Oto lista zadań maturalnych z danego działu biologii. Aby skorzystać z dodatkowych opcji, uniknąć duplikatów zadań lub wybrać zadania z pozostałych działów kliknij poniżej.
Zapotrzebowanie na wodę zdrowego dorosłego człowieka zależy od temperatury
i wilgotności otoczenia. Na diagramie przedstawiono straty wody przez organizm człowieka
w ciągu doby.
a)
Na podstawie przedstawionych informacji określ, ile wody powinien pobrać człowiek w ciągu doby, aby gospodarka wodna organizmu została zbilansowana.
b)
Wyjaśnij, jakie znaczenie w procesie termoregulacji organizmu ma zjawisko pocenia się.
W utrzymaniu homeostazy organizmu uczestniczą różne układy narządów. Na przykład
w utrzymaniu pH krwi człowieka na poziomie 7,4 uczestniczą przede wszystkim dwa układy
narządów, dzięki którym może się zmieniać stężenie związków chemicznych wpływających
na wartość pH krwi.
a)
Zaznacz związek chemiczny, od którego głównie zależy wartość pH krwi człowieka.
dwutlenek węgla
glicerol
glukoza
witamina A
b)
Wśród podanych układów narządów człowieka podkreśl te dwa, których funkcja ma największy wpływ na wartość pH krwi.
Muchomor sromotnikowy (Amanita phalloides) jest grzybem śmiertelnie trującym, a zgon
chorego wywołany jest prawie zawsze niewydolnością wątroby. Jedną z toksyn tego grzyba
jest α-amanityna, która wiąże się z polimerazą RNA II odpowiedzialną za syntezę cząsteczek
mRNA.
a)
Wyjaśnij, dlaczego α-amanityna upośledza prawidłowe funkcje komórek.
b)
Wyjaśnij, dlaczego zatrucie α-amanityną w pierwszej kolejności doprowadza do niewydolności wątroby, a nie innych narządów.
W tabeli przedstawiono zrównoważony bilans wodny w organizmie człowieka
przebywającego w optymalnej temperaturze otoczenia i pobierającego w ciągu doby
przeciętne ilości pokarmów i płynów.
Źródła wody ml/24 h
Wydalanie wody ml/24 h
Płyny 1200 Pokarm stały 900 Woda metaboliczna 300
Parowanie: – przez skórę 300 – przez układ oddechowy 600 Z moczem 1400 Z kałem 100
Razem 2400
Razem 2400
Źródło: Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej, pod. red. W. Traczyka, A. Trzebskiego, PZWL, Warszawa 2007
a)
Podkreśl nazwę układu, który ma największy udział w wydalaniu wody z organizmu.
układ oddechowy
układ wydalniczy
układ pokarmowy
b)
Oceń, czy przedstawione sytuacje mogą doprowadzić do wystąpienia ujemnego bilansu wodnego organizmu, i wpisz w odpowiednie miejsca tabeli stwierdzenia tak lub nie.
tak/nie
1.
Intensywny trening sportowy w upalny dzień.
2.
Biegunka spowodowana zatruciem pokarmowym.
3.
Przyjmowanie zgodnie z zaleceniem leków zwiększających wydalanie moczu.
Rytm dobowy (okołodobowy) oznacza, że w ciągu doby (w czasie zbliżonym do 24 godzin)
zamyka się jeden cykl zmian intensywności przebiegu niektórych procesów fizjologicznych.
Zachodzą one wewnątrz danego organizmu z udziałem jego własnych mechanizmów,
tzw. zegarów biologicznych. Czynnikiem sterującym rytm dobowy jest światło i ciemność.
Erytropoetyna (EPO) jest hormonem, którego główną funkcją jest stymulacja różnych etapów
erytropoezy, co w konsekwencji prowadzi do zwiększenia produkcji erytrocytów przez szpik
kostny. Erytropoetyna wytwarzana jest w nerkach wtedy, gdy np. zawartość tlenu we krwi
płynącej w tętnicach nerkowych spada.
Korzystając z powyższych informacji, wyjaśnij dlaczego trening w górach podnosi wydolność organizmu sportowca.
Na schemacie przedstawiono mechanizm regulacji ciśnienia osmotycznego krwi ssaka. Do
działania tego i innych mechanizmów homeostatycznych niezbędne są trzy podstawowe
elementy:
receptor
centrum kontrolujące
efektor.
a)
W wyznaczone na schemacie miejsca A i B, wpisz numery wszystkich określających je elementów, wybranych spośród wyżej wymienionych (1–3).
b)
Podaj nazwę przedstawionego mechanizmu regulacji ciśnienia osmotycznego krwi.
Starzenie się społeczeństw i stale wzrastająca konkurencja wśród ludzi, np. na rynku pracy
oraz w szkołach, wyjaśniają przyczyny poszukiwania sposobów usprawniających pracę
mózgu. Jednym z najczęściej wymienianych zaleceń sprzyjających zachowaniu sprawności
intelektualnej, niezależnie od wieku, jest aktywność fizyczna.
Podaj argument uzasadniający skuteczność tego zalecenia.
Podczas wysiłku fizycznego w organizmie człowieka zachodzą takie procesy fizjologiczne, jak: zwiększone zaopatrywanie pracujących mięśni w glukozę, kwasy tłuszczowe i tlen, eliminowanie nadmiaru ciepła z organizmu, usuwanie z mięśni produktów przemiany materii, np. kwasu mlekowego i CO2. Procesy te możliwe są dzięki zmianom w pracy komórek, narządów i układów. Przykłady takich zmian (I–III) przedstawiono poniżej.
I. rozszerzenie naczyń krwionośnych w skórze
II. większa częstotliwość i pogłębienie oddechów
III. nasilone wychwytywanie glukozy i wolnych kwasów tłuszczowych z krwi przez włókna mięśniowe
Oceń, czy w tabeli trafnie przyporządkowano zmiany w pracy komórek, narządów i układów (I–III) do procesów fizjologicznych człowieka wykonującego pracę fizyczną w pomieszczeniu o temperaturze pokojowej. Zaznacz T (tak), jeśli przyporządkowanie jest prawidłowe, albo N (nie) – jeśli jest nieprawidłowe.
1.
Eliminowanie nadmiaru ciepła z organizmu jest ułatwione dzięki I i II.
T
N
2.
Usuwanie produktów przemiany materii, np. kwasu mlekowego i CO2, z włókien mięśniowych do krwi jest możliwe dzięki I i III.
T
N
3.
Zaopatrzenie pracujących włókien mięśniowych w odpowiednią ilość substratów oddychania tlenowego jest możliwe dzięki II i III.
