Kwas askorbinowy ulega przemianie w kwas dehydroaskorbinowy zgodnie z poniższym
schematem. Odszczepienie jednego protonu od cząsteczki witaminy C prowadzi do powstania
anionu askorbinianowego (reakcja 1.). W wyniku oddania przez anion askorbinianowy
elektronu i drugiego protonu powstaje rodnik askorbylowy (reakcja 2.). Wskutek utraty
elektronu przez rodnik askorbylowy tworzy się kwas dehydroaskorbinowy (reakcja 3.).
Na podstawie: J. Szymańska-Pasternak, A. Janicka, J. Bober, Witamina C jako oręż w walce
z rakiem, „Onkologia w praktyce klinicznej”, 2011/1.
Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest
prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.
1.
Anion askorbinianowy – w zależności od warunków reakcji – może przyłączać albo oddawać proton.
P
F
2.
Rodnik askorbylowy jest reaktywny chemicznie, ponieważ występuje w nim jeden niesparowany elektron.
P
F
3.
Kwas dehydroaskorbinowy jest produktem redukcji rodnika askorbylowego.
Glicyna (kwas aminoetanowy) zaliczana jest do aminokwasów obojętnych, które
charakteryzują się punktami izoelektrycznymi w zakresie pH 5,0–6,5. Reaguje z kwasami
i zasadami, a w odpowiednich warunkach ulega reakcji kondensacji. Po wprowadzeniu
glicyny do świeżo uzyskanej zawiesiny wodorotlenku miedzi(II) tworzy się rozpuszczalny
w wodzie związek kompleksowy, a powstający roztwór przyjmuje ciemnoniebieskie
zabarwienie.
Na podstawie: J. McMurry, Chemia organiczna, Warszawa 2005.
Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest
prawdziwa, albo F – jeżeli jest fałszywa.
1.
Glicyna jest niechiralnym aminokwasem białkowym.
P
F
2.
W jonie obojnaczym glicyny grupą kwasową jest grupa –COO− , a grupą zasadową jest grupa –NH+3 .
P
F
3.
Glicyna w roztworach o wysokim pH występuje głównie w postaci kationów.
Oceń, czy podane poniżej informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest
prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.
1.
Leucyna i izoleucyna są izomerami.
P
F
2.
Jedyną przyczyną różnicy wartości punktu izoelektrycznego kwasu glutaminowego i lizyny jest różna długość łańcucha węglowego w cząsteczkach tych związków.
P
F
3.
W cząsteczce treoniny można wyróżnić dwa asymetryczne atomy węgla.
Z poniższego zbioru wybierz i zaznacz wzory substancji powodujących denaturację
białek oraz uzupełnij zdanie – wybierz i zaznacz jedno określenie spośród podanych
w nawiasie.
NH4NO3
Pb(NO3)2
HCHO
NaCl
C2H5OH
Pod wpływem wybranych substancji następuje (zniszczenie pierwszorzędowej
struktury / trwałe zniszczenie wyższych struktur) białka.
Wybierz i podkreśl w każdym nawiasie poprawne uzupełnienie poniższego tekstu.
Pierwiastki, których symbole wymieniono powyżej, stanowią w układzie okresowym
pierwiastków fragment (III okresu / V okresu / 3. grupy / 5. grupy) i należą do bloku
konfiguracyjnego (s / p / d). Atomy tych pierwiastków mają w stanie podstawowym
jednakowe rozmieszczenie elektronów walencyjnych w podpowłoce (4d / 5s / 5p), a różnią
się rozmieszczeniem elektronów walencyjnych w podpowłoce (4d / 5s / 5p). Największą
liczbę elektronów walencyjnych ma atom (indu / antymonu / jodu / ksenonu).
W układzie okresowym pierwiastków wyróżnia się 4 bloki konfiguracyjne:
blok s, który stanowią pierwiastki 1. i 2. grupy oraz hel – elektrony walencyjne atomów tych pierwiastków (w stanie podstawowym) zajmują w powłoce walencyjnej o numerze n podpowłokę ns
blok p, do którego należą pierwiastki z grup od 13. do 18. z wyjątkiem helu – w powłoce walencyjnej o numerze n atomów tych pierwiastków (w stanie podstawowym) można wyróżnić podpowłokę ns, która jest całkowicie obsadzona elektronami, oraz podpowłokę np, którą zajmują pozostałe elektrony walencyjne
blok d, do którego należą pierwiastki z grup od 3. do 12.
blok f, który stanowią lantanowce i aktynowce.
Poniżej wymieniono symbole sześciu pierwiastków.
B C N O F Ne
Wybierz i podkreśl w każdym nawiasie poprawne uzupełnienie poniższych zdań.
Pierwiastki, których symbole wymieniono powyżej, stanowią w układzie okresowym
fragment (II okresu / III okresu / 2. grupy / 3. grupy) i należą do bloku konfiguracyjnego
(s / p). Atomy tych pierwiastków mają w stanie podstawowym jednakowe rozmieszczenie
elektronów walencyjnych w podpowłoce (2s / 2p), a różnią się rozmieszczeniem elektronów
walencyjnych w podpowłoce (2s / 2p). Największą liczbę elektronów walencyjnych ma
atom (fluoru / neonu).
Miarą tendencji atomów do oddawania elektronów i przechodzenia w dodatnio naładowane
jony jest energia jonizacji. Pierwsza energia jonizacji to minimalna energia potrzebna do
oderwania jednego elektronu od atomu. Na poniższym wykresie przedstawiono zmiany
pierwszej energii jonizacji pierwiastków uszeregowanych według rosnącej liczby atomowej.
Na podstawie: J. Sawicka i inni, Tablice chemiczne, Gdańsk 2002.
Korzystając z informacji, uzupełnij poniższe zdania – wybierz i podkreśl jedno
określenie spośród podanych w każdym nawiasie.
Spośród pierwiastków danego okresu litowce mają (najniższe / najwyższe), a helowce – (najniższe / najwyższe) wartości pierwszej energii jonizacji. Litowce są bardzo dobrymi (reduktorami / utleniaczami). Potas ma (niższą / wyższą) wartość pierwszej energii jonizacji niż sód, ponieważ w jego atomie elektron walencyjny znajduje się (bliżej jądra / dalej od jądra) niż elektron walencyjny w atomie sodu. Oznacza to, że (łatwiej / trudniej) oderwać elektron walencyjny atomu potasu niż elektron walencyjny atomu sodu.
Wartość pierwszej energii jonizacji atomu magnezu jest (niższa / wyższa) niż wartość pierwszej energii jonizacji atomu glinu, gdyż łatwiej oderwać pojedynczy elektron z niecałkowicie obsadzonej podpowłoki (s / p / d) niż elektron z całkowicie obsadzonej podpowłoki (s / p / d).
Pierwszym skutecznym lekiem przeciw malarii była chinina, organiczny związek chemiczny
o masie cząsteczkowej 324 u , który składa się z 74,07% masowych węgla, 7,41% masowych
wodoru, 8,64% masowych azotu i 9,88% masowych tlenu. W temperaturze pokojowej chinina
jest trudno rozpuszczalną w wodzie, białą, krystaliczną substancją o intensywnie gorzkim
smaku. Związek ten rozpuszczalny jest m.in. w olejach, benzynie, etanolu i glicerynie.
Ze względu na swój gorzki smak chinina znalazła zastosowanie w przemyśle spożywczym
jako aromat. Dodawana jest do produktów spożywczych w postaci chlorowodorku chininy,
soli dobrze rozpuszczalnej w wodzie. W Polsce za maksymalną dopuszczalną zawartość
chlorowodorku chininy w napojach bezalkoholowych typu tonik (których podstawą jest
woda) przyjęto 7,50 mg na każde 100 cm3 napoju, co w przeliczeniu na czystą chininę
oznacza, że 100 cm3 tego napoju dostarcza konsumentowi 6,74 mg chininy.
Na podstawie: A. Czajkowska, B. Bartodziejska, M. Gajewska, Ocena zawartości chlorowodorku chininy
w napojach bezalkoholowych typu tonik, „Bromatologia i chemia toksykologiczna”, XLV, 2012, 3, s. 433–438.
W pewnym napoju typu tonik wykryto maksymalną dopuszczalną zawartość chlorowodorku
chininy.
Podkreśl poprawne dokończenie zdania (patrz → informacja do zadania powyżej).
Masa cząsteczkowa chlorowodorku chininy jest większa od masy cząsteczkowej chininy o
W tabeli opisane są wybrane nuklidy oznaczone numerami I–X. Dla każdego z nich podano
liczbę atomową, liczbę masową, masę atomową oraz procentową zawartość w naturalnym
pierwiastku (w % liczby atomów).
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
2412E
2512E
2612E
2814E
2914E
3014E
20482E
20682E
20782E
20882E
23,99 u
24,99 u
25,98 u
27,98 u
28,98 u
29,97 u
203,97 u
205,97 u
206,98 u
207,98 u
78,99%
10,00%
11,01%
92,22%
4,69%
3,09%
1,41%
24,11%
22,11%
52,41%
Na podstawie: J. Sawicka i inni, Tablice chemiczne, Gdańsk 2002.
Na podstawie danych z tabeli i układu okresowego pierwiastków oceń, czy poniższe
informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub F – jeśli jest
fałszywa.
1.
Nuklidy oznaczone numerami I–III mają takie same właściwości chemiczne.
P
F
2.
W jądrach nuklidów oznaczonych numerami IV–VI liczba protonów jest równa liczbie neutronów.
P
F
3.
W przypadku nuklidów oznaczonych numerami VII–X ten jest najbardziej rozpowszechniony w przyrodzie, którego masa atomowa jest najbardziej zbliżonado średniej masy atomowej pierwiastka.
