W tabeli przedstawiono średnią zawartość wybranych substancji w osoczu krwi i w dwóch
innych płynach (A i B) organizmu człowieka, z których jeden jest moczem pierwotnym,
a drugi moczem ostatecznym.
Rodzaj substancji
Zawartość substancji w g/cm3 płynu
w osoczu krwi
w płynie A
w płynie B
Glukoza
0,1
0
0,1
Mocznik
0,03
2,0
0,03
Białko
8,0
0
0
Sole nieorganiczne
0,72
1,5
0,72
a)
Podaj, który z płynów (A czy B) jest moczem ostatecznym zdrowego człowieka. Odpowiedź uzasadnij.
b)
Podaj nazwę procesu, którego skutkiem jest różnica w składzie chemicznym moczu pierwotnego i moczu ostatecznego, oraz określ na czym ten proces polega.
Fenyloketonuria jest chorobą uwarunkowaną recesywnym genem autosomalnym, która
dziedziczy się zgodnie z pierwszym prawem Mendla.
Spośród zdań (A–D) wybierz i zaznacz błędne stwierdzenie dotyczące dziedziczenia fenyloketonurii.
Choroba występuje u homozygot recesywnych.
Jeżeli oboje rodzice są heterozygotami pod względem obecności genu warunkującego
fenyloketonurię, to prawdopodobieństwo wystąpienia choroby u dziecka wynosi 75%.
Prawdopodobieństwo wystąpienia choroby u dziecka rodziców, z których jedno jest chore
na fenyloketonurię, a drugie jest heterozygotą pod względem obecności tego genu, wynosi
50%.
Jeżeli jedno z rodziców jest homozygotą dominującą, a drugie heterozygotą pod względem
genu fenyloketonurii, to prawdopodobieństwo wystąpienia choroby u dziecka wynosi 0%.
Gruczoły ślinowe wydzielają do jamy ustnej człowieka około 1,5 l śliny w ciągu doby. Ślina
zawiera:
α-amylazę ślinową trawiącą polisacharydy,
lipazę ślinową zapoczątkowującą trawienie tłuszczów w żołądku (wraz z lipazą żołądkową),
mucyny – glikoproteiny, których rolą jest zwilżenie pokarmu, sklejanie bakterii i ochrona błony śluzowej jamy ustnej,
lizozym, który niszczy ścianę komórkową bakterii,
laktoferrynę, której rolą jest wiązanie żelaza i działanie bakteriostatyczne,
białka bogate w prolinę, które ochraniają szkliwo zębów i wiążą toksyczne taniny.
a)
Wyjaśnij, dlaczego w żołądku, mimo obecności lipazy ślinowej i lipazy żołądkowej, trawienie tłuszczów odbywa się w znacznie mniejszym stopniu niż w dwunastnicy.
b)
Na podstawie informacji zawartych w tekście wyjaśnij, dlaczego u chorych z niedoborem wydzielania śliny (kserostomia) próchnica zębów występuje częściej niż u ludzi z prawidłowym wydzielaniem śliny.
W 1962 roku odkryto u człowieka antygen grupowy krwi a dziedziczony niezależnie
od układu AB0 i przeciwciała skierowane przeciwko temu antygenowi. Gen warunkujący
obecność antygenu a jest zlokalizowany na krótkim ramieniu chromosomu X i występuje
w postaci dwóch alleli: ga oraz g. W populacji ludzkiej istnieją dwa typy osobników: a+ oraz a–. W tabeli przedstawiono informacje dotyczące dziedziczenia tego antygenu.
Płeć
Genotypy
Fenotypy
Częstość występowania w %
Mężczyźni
XgaY
a+
67
XgY
a–
33
Kobiety
XgaXga
a+
89
XgaXg
a+
XgXg
a–
11
Korzystając z powyższych informacji, zaznacz wśród zdań (A–E) dwa, które są prawdziwe.
