Zadania maturalne z biologii

1341

Matura Czerwiec 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 5. (1 pkt)

Choroby człowieka Układ pokarmowy i żywienie Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Ważnym składnikiem pokarmów roślinnych jest błonnik, gdyż odgrywa on istotną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu przewodu pokarmowego, np. w żołądku ma zdolność wiązania nadmiaru kwasu solnego, a dzięki zdolności pęcznienia zwiększa objętość treści pokarmowej. Natomiast w jelitach pobudza ich ruchy robaczkowe. W jego obecności zmniejsza się wchłanianie cholesterolu i kwasów tłuszczowych.

Na podstawie powyższego tekstu podkreśl chorobę, której można zapobiegać stosując dietę bogatą w błonnik.

zaparcia, bulimia, cukrzyca, miażdżyca, osteoporoza

1342

Matura Maj 2013, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 6. (2 pkt)

Budowa i funkcje komórki Układ hormonalny Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

W inżynierii genetycznej w celu otrzymania określonych substancji, np. białek, najczęściej wprowadza się geny eukariontów do komórek bakteryjnych, których hodowla jest tania, a jednocześnie efektywna, ponieważ otrzymuje się dużo organizmów w niewielkiej objętości. Jednak w niektórych sytuacjach konieczne jest wprowadzanie genów do komórek eukariotycznych, np. przy wytwarzaniu hormonu erytropoetyny (EPO), który jest glikoproteiną powstającą z udziałem struktur Golgiego.

a)	Wyjaśnij, dlaczego glikoproteina EPO nie może być wytwarzana z wykorzystaniem komórek prokariotycznych.

b)	Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących erytropoetyny. Wpisz w odpowiednie miejsca tabeli literę P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, lub literę F, jeśli stwierdzenie jest fałszywe.

		P/F
1.	Erytropoetyna jest wytwarzana w organizmie człowieka przez nerki.
2.	Erytropoetyna stymuluje wytwarzanie krwinek czerwonych w szpiku kostnym.
3.	Wysokie ciśnienie parcjalne tlenu we krwi stymuluje wytwarzanie większej ilości EPO.

1343

Matura Czerwiec 2013, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 6. (2 pkt)

Wirusy, wiroidy, priony Choroby człowieka Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Zakażenie HIV można wykryć za pomocą specjalistycznych testów serologicznych i genetycznych, które są wykonywane najczęściej w odpowiedniej kolejności:

tzw. test przesiewowy na przeciwciała przeciwko wirusowi we krwi człowieka,
tzw. test potwierdzający, wykrywający antygeny HIV we krwi człowieka,
test genetyczny wykrywający odpowiednią sekwencję materiału genetycznego HIV.

Na schemacie przedstawiono budowę HIV.

a)	Korzystając ze schematu budowy HIV, wyjaśnij zasadę działania jednego z testów służących do wykrycia tego wirusa we krwi człowieka.

b)	Podaj rolę odwrotnej transkryptazy w przebiegu infekcji wirusowej.

1344

Matura Maj 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 6. (1 pkt)

Układ krążenia Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Uporządkuj wymienione rodzaje elementów morfotycznych krwi (krwinek) ze względu na ich liczbę we krwi zdrowego człowieka, począwszy od najliczniejszych.

trombocyty, erytrocyty, leukocyty

1. 2. 3.

1345

Matura Czerwiec 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 6. (2 pkt)

Nicienie Choroby człowieka Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Człowiek najczęściej zaraża się włośniem krętym – wywołującym chorobę włośnicę – poprzez zjedzenie mięsa wieprzowego zawierającego otorbione larwy. W przewodzie pokarmowym larwy wydostają się z otoczek. W jelicie cienkim dojrzewają i są zdolne do rozrodu płciowego. Po kopulacji samice rodzą około 1500 larw. Larwy te przedostają się do naczyń krwionośnych i z krwią wędrują do mięśni poprzecznie prążkowanych, głównie przepony i mięśni międzyżebrowych. Po wniknięciu do włókna mięśniowego zwijają się spiralnie i otorbiają, tworząc cystę. W takiej postaci mogą przeżyć nawet kilkadziesiąt lat.

Na podstawie: J. Grzegorek, E. Jastrzębska, E. Pyłka-Gutowska, Zoologia. Podręcznik dla LO, Warszawa 1997.

Używając argumentów zawartych w powyższym tekście, uzasadnij, że włośnica

a)	może ograniczać wydolność fizyczną organizmu.

b)	jest chorobą trudną do wyleczenia.

1346

Matura Maj 2013, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 7. (2 pkt)

Choroby człowieka Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Na uproszczonym schemacie przedstawiono jeden ze szlaków metabolicznych aminokwasu fenyloalaniny.

Uproszczony schemat szlaku metabolicznego

a)	Podaj nazwę choroby genetycznej spowodowanej mutacją genu kodującego enzym E₃ oraz określ, na czym polega ta choroba.

b)	Wyjaśnij, dlaczego osoby z chorobą genetyczną spowodowaną mutacją genu kodującego enzym E₃ są nadwrażliwe na promieniowanie UV.

1347

Matura Czerwiec 2013, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 7. (3 pkt)

Budowa i funkcje komórki Układ immunologiczny Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

W komórce, która ulega apoptozie (zaprogramowanej śmierci) zachodzi szereg zmian biochemicznych i morfologicznych. Proces ten wymaga aktywacji wielu genów i syntezy rozlicznych białek. Komórka kurczy się, powstają ciałka apoptyczne, w których tkwią nieuszkodzone organelle komórkowe. Ciałka apoptyczne są następnie fagocytowane przez komórki żerne (makrofagi). Po komórce nie pozostaje najmniejszy ślad. Ta higieniczna śmierć komórki nie daje żadnych przykrych konsekwencji dla jej otoczenia.

Na podstawie: M. Jurgowiak, Losy komórkowych kamikadze, Wiedza i Życie, nr 5/2008.

a)	Na podstawie tekstu określ, które z podanych informacji są prawdziwe, a które fałszywe. Wpisz w odpowiednie miejsca tabeli literę P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub literę F, jeśli informacja jest fałszywa.

		P/F
1.	Apoptoza jest naturalnym procesem unicestwienia komórki.
2.	Proces apoptozy wymaga nakładu energii.
3.	Apoptoza powoduje powstanie stanu zapalnego w organizmie.

b)	Określ przynależność makrofagów do odpowiedniego rodzaju elementów morfotycznych krwi człowieka.

Makrofagi należą do

c)	Zaznacz rodzaj komórek krwi człowieka, które mają zdolność fagocytozy.

limfocyty B
granulocyty zasadochłonne (bazofile)
limfocyty T
granulocyty obojętnochłonne (neutrofile)

1348

Matura Maj 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 7. (3 pkt)

Układ krążenia Podaj/wymień

Na rysunku przedstawiono przekrój podłużny serca człowieka w jednej z faz jego pracy.

Na podstawie rysunku wykonaj poniższe polecenia.

a)	Określ, które struktury przedstawionego serca są w skurczu (wpisz S), a które w rozkurczu (wpisz R).

Przedsionki serca Komory serca

b)	Określ, które zastawki w sercu są otwarte (wpisz O), a które – zamknięte (wpisz Z).

Zastawki przedsionkowo-komorowe
Zastawki półksiężycowate

c)	Zaznacz nazwę naczynia krwionośnego oznaczonego na rysunku literą X.

żyła główna
żyła płucna
tętnica płucna
aorta

1349

Matura Czerwiec 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 7. (2 pkt)

Enzymy Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Poniżej przedstawiono wybrane właściwości enzymów – biokatalizatorów.

Są specyficzne względem substratu.
Tracą aktywność w wyniku denaturacji.
Przyspieszają przebieg reakcji chemicznych.
Dany enzym najlepiej funkcjonuje w określonym przedziale pH.
Przeprowadzają reakcje wielokrotnie, nie zużywając się podczas reakcji.

Spośród wymienionych właściwości enzymów wypisz oznaczenie literowe tej, która powoduje, że pepsyna

trawi w żołądku białka, a nie trawi tłuszczów.
nie może trawić białek w jelicie cienkim

1350

Matura Maj 2013, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 8. (1 pkt)

Układ krążenia Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

W tabeli przedstawiono dane dotyczące czasu trwania faz pracy komór serca człowieka przy normalnym oraz przyspieszonym tętnie.

Tętno	Czas skurczu komór (s)	Czas rozkurczu komór
70	0,28	0,58
150	0,25	0,15

Na podstawie: A. Michajlik, W. Ramotowski, Anatomia i fizjologia człowieka, Warszawa 2006.

Na podstawie danych z tabeli określ, na czym polega zmiana w pracy komór serca, gdy tętno jest przyspieszone.