Na rysunku przedstawiono jemiołę Viscum album. Jemioła jest półpasożytem o skórzastych, zimozielonych liściach, występującym głównie na drzewach liściastych. Wytwarza białe, lepkie jagody, zjadane przez ptaki i przenoszone z drzewa na drzewo. Nasiona przyklejają się do gałęzi. Z nasion kiełkują siewki. Wytwarzają one charakterystyczne organy – ssawki wrastające poprzez korę żywiciela aż do tkanki, z której czerpią wodę i sole mineralne.
8.1. (0–1)
Uzasadnij, że jemioła jest półpasożytem. W odpowiedzi uwzględnij dwie przedstawione w zadaniu cechy jej budowy.
8.2. (0–1)
Podaj nazwę tkanki przewodzącej żywiciela oraz nazwę komórek tej tkanki, z których jemioła czerpie niezbędne substancje.
Na schematach przedstawiono w uproszczeniu budowę anatomiczną korzenia i łodygi rośliny
okrytonasiennej.
Na podstawie: K. Grykiel, G. Halastra-Petryna, E. Mazurek, B. Potulska-Klein, Tablice biologiczne,
Gdańsk 2007, s. 150, 132.
a)
Podaj nazwy tkanek oznaczonych na schematach cyframi 1–4 i określ funkcję tkanki oznaczonej cyfrą 4.
b)
Określ, czy roślina okrytonasienna, której organy przedstawiono na schematach, należy do roślin dwu-, czy jednoliściennych. Uzasadnij odpowiedź.
c)
Określ, która z tkanek korzenia zaznaczonych na schemacie zabarwi się na czerwono, jeżeli korzeń rośliny, na kilka godzin przed wykonaniem preparatu, zostanie zanurzony w wodzie zawierającej czerwony barwnik.
d)
Podaj nazwę strefy korzenia, z której pochodzi przedstawiony na schemacie przekrój poprzeczny. Uzasadnij odpowiedź.
Tkanka miękiszowa, stanowiąca główną masę ciała roślin, jest zbudowana z żywych komórek
o regularnych kształtach, których wnętrze wypełnia centralnie położona wakuola i otacza
cienka, celulozowa ściana komórkowa. Włókna celulozowe ściany komórkowej zanurzone są
w bezpostaciowej macierzy, składającej się z hemiceluloz, pektyn oraz wielocukrowcowego
śluzu. Pomiędzy składniki macierzy mogą wnikać większe ilości wody. W zależności
od pełnionej funkcji wyodrębnia się kilka rodzajów tkanki miękiszowej, które mogą
występować w różnych organach rośliny. Czasami rodzaj miękiszu danej rośliny zależy od jej
środowiska życia. Na rysunku przedstawiono różne rodzaje tkanki miękiszowej, oznaczone
literami (A–E).
Na podstawie: A. Szweykowska, J. Szweykowski, Botanika, t. 1., Warszawa 1997, s. 125;
E. Malinowski, Anatomia roślin, Warszawa 1983, s. 132; Encyklopedia szkolna. Biologia, praca zbiorowa, Warszawa 1999, s. 531–532.
a)
Wiedząc, że komórki miękiszu oznaczonego literą E, zawierają substancje śluzowe zarówno w dużych wakuolach, jak i w ścianie komórkowej (wzbogaconej również pektynami), określ, jaką funkcję pełni ten rodzaj miękiszu w roślinie. Odpowiedź uzasadnij.
b)
Podaj, jakie rodzaje tkanki miękiszowej (A–E) występują u wymienionych typów ekologicznych roślin 1–3. Uzasadnij swój wybór, odnosząc się do każdego z nich.
Po zakończeniu wzrostu komórki roślinne się różnicują. W trakcie tego procesu jest budowana wtórna ściana komórkowa, w skład której mogą wchodzić różne substancje wpływające na właściwości ściany komórkowej, takie jak kutyna, lignina lub suberyna.
Podkreśl nazwy tych tkanek roślinnych, których przystosowanie do pełnionej funkcji polega na obecności ścian komórkowych zbudowanych głównie z ligniny.
W tabeli zamieszczono dane dotyczące prędkości przewodzenia wody w drewnie
u wybranych grup roślin.
Grupa roślin
Maksymalna prędkość przewodzenia wody w drewnie (cm/min)
Iglaste (nagonasienne)
2
Drzewiaste dwuliścienne
73
Zielne jedno- i dwuliścienne
100
Na podstawie: E.P. Solomon, L.R. Berg, D.W. Martin, C.A. Ville, Biologia, Wyd. Multico, Warszawa 2007.
Wyjaśnij, czym uwarunkowana jest różnica w prędkości przewodzenia wody u roślin iglastych i dwuliściennych. W odpowiedzi uwzględnij różnice w budowie ich drewna.
Ściany komórkowe w komórkach roślinnych są zbudowane głównie z mikrofibryl
celulozowych. Włókna celulozowe są odporne na rozciąganie, a ich sposób ułożenia
w ścianie komórkowej wpływa na kierunek, w którym rosnąca komórka będzie się
powiększała.
Na rysunkach A i B przedstawiono typy wzrostu komórek o różnym sposobie ułożenia mikrofibryl celulozowych.
Zakreśl literę, którą oznaczono typ wzrostu charakterystyczny dla komórek sitowych.
