Zadania maturalne z biologii

951

Matura Maj 2010, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 17. (2 pkt)

Łuskiewnik różowy jest bezzieleniową byliną pasożytującą na korzeniach drzew liściastych, głównie na leszczynie, topoli i olszy. Większą część życia spędza pod ziemią, gdzie rozrasta się do wielkiego, pokrytego łuskowatymi, białawymi liśćmi kłącza z silnie rozwiniętym systemem korzeniowym, który ssawkami wnika do korzeni drzew. Pędy nadziemne łuskiewnika pojawiają się po około 10 latach rozwoju rośliny, są białawe lub różowe, pokryte łuskowatymi liśćmi. Na pędach tych rozwijają się kwiaty. Nasiona łuskiewnika kiełkują tylko wówczas, gdy znajdą się w pobliżu odpowiedniego żywiciela.

Na podstawie tekstu podaj dwa argumenty potwierdzające, że łuskiewnik jest pasożytem.

952

Matura Czerwiec 2010, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 17. (1 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Szybkość reakcji katalizowanych przez enzymy zależy m.in. od aktywności enzymów, na którą mogą wpływać różne czynniki, np. pH środowiska reakcji.
Na wykresach przedstawiono zależność między szybkością reakcji katalizowanych przez dwa enzymy trawienne (I i II) a pH środowiska reakcji.

Wyjaśnij, czy oba enzymy zilustrowane na schemacie mogą wykazywać najwyższą aktywność w tym samym odcinku przewodu pokarmowego.

953

Matura Sierpień 2010, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 17. (1 pkt)

Ewolucjonizm i historia życia na ziemi Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Jednym z rodzajów zmienności występujących w przyrodzie jest zmienność modyfikacyjna, zwana też fluktuacyjną.

Wyjaśnij, na czym polega ten rodzaj zmienności.

954

Matura Czerwiec 2010, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 18. (2 pkt)

Układ wydalniczy Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

W tabeli przedstawiono średnią zawartość wybranych substancji w osoczu krwi i w dwóch innych płynach (A i B) organizmu człowieka, z których jeden jest moczem pierwotnym, a drugi moczem ostatecznym.

Rodzaj substancji	Zawartość substancji w g/cm³ płynu
Rodzaj substancji	w osoczu krwi	w płynie A	w płynie B
Glukoza	0,1	0	0,1
Mocznik	0,03	2,0	0,03
Białko	8,0	0	0
Sole nieorganiczne	0,72	1,5	0,72

a)	Podaj, który z płynów (A czy B) jest moczem ostatecznym zdrowego człowieka. Odpowiedź uzasadnij.

b)	Podaj nazwę procesu, którego skutkiem jest różnica w składzie chemicznym moczu pierwotnego i moczu ostatecznego, oraz określ na czym ten proces polega.

955

Matura Maj 2010, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 18. (2 pkt)

Choroby człowieka Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Poniżej przedstawiono zasady zdrowego stylu życia propagowane przez dietetyków:

Jedz mniej.
Więcej się ruszaj.
Częściej jadaj owoce, warzywa i produkty pełnoziarniste.
Unikaj „śmieciowego jedzenia” (fast food).

Wybierz dwie z wymienionych zasad i wyjaśnij ich znaczenie dla uniknięcia otyłości.

956

Matura Maj 2010, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 19. (2 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Gruczoły ślinowe wydzielają do jamy ustnej człowieka około 1,5 l śliny w ciągu doby. Ślina zawiera:

α-amylazę ślinową trawiącą polisacharydy,
lipazę ślinową zapoczątkowującą trawienie tłuszczów w żołądku (wraz z lipazą żołądkową),
mucyny – glikoproteiny, których rolą jest zwilżenie pokarmu, sklejanie bakterii i ochrona błony śluzowej jamy ustnej,
lizozym, który niszczy ścianę komórkową bakterii,
laktoferrynę, której rolą jest wiązanie żelaza i działanie bakteriostatyczne,
białka bogate w prolinę, które ochraniają szkliwo zębów i wiążą toksyczne taniny.

a)	Wyjaśnij, dlaczego w żołądku, mimo obecności lipazy ślinowej i lipazy żołądkowej, trawienie tłuszczów odbywa się w znacznie mniejszym stopniu niż w dwunastnicy.

b)	Na podstawie informacji zawartych w tekście wyjaśnij, dlaczego u chorych z niedoborem wydzielania śliny (kserostomia) próchnica zębów występuje częściej niż u ludzi z prawidłowym wydzielaniem śliny.

.......................................................................................................................................................

957

Matura Czerwiec 2010, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 19. (1 pkt)

Choroby człowieka Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Ból jest informacją o jakiejś nieprawidłowości pojawiającej się w organizmie człowieka.

Podaj argument uzasadniający twierdzenie, że nadużywanie leków o działaniu przeciwbólowym może być niekorzystne dla pacjenta.

958

Matura Maj 2010, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 20. (1 pkt)

Układ krążenia Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

W tabeli przedstawiono charakterystykę naczyń krwionośnych: tętnic, żył, aorty i naczyń włosowatych, uwzględniającą przekrój naczynia, panujące w nim ciśnienie i prędkość przepływu krwi.

	Przekrój mm	Ciśnienie kPa	Prędkość przepływu cm/s^-1
A	10	13	40
B	3	13-5	40-10
C	2	1,3-0,6	0,3-5
D	0,008	4-1,5	<0,1

Ustal, który zbiór danych (A–D) jest charakterystyczny dla żył. Swój wybór uzasadnij, uwzględniając przynajmniej dwa parametry.

959

Matura Maj 2010, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 21. (2 pkt)

Anatomia i fizjologia - pozostałe Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Poniżej podano pewne informacje dotyczące powstawania klasycznego odruchu warunkowego:

Widok, zapach i smak pokarmu zjadanego przez psa powoduje wydzielanie śliny.
Inne bodźce (obojętne), np. dźwięk dzwonka bez połączenia z podawaniem pokarmu, nie powodują wydzielania śliny u psa.
Włączenie dzwonka i jednoczesne podawanie pokarmu powoduje wydzielanie śliny.
Po wytworzeniu odruchu, dźwięk dzwonka bez podania pokarmu powoduje wydzielanie śliny.

a)	Wyjaśnij, czy jednorazowe włączenie dzwonka i podanie pokarmu (pkt 3) doprowadzi do powstania odruchu warunkowego.

b)	Wyjaśnij, na czym polega wytworzenie klasycznego odruchu warunkowego.

960

Matura Sierpień 2010, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 21. (1 pkt)

Układ rozrodczy Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

W gabinetach radiologicznych kobietom wykonuje się zdjęcia rentgenowskie tylko w pierwszych dziesięciu dniach cyklu menstruacyjnego. W pozostałych dniach cyklu takie badania wykonuje się tylko w przypadkach koniecznych, np. przy nagłym wypadku.

Wyjaśnij, podając jeden argument, dlaczego u kobiet w pozostałych dniach cyklu przeciwwskazana jest diagnostyka medyczna z wykorzystaniem zdjęć rentgenowskich.