Objętość moczu wydalanego przez organizm człowieka jest zależna od stopnia nawodnienia
organizmu. W regulacji wydalania moczu uczestniczą podwzgórze i hormon antydiuretyczny
ADH, uwalniany przez przysadkę mózgową.
Na poniższym schemacie przedstawiono regulację wydalania moczu w organizmie człowieka
w sytuacji niedoboru wody.
Uzupełnij schemat tak, aby zawierał informacje prawdziwe. Podkreśl w każdym nawiasie
właściwe określenie.
Insulina i glukagon to hormony regulujące poziom glukozy we krwi człowieka.
Określ, w których procesach uczestniczy insulina, a w których – glukagon. Zaznacz G, jeśli proces jest zależny od glukagonu, albo I – jeśli jest zależny od insuliny.
1.
Pobudza transport glukozy do komórek organizmu.
G
I
2.
Stymuluje uwalnianie glukozy z glikogenu w wątrobie.
Sen zimowy zwierząt to zjawisko fizjologiczne związane z koniecznością przetrwania zimy,
a polegające na bardzo silnym obniżeniu przemiany materii. Spowolnione są wtedy procesy
życiowe – spada temperatura ciała i obniża się zużycie tlenu. Zwierzęta żyją kosztem tłuszczu
odłożonego w lecie. Występuje znaczna regresja tarczycy i nadnerczy.
Na podstawie: Leksykon biologiczny, pod red. C. Jury i H. Krzanowskiej, Warszawa 1992.
Wykaż związek między funkcją wewnątrzwydzielniczą tarczycy a przerwaniem snu zimowego organizmu stałocieplnego. W odpowiedzi uwzględnij nazwę hormonu wydzielanego przez tarczycę.
Jedną z funkcji jąder jest wydzielanie męskiego hormonu płciowego – testosteronu, który
odgrywa ważną rolę w wielu procesach życiowych człowieka.
Oceń, czy poniższe informacje dotyczące roli testosteronu w organizmie człowieka są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.
1.
Determinuje płeć genotypową rozwijającego się płodu.
P
F
2.
W okresie dojrzewania u chłopców wpływa na zmianę barwy głosu.
P
F
3.
Poprzez pobudzanie syntezy białek wpływa na wzrost masy narządów rozrodczych, mięśni i kości.
Kortyzol to hormon należący do glikokortykoidów, wydzielany przez korę nadnerczy. Wpływa
na metabolizm oraz funkcjonowanie wielu narządów, np. nerek, serca i naczyń krwionośnych.
Pobudza wydzielanie HCl w żołądku. Powoduje również zmniejszenie liczby limfocytów
i niektórych granulocytów oraz zmniejszenie wytwarzania przeciwciał. Wydzielanie kortyzolu
zwiększa się w organizmie, który pozostaje pod wpływem działania długotrwałego stresu.
a)
Na podstawie podanych informacji wyjaśnij, dlaczego człowiek pozostający w długotrwałym stresie jest bardziej podatny na choroby zakaźne. W odpowiedzi uwzględnij działanie kortyzolu.
b)
Wyjaśnij, dlaczego glikokortykoidy znalazły zastosowanie w leczeniu osób, u których przeprowadzono przeszczep.
Niedobór wapnia w organizmie człowieka może wynikać m.in. z długotrwałego
zmniejszonego dostarczania tego pierwiastka wraz z pokarmem lub ze złego wchłaniania
wapnia w jelicie. Hipokalcemią określa się zbyt niskie stężenie wapnia we krwi, czyli spadek
jego zawartości w surowicy poniżej 2,25 mmol/l. Objawami hipokalcemii mogą być tężyczka,
czyli nadmierna pobudliwość mięśni do skurczu, niewydolność serca, zaburzenia rytmu serca.
Zmniejszone spożycie wapnia stosunkowo rzadko prowadzi do objawów hipokalcemii, gdyż
organizm ma jego zapasy zdeponowane w kościach. Z kolei odpowiednie przyjmowanie tego
pierwiastka z pokarmem nie zabezpiecza organizmu przed hipokalcemią, ponieważ stężenie
wapnia we krwi jest regulowane hormonalnie.
Na podstawie: W. Jakubas-Kwiatkowska, A. Błachowicz, E. Franek, Hipokalcemia w praktyce klinicznej – przyczyny, objawy i leczenie, „Choroby Serca i Naczyń” nr 4, 2005.
a)
Wybierz i zaznacz nazwę hormonu, którego niedobór w organizmie może być przyczyną hipokalcemii.
kortyzol
kalcytonina
parathormon
trijodotyronina
b)
Wyjaśnij, uwzględniając procesy związane z utrzymaniem homeostazy, dlaczego długotrwałe zmniejszone dostarczanie wapnia z pokarmem przez osobę dorosłą może prowadzić do osłabienia jej kości.
Ściany kanalików zbiorczych nerki charakteryzują się zmienną przepuszczalnością dla wody.
Przechodzenie wody z płynu kanalikowego przepływającego wzdłuż kanalika zbiorczego
odbywa się przez specyficzne pory wodne zbudowane z białka akwaporyny 2 (AQP2). Jeśli
komórki kanalika zbiorczego mają w błonach bardzo dużo cząsteczek akwaporyny 2, co jest
wynikiem działania krążącej we krwi wazopresyny (ADH), to woda łatwiej opuszcza płyn
kanalikowy.
Na podstawie: D.McLaughlin, J. Stamford, D. White, Krótkie wykłady. Fizjologia człowieka, Warszawa 2012.
a)
Podaj nazwę etapu procesu tworzenia się moczu zachodzącego w nerce przy udziale akwaporyny 2.
b)
Określ, w jaki sposób niedobór wazopresyny wpływa na objętość wydalanego moczu. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do informacji przedstawionych w tekście.
c)
Podaj nazwę miejsca wytwarzania wazopresyny (ADH) w organizmie człowieka i nazwę miejsca jej uwalniania do krwi.
Spośród wymienionych nazw gruczołów wydzielania dokrewnego, wybierz i podkreśl nazwę tego, który nie podlega kontroli na osi „podwzgórze – przysadka – gruczoł podległy”.
Osmolalność opisuje liczbę moli substancji osmotycznie czynnych rozpuszczonych w 1 litrze
rozpuszczalnika (wody). W utrzymaniu równowagi wodno-jonowej organizmu bierze udział
m.in. ADH – hormon antydiuretyczny (wazopresyna).
a)
Podaj nazwę gruczołu wydzielania wewnętrznego, w którym magazynowany jest ADH.
b)
Wyjaśnij, na czym polega rola ADH w utrzymaniu stałej osmolalności osocza.
Na schemacie przedstawiono mechanizm działania hormonów steroidowych i peptydowych
na poziomie komórki.
Korzystając ze schematu podaj, na czym polega różnica między hormonami steroidowymi a hormonami peptydowymi w mechanizmie zmiany aktywności enzymatycznej komórki. W odpowiedzi uwzględnij oba hormony.
