Na rysunku przedstawiono budowę ściany naczynia krwionośnego włosowatego.
Podaj jedną, widoczną na rysunku, cechę budowy naczynia włosowatego i określ jej znaczenie w procesie wymiany składników między krwią a tkankami ciała.
Na schemacie przedstawiono krążenie krwi w organizmie człowieka. Literami A–D
oznaczono części serca.
a)
Do niżej podanych nazw części serca przyporządkuj litery, którymi oznaczono je na schemacie.
Prawy przedsionek
Prawa komora
Lewy przedsionek
Lewa komora
b)
Uzupełnij schemat, tak aby odzwierciedlał kierunek transportu i zawartość we krwi gazów oddechowych (O2 i CO2). Wpisz w wyznaczone miejsca określenia krążącej krwi utlenowana lub odtlenowana.
Powinowactwo barwników oddechowych do tlenu wyrażane jest procentowym nasyceniem
cząsteczki barwnika tlenem przy odpowiednim ciśnieniu gazu.
Na wykresie przedstawiono powinowactwo do tlenu dwóch barwników oddechowych:
hemoglobiny występującej we krwi i mioglobiny występującej w mięśniach.
Na podstawie analizy powyższych informacji wyjaśnij, na czym polega współdziałanie hemoglobiny i mioglobiny w dostarczaniu tlenu do pracy intensywnie pracujących mięśni szkieletowych.
W tabeli przedstawiono objętość krwi przepływającej w ciągu minuty przez niektóre narządy
człowieka w czasie odpoczynku oraz w czasie wysiłku fizycznego.
Narząd
Objętość krwi przepływającej w czasie minuty [cm3 /min]
w czasie odpoczynku
w czasie wysiłku fizycznego
Mózg
700
750
Serce
200
750
Płuca
100
200
Mięśnie szkieletowe
750
12 500
Wątroba
1 350
600
Skóra
300
1 900
Na podstawie: T. Greenwood, R. Allan, L. Sheperd, A. Janta, B. Sągin, M. Skodowska, tłum. M. Starczewska, Biologia 1, Seria z tangramem – teoria i ćwiczenia, Gdańsk 2006
a)
Wymień nazwy dwóch narządów, w których podczas wysiłku najsilniej wzrasta przepływ krwi, i wskaż po jednej przyczynie tego zjawiska.
b)
Uwzględniając informacje zawarte w tabeli, wyjaśnij, dlaczego nie zaleca się spożywania obfitych posiłków przed intensywnym wysiłkiem fizycznym.
Typowe leczenie osób, które uległy zaczadzeniu polega na podawaniu chorym czystego tlenu
przy użyciu maski bądź w komorze tlenowej. Natomiast w przypadku ciężkiego zaczadzenia
przeprowadza się transfuzję krwi.
a)
Wyjaśnij, na czym polega szkodliwe działanie czadu na transport tlenu w organizmie człowieka.
b)
Wyjaśnij, dlaczego w lżejszych przypadkach zaczadzenia wystarcza podanie tlenu, a w przypadkach ciężkich przeprowadza się transfuzję krwi.
Wysoka zawartość cholesterolu we krwi jest czynnikiem ryzyka wystąpienia miażdżycy.
Cholesterol jest transportowany w osoczu krwi z białkami w postaci wielkocząsteczkowych
kompleksów – lipoprotein. Lipoproteiny o małej gęstości (LDL) odkładają cholesterol
na ścianach naczyń krwionośnych. Lipoproteiny o dużej gęstości (HDL) zbierają cholesterol
i transportują go do wątroby.
W tabeli przedstawiono wyniki badań czterech osób, u których zmierzono poziom lipoprotein
LDL i HDL we krwi.
Osoba
Poziom HDL (mmol/dm3)
Poziom LDL (mmol/dm3)
Stosunek HDL : LDL
A.
1.6
2.4
0,67 : 1
B.
1.4
4.1
0,34 : 1
C.
1.6
3.2
0,50 : 1
D.
1.7
2.4
0,71 : 1
Na podstawie powyższych informacji wskaż osobę, która jest najbardziej zagrożona chorobą wieńcową. Odpowiedź uzasadnij.
Tlenek węgla(II) – czad jest gazem śmiertelnie trującym dla człowieka, natomiast owady
mogą prawidłowo funkcjonować także wówczas, gdy w otaczającym je powietrzu znajduje
się aż 50% czadu, o ile zawiera ono odpowiednią ilość tlenu.
Wyjaśnij, dlaczego czad nie jest gazem trującym dla owadów.
Miażdżyca jest chorobą zwyrodnieniową naczyń krwionośnych spowodowaną gromadzeniem
się tłuszczów, głównie cholesterolu, wzdłuż ścian tętnic. Czynnikami, które sprzyjają
rozwojowi tej choroby, są m.in. zaburzenia gospodarki węglowodanowej i gospodarki
tłuszczowej, a także otyłość. W profilaktyce miażdżycy zaleca się codzienną aktywność
fizyczną.
Wyjaśnij, w jaki sposób aktywność fizyczna może ograniczać rozwój miażdżycy.
U człowieka występują cztery grupy krwi: A, B, AB i 0.
Na schemacie przedstawiono jedną z grup krwi, oznaczając odpowiednią literą obecność
antygenów w błonach erytrocytów oraz rodzaje przeciwciał znajdujących się w osoczu tej
krwi.
a)
Ustal, którą grupę krwi przedstawiono na schemacie.
b)
Uzupełnij poniższy schemat tak, aby przedstawiał krew grupy 0.
c)
Czy osobie z grupą krwi AB można przetoczyć krew grupy A? Odpowiedź uzasadnij.
