Do probówek, w których znajdują się próbki metali o tej samej masie, dodano jednakowe
objętości wodnego roztworu kwasu siarkowego(VI) o stężeniu 0,5 mol · dm–3. Doświadczenie
prowadzono do całkowitego roztworzenia metali. Przebieg doświadczenia ilustruje rysunek.
Uszereguj metale użyte w doświadczeniu według
malejących właściwości redukujących, wpisując ich nazwy. Skorzystaj z szeregu
elektrochemicznego metali.
Fe3O4 ←H2O, T = 470 K Fe HCl(aq) FeCl2 (aq) KOH (aq) X H2O2 Y T Z
117.1 (0-1)
Określ charakter chemiczny związku Z.
117.2 (0-1)
Spośród poniższego zestawu odczynników wybierz dwa, które pozwolą
jednoznacznie potwierdzić w sposób eksperymentalny przewidywany charakter
chemiczny związku Z.
Niektóre odczynniki utleniające powodują rozpad wiązania podwójnego w alkenach.
Na przykład manganian(VII) potasu w środowisku obojętnym lub kwaśnym rozszczepia
alkeny, dając produkty zawierające grupę karbonylową. Jeżeli przy podwójnym wiązaniu
znajduje się atom wodoru, to powstają kwasy karboksylowe, a jeżeli 2 atomy wodoru są
obecne przy 1 atomie węgla, tworzy się tlenek węgla(IV).
Poniżej przedstawiono schemat rozszczepienia alkenu:
CH3CH(CH3)CH2CH2CH2CH(CH3)CH=CH2KMnO4, H3O+ X + Z
Na podstawie: J. McMurry, Chemia organiczna, Warszawa 2003, s. 241.
130.1 (0-1)
Uzupełnij schemat opisanej przemiany rozszczepienia tego alkenu. Wpisz do tabeli
wzory związków oznaczonych na schemacie literami X i Z. W przypadku związków
organicznych zastosuj wzory półstrukturalne (grupowe).
Wzór związku X
Wzór związku Z
130.2 (0-1)
Podaj nazwy systematyczne wszystkich reagentów tego procesu.
Przeprowadzono ciąg przemian chemicznych, w wyniku których z karbidu zawierającego
20% zanieczyszczeń otrzymano kwas etanowy (octowy). Przemiany te można przedstawić
poniższym schematem.
CaC2I C2H2II CH3CHO III CH3COOH
Wydajności kolejnych przemian (etapów) były odpowiednio równe:
WI = 85%, WII = 80%, WIII = 95%.
Podaj nazwę systematyczną związku organicznego, który otrzymano w wyniku
przemiany II oraz określ formalne stopnie
utlenienia wszystkich atomów węgla w cząsteczce tego związku.
Przeprowadzono reakcję chlorowania 0,1 mola etanu w obecności światła i przy nadmiarze
chloru, aż do podstawienia wszystkich atomów wodoru atomami chloru.
141.1 (0-1)
Napisz, stosując wzory półstrukturalne (grupowe) związków organicznych, równanie
opisanej reakcji.
Do trzech probówek z wodnym roztworem dichromianu(VI) potasu dodano wodny roztwór
kwasu siarkowego(VI). Do tak przygotowanej mieszaniny dodano alkohol – do probówki I –
alkohol X, do probówki II – alkohol Y, a do probówki III – alkohol Z. Każdy z dodanych
do probówek alkoholi ma inną rzędowość. Alkohole X, Y i Z wybrano spośród
następujących: CH3CH2CH2OH, CH3CH(OH)CH3, C2H5OH, CH3C(CH3)(OH)CH3.
Probówki lekko ogrzano. Doświadczenie zilustrowano poniższym schematem.
Zaobserwowano, że roztwór w probówce II zmienił barwę z pomarańczowej
na zielononiebieską, a u wylotu tej probówki wyczuwalny był zapach octu. Objawy reakcji
stwierdzono też w probówce III. Natomiast w probówce I nie zaobserwowano zmian.
W probówce II zaszła reakcja utleniania i redukcji.
Określ liczbę elektronów oddawanych przez 1 mol reduktora w reakcji zachodzącej
w probówce II.
Grupa −OH związana z pierścieniem benzenowym należy do podstawników o najsilniejszym
działaniu aktywującym pierścień, kieruje podstawienie elektrofilowe w położenie orto i para.
Reakcja bromowania fenolu zachodzi bardzo szybko nawet w łagodnych warunkach.
Produktem końcowym jest tribromofenol. Produktem pośrednim jest dibromopochodna
fenolu.
Na podstawie: P. Mastalerz, Chemia organiczna, Wrocław 2000, s. 244, 245.
149.1 (0-1)
Spośród wzorów wybierz i podaj numer związku, który jest produktem pośrednim
bromowania fenolu.
149.2 (0-1)
Badając charakter chemiczny fenolu, przeprowadzono reakcje chemiczne opisane
równaniami:
I C6H5OH + NaOH → C6H5ONa + H2O
II 2C6H5ONa + H2O + CO2 → 2C6H5OH + Na2CO3
Podaj dwa wnioski, które można sformułować na podstawie przebiegu powyższych
reakcji.
Propan-2-ol i jego pochodne ulegają przemianom, które ilustruje schemat:
150.1 (0-1)
Podaj wzór półstrukturalny (grupowy) związku organicznego oznaczonego
na schemacie numerem III i nazwę systematyczną związku organicznego
oznaczonego numerem IV.
150.2 (0-1)
Określ typ reakcji (addycja, eliminacja, substytucja) oznaczonych na schemacie
numerami 1. i 5.
150.3 (0-1)
Napisz w formie cząsteczkowej równanie reakcji oznaczonej na schemacie numerem 5.
Zastosuj wzory półstrukturalne (grupowe) związków organicznych.
Badając właściwości alkoholi o podanych wzorach,
przeprowadzono opisane poniżej doświadczenie.
Do probówek z alkoholami, których wzory oznaczono numerami I, II i III, włożono
rozżarzony drut miedziany pokryty czarnym nalotem tlenku miedzi(II).
154.1 (0-1)
Zapisz, jakie zmiany zaobserwowano w probówkach zawierających badane alkohole.
154.2 (0-1)
Napisz nazwy systematyczne produktów organicznych powstałych w reakcji tlenku
miedzi(II) z alkoholami, których wzory oznaczono numerami I i II.
154.3 (0-1)
Napisz, stosując wzory półstrukturalne (grupowe) związków organicznych, równanie reakcji przebiegającej w opisanym doświadczeniu z udziałem alkoholu, którego wzór oznaczono numerem II.
W celu rozróżnienia wodnych roztworów kwasu metanowego (mrówkowego) i kwasu
etanowego (octowego) do probówek z roztworami tych kwasów dodano kilka kropli wodnego
roztworu kwasu siarkowego(VI) i wprowadzono odczynnik X wybrany spośród
następujących: wodny roztwór wodorotlenku sodu, wodny roztwór manganianu(VII) potasu,
wodny roztwór dichromianu(VI) potasu.
Przebieg doświadczenia ilustruje poniższy schemat.
Zaobserwowano, że w probówkach I i II roztwory zabarwiły się na fioletowo. Pod wpływem
ogrzewania otrzymany w probówce II roztwór odbarwił się, a mieszanina pieniła się.
Stwierdzono, że wydzielał się gaz. Podczas ogrzewania roztworu otrzymanego w probówce I nie zaobserwowano zmian.
160.1 (0-1)
Podaj nazwę lub wzór użytego odczynnika.
160.2 (0-1)
Podaj nazwę kwasu A, którego roztwór znajdował się w probówce I i nazwę kwasu B,
którego roztwór znajdował się w probówce II.
