Funkcjonowanie organizmu człowieka jest możliwe dzięki współdziałaniu układów i narządów, czego przykładem może być współpraca układu krwionośnego i wydalniczego. Krew dostarcza do nerek tlen i składniki odżywcze niezbędne do uzyskania energii, koniecznej dla zachodzących tam procesów, natomiast w nerkach wytwarzany jest hormon erytropoetyna, którego wydzielanie się zwiększa, gdy we krwi znajduje się zbyt mało tlenu.
Uzasadnij, podając inny niż w tekście argument, że układ krwionośny i wydalniczy współdziałają w organizmie człowieka.
Powstawanie moczu u ssaków jest procesem wieloetapowym. Krew dopływająca do kłębuszków naczyniowych poddawana jest filtracji. Niektóre składniki powstającego przesączu – moczu pierwotnego, ulegają następnie w kanalikach nerkowych resorpcji zwrotnej (zwrotnemu wchłanianiu).
Podkreśl nazwy dwóch związków chemicznych, które u zdrowego człowieka ulegają zarówno procesowi filtracji, jak i resorpcji.
W tabeli przedstawiono ilości filtrowanych, wydalanych i resorbowanych (wchłanianych
zwrotnie) niektórych składników moczu pierwotnego u człowieka w ciągu 24 godzin.
Składniki
Ilość filtrowana
Ilość wydalona z moczem
Ilość resorbowana
Woda
180 l
1,5 l
178,5 l
Sód
600 g
4,0 g
596,0 g
Wapń
9 g
0,2 g
8,8 g
Potas
35 g
3,0 g
32,0 g
Glukoza
200 g
0,0 g
200,0 g
Aminokwasy
65 g
2,0 g
63,0 g
Mocznik
65 g
35,0 g
25,0 g
Na podstawie: Fizjologia zwierząt, pod red. T. Krzymowskiego, wyd. VIII, PWRiL, Warszawa 2005.
a)
Na podstawie danych w tabeli wyjaśnij, na czym polega wydalnicza rola nerek.
b)
Podaj, jakie znaczenie dla organizmu ma resorpcja z moczu pierwotnego niektórych jego składników.
Oceń podane stwierdzenia dotyczące budowy oraz działania nerki człowieka i wpisz w odpowiednie miejsca tabeli literę P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, lub literę F, jeśli stwierdzenie jest fałszywe.
P/F
1.
Pierwszym etapem powstawania moczu jest proces filtracji kłębuszkowej.
2.
Produktem filtracji kłębuszkowej jest mocz pierwotny nieróżniący się składem od osocza krwi.
3.
Mocz pierwotny zostaje przekształcony w mocz ostateczny po procesach resorpcji i sekrecji kanalikowej.
Na proces tworzenia moczu ostatecznego w nerkach składają się filtracja, resorpcja zwrotna
i sekrecja kanalikowa.
Oceń prawdziwość poniższych zdań. Wpisz w odpowiednim miejscu tabeli literę P, jeżeli zdanie jest prawdziwe, lub literę F, jeżeli zdanie jest fałszywe.
P/F
1.
Filtracja polega na przenikaniu wody i innych substancji, np. białek z krwi naczyń włosowatych kłębuszka nefronu do kanalika zbiorczego.
2.
Sekrecja polega na biernym lub aktywnym przenikaniu zbędnych substancji, np. metabolitów leków z krwi do światła kanalików.
3.
Resorpcja zwrotna polega na biernym lub aktywnym wchłanianiu z moczu pierwotnego do krwi składników przydatnych organizmowi, np. glukozy.
4.
Mocz ostateczny zawiera więcej wody w stosunku do moczu pierwotnego powstałego w czasie filtracji.
Układ wydalniczy, pełniąc funkcję osmoregulacyjną, usuwa nadmiar wody i różnych
substancji pochodzących z przemian metabolicznych. Współdziała też w utrzymaniu
odpowiedniej ilości składników mineralnych, których nadmiar lub niedobór w organizmie
może powodować choroby.
W tabeli przedstawiono dobowe wydalanie niektórych składników moczu człowieka.
Składnik moczu
Wydalanie (g/dobę)
Woda
600-2500
Mocznik
33,0
Chlorki
7,0
Sód
6,0
Potas
2,5
Siarczany
2,0
Fosforany
1,7
Kreatynina
1,0
Amoniak
0,7
Kwas moczowy
0,6
Wapń
0,2
Magnez
0,2
Wypisz z tabeli nazwy czterech substancji wydalanych w moczu człowieka, które są produktami przemian związków azotowych.
Układ wydalniczy, pełniąc funkcję osmoregulacyjną, usuwa nadmiar wody i różnych
substancji pochodzących z przemian metabolicznych. Współdziała też w utrzymaniu
odpowiedniej ilości składników mineralnych, których nadmiar lub niedobór w organizmie
może powodować choroby.
W tabeli przedstawiono dobowe wydalanie niektórych składników moczu człowieka.
Składnik moczu
Wydalanie (g/dobę)
Woda
600-2500
Mocznik
33,0
Chlorki
7,0
Sód
6,0
Potas
2,5
Siarczany
2,0
Fosforany
1,7
Kreatynina
1,0
Amoniak
0,7
Kwas moczowy
0,6
Wapń
0,2
Magnez
0,2
Na podstawie danych zawartych w tabeli przedstaw w postaci wykresu słupkowego dobowe wydalanie przez człowieka chlorków, siarczanów i fosforanów.
W tabeli przedstawiono średnią zawartość wybranych substancji w osoczu krwi i w dwóch
innych płynach (A i B) organizmu człowieka, z których jeden jest moczem pierwotnym,
a drugi moczem ostatecznym.
Rodzaj substancji
Zawartość substancji w g/cm3 płynu
w osoczu krwi
w płynie A
w płynie B
Glukoza
0,1
0
0,1
Mocznik
0,03
2,0
0,03
Białko
8,0
0
0
Sole nieorganiczne
0,72
1,5
0,72
a)
Podaj, który z płynów (A czy B) jest moczem ostatecznym zdrowego człowieka. Odpowiedź uzasadnij.
b)
Podaj nazwę procesu, którego skutkiem jest różnica w składzie chemicznym moczu pierwotnego i moczu ostatecznego, oraz określ na czym ten proces polega.
