierwiastek wchodzi w skład szkieletu DNA, z którym są związane zasady pirymidynowe i purynowe.
Ten pierwiastek wchodzi w skład wszystkich aminokwasów budujących białka roślinne.
Jon tego pierwiastka jest wiązany przez układ porfirynowy chlorofilu.
Jony tego pierwiastka biorą udział w regulacji otwierania się aparatów szparkowych.
Susłogon arktyczny (Urocitellus parryii) to gatunek gryzonia występującego na Alasce,
w północnej Kanadzie oraz na Syberii.
Zbadano wpływ temperatury środowiska na następujące parametry susłogona arktycznego
podczas hibernacji:
całkowite tempo przemiany materii (wyrażone ilością zużytego tlenu w przeliczeniu na jednostkę masy ciała)
wewnętrzną temperaturę ciała
współczynnik oddechowy.
Stan hibernacji u susłogona ma charakter przystosowawczy, który zwiększa jego tolerancję
wobec niesprzyjających warunków środowiskowych. Wartość współczynnika oddechowego
pozwala określić, jakie substancje są głównym źródłem energii dla danego organizmu.
Współczynnik oddechowy wynosi:
dla cukrów prostych 1
dla białek ok. 0,8
dla tłuszczów nasyconych ok. 0,7.
Badaniom poddano osiem zwierząt: cztery samce i cztery samice, wszystkie pochodzące
z tej samej populacji żyjącej na Alasce. Przed przejściem w stan hibernacji zwierzęta były
żywione paszą dla gryzoni z dodatkiem marchwi oraz nasion kukurydzy.
Na wykresie przedstawiono średnie arytmetyczne otrzymanych wyników.
Na podstawie: C.L. Buck, B.M. Barnes,
Effects of Ambient Temperature on Metabolic Rate, Respiratory Quotient, and Torpor in an Arctic Hibernator,
„American Journal of Physiology – Regulatory, Integrative and Comparative Physiology” 279(1), 2000.
8.1. (0–2)
Wypisz z powyższego opisu przeprowadzonych badań po jednym przykładzie
zmiennej niezależnej, zmiennej zależnej i zmiennej kontrolowanej.
Zmienna niezależna:
Zmienna zależna:
Zmienna kontrolowana:
8.2. (0–1)
Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące przedstawionych wyników badań są
prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
1.
W temperaturach otoczenia poniżej 0 °C – im niższa jest temperatura otoczenia, tym niższe jest tempo metabolizmu badanych zwierząt.
P
F
2.
Wraz ze wzrostem temperatury otoczenia z 0 °C do 12 °C wzrastają zarówno wewnętrzna temperatura ciała, jak i całkowite tempo metabolizmu badanych zwierząt.
P
F
8.3. (0–1)
Na podstawie przedstawionych wyników badań określ, czy podczas trwania hibernacji
jedynym substratem energetycznym susłogonów arktycznych są tłuszcze. Odpowiedź
uzasadnij.
Zdolność wiązania i redukcji azotu atmosferycznego mają m.in. bakterie z rodzaju Rhizobium
żyjące w brodawkach roślin bobowatych oraz wolnożyjące bakterie z rodzaju Azotobacter,
które występują w strefie korzeniowej roślin. Substancjami odżywczymi Azotobacter
chroococcum są węglowodany oraz inne związki organiczne (np. mannitol) wydzielane przez
korzenie roślin.
Sformułowano następujące pytanie badawcze: Czy obecność dwóch szczepów
A. chroococcum (AC1 i AC10) pozwala na ograniczenie podczas uprawy bawełny dawki
nawozu azotowego – mocznika?
W tym celu z wykorzystaniem sześciu donic uprawianej bawełny przeprowadzono
następujące badanie:
w pierwszych trzech donicach roślin bawełny stosowano nawożenie mocznikiem w różnych stężeniach – 100%, 75% albo 50% – w stosunku do dawki zalecanej przez producenta
w pozostałych trzech donicach roślin bawełny wprowadzano do gleby szczepy A. chroococcum oraz 50% dawkę nawozu w następujących kombinacjach: ‒ szczep AC1 oraz nawóz ‒ szczep AC10 oraz nawóz ‒ szczepy AC1 i AC10 wraz z nawozem.
Następnie zmierzono długości pędu i korzeni. Wykonano trzy niezależne powtórzenia
każdego z wariantów doświadczenia. Średnie wyniki przedstawiono na wykresach I i II.
W badaniu sprawdzano również obecność substancji wydzielanych do gleby przez bakterie
i wykazano obecność: auksyn, enzymów proteolitycznych oraz ureazy, rozkładającej
mocznik do jonów amonowych i dwutlenku węgla.
Na podstawie: F. Romero-Perdomo i in., Azotobacter chroococcum […],
„Revista Argentina de Microbiología” 49, 2017.
7.1. (0–1)
Na podstawie przedstawionych wyników badania sformułuj odpowiedź na postawione
pytanie badawcze.
7.2. (0–1)
Wykaż związek pomiędzy obecnością ureazy wydzielanej do gleby przez
A. chroococcum a wzrostem bawełny.
7.3. (0–2)
Uzupełnij poniższe zdania tak, aby zawierały informacje prawdziwe. W każdym
nawiasie podkreśl właściwe określenie.
Bakteria A. chroococcum jest (chemoautotrofem / heterotrofem). Prowadzi
(pasożytniczy / saprobiontyczny) tryb życia, ponieważ (wydziela enzymy proteolityczne /
pobiera substancje pokarmowe wydzielane przez korzenie roślin).
7.4. (0–1)
Określ, jaka zależność – mutualizm czy komensalizm – występuje między bakteriami
z rodzaju Rhizobium a roślinami bobowatymi. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do
definicji wybranej zależności oraz do przykładów korzyści lub strat odnoszonych
przez wymienione organizmy.
Przeprowadzono obserwację zjawiska plazmolizy w komórkach roślinnych. Do obserwacji
mikroskopowej przygotowano następujące materiały:
świeżą czerwoną cebulę – wykorzystano zewnętrzną skórkę liścia spichrzowego cebuli, która zawiera barwnik w dużej ilości
szkiełka mikroskopowe: podstawowe i nakrywkowe
wodę wodociągową
nasycony roztwór NaCl
pipetę
skalpel.
Obserwację przeprowadzono w dwóch etapach.
Etap 1. – wykonano przyżyciowy preparat mikroskopowy ze skórki liścia spichrzowego cebuli i przeprowadzono obserwację mikroskopową tego preparatu (fotografia 1.).
Etap 2. – w celu zaobserwowania zjawiska plazmolizy do tego preparatu dodano nasycony roztwór NaCl i ponownie przeprowadzono obserwację mikroskopową preparatu (fotografia 2.).
Fotografia 1.
Fotografia 2.
Na podstawie: www.microbehunter.com
3.1. (0–1)
Opisz, w jaki sposób należy przygotować preparat mikroskopowy przedstawiony
na fotografii 1. W opisie uwzględnij materiały wybrane spośród wymienionych
we wprowadzeniu do zadania.
3.2. (0–2)
Opisz zaobserwowane zmiany w wyglądzie komórek przedstawionych
na fotografiach 1. i 2. Wyjaśnij mechanizm prowadzący do zmian zaobserwowanych
w tym doświadczeniu.
Opis zmian wyglądu komórek:
Wyjaśnienie zaobserwowanych zmian:
3.3. (0–1)
Określ, w jaki sposób można odwrócić zmiany w wyglądzie komórek przedstawionych
na fotografii 2., aby przypominał on wygląd komórek przedstawionych na fotografii 1.
Liście jabłoni, podobnie jak innych drzew liściastych klimatu umiarkowanego, rozwijają się
z pąków na wiosnę i są zrzucane dopiero jesienią. Naturalny proces zrzucania liści polega
na rozwoju strefy odcinającej u podstawy ogonka liściowego.
Auksyny są hormonami roślinnymi produkowanymi m.in. przez wierzchołek wzrostu pędu
oraz przez młode liście.
Postawiono następującą hipotezę: Rozwój strefy odcinającej liści jabłoni jest hamowany
przez auksyny wytwarzane w młodych liściach.
Na poniższym rysunku przedstawiono przebieg doświadczenia przeprowadzonego w celu
weryfikacji tej hipotezy. W doświadczeniu wykorzystano roczne pędy jabłoni z usuniętym
wierzchołkiem wzrostu oraz naturalną auksynę – kwas indolilooctowy (IAA).
Na podstawie: W.K. Purves i in., Life. The Science of Biology, Sunderland 2001;
H. Fišerová i in., The Effect of Quercetine on Leaf Abscission of Apple Tree […],
„Plant, Soil and Environment” 52(12), 2006.
6.1. (0–1)
Na podstawie przedstawionych wyników badań sformułuj wniosek na temat wpływu
auksyn produkowanych przez młode liście na rozwój strefy odcinającej liści jabłoni.
6.2. (0–1)
Przedstaw, na czym polega adaptacja w postaci zrzucania liści przed zimą u drzew
liściastych klimatu umiarkowanego. W odpowiedzi uwzględnij dostępność wody
dla tych roślin w okresie zimowym oraz rolę liści w gospodarce wodnej roślin.
Drzewa akacjowe (Acacia spp.) występują w tropikalnych regionach Nowego Świata. Rośliny te zapewniają mrówkom pożywienie i schronienie w swoich kolcach.
W tabeli przedstawiono wyniki badań dotyczące przeżywalności i wzrostu akacji w
różnych okresach sezonu wegetacyjnego, kiedy:
na drzewach obecne były mrówki,
z drzew usunięto mrówki.
Mierzony parametr
Drzewa akacjowe z mrówkami
Drzewa akacjowe bez mrówek
Wskaźnik 10-miesięcznego przeżycia [%]
72
43
przyrost od 25 maja do 16 czerwca [cm]
31.0
6.2
przyrost od 17 czerwca do 3 sierpnia [cm]
72.9
10.2
Źródło: C.J. Krebs, Ekologia, Warszawa 2011.
6.1. (0–1)
Sformułuj wniosek na podstawie wyników przedstawionych wyżej badań.
6.2. (0–1)
Wykaż, że relacja między drzewami akacji a żyjącymi na nich mrówkami jest
przykładem mutualizmu. W swojej odpowiedzi odwołaj się do definicji mutualizmu oraz
korzyści lub strat dla obu gatunków.
Grupa studentów zaprojektowała eksperyment, którego celem było potwierdzenie następującej hipotezy:
Nasiona słonecznika zawierają tłuszcz.
W doświadczeniu uczniowie wykorzystali barwniki Sudan III i Sudan IV, które rozpuszczają
się w tłuszczach i barwią je na czerwono, dlatego są wykorzystywane do wykrywania
tłuszczów. Przygotowano dwie próby (A i B):
próba A – szalka Petriego zawierająca zmiażdżone ziarna słonecznika + mieszanina barwników Sudan III i Sudan IV
próba B – szalka Petriego zawierająca olej rzepakowy + mieszanina barwników Sudan III i Sudan IV
Określ, która próba – A czy B – była próbą kontrolną. Określ rolę wybranej próby w interpretacji wyników doświadczenia.
W tabeli przedstawiono wyniki doświadczenia, w którym mierzono czasy trwania poszczególnych
faz cyklu komórkowego (w godzinach) w komórkach merystematycznych korzenia cebuli
(Allium cepa). Korzenie umieszczono w pojemnikach, w których utrzymywano różne
temperatury.
Temperatura
G1
S
G2
Mitoza
10ºC
14.3
25.0
8.7
6.5
15ºC
7.8
13.6
4.8
3.6
20ºC
4.9
8.6
3.0
2.2
25ºC
3.5
6.2
2.2
1.6
30ºC
2.9
5.0
1.8
1.3
Źródło: red. A. Woźny, J. Michejda, L. Ratajczak, Podstawy biologii komórki roślinnej, Poznań 2000.
2.1. (0-1)
Sformułuj problem badawczy eksperymentu.
2.2. (0-1)
Wyjaśnij, dlaczego najkrótsze czasy trwania poszczególnych faz cyklu komórkowego
występowały w temperaturze 30ºC.
Uczennica przeprowadziła doświadczenie, w którym badała oddziaływanie olejków eterycznych na muszkę owocową (Drosophila melanogaster). W tym celu w trzech dużych słojach założyła hodowle muszek owocowych o równej liczebności osobników dorosłych w podobnym wieku. Słoje oznaczyła numerami od 1 do 3. Słoje zostały umieszczone w identycznych warunkach termicznych i oświetleniowych i przykryte przepuszczalnym dla powietrza materiałem. W każdym z nich znajdowała się taka sama ilość pożywki dla muszek. Do dwóch słojów włożyła gaziki nasączone 2 ml olejku eterycznego zgodnie z poniższym schematem:
Słój nr 1 – bez olejku eterycznego
Słój nr 2 – gazik z olejkiem lawendowym
Słój nr 3 – gazik z olejkiem szałwiowym
W okresie 12 dni notowała liczbę nowo powstałych osobników dorosłych w słojach. Nie odnotowała śmierci osobników dorosłych w żadnej z prób. Poniżej zamieszczono tabelę przedstawiającą liczbę nowych osobników dorosłych w poszczególnych słojach uzyskaną w ciągu 12 dni.
