Zadania maturalne z biologii

411

Matura Maj 2014, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 1. (2 pkt)

Skład organizmów Układ hormonalny Podaj/wymień Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Wapń jest ważnym składnikiem organizmu człowieka. W osoczu krwi powinno znajdować się około 2,2–2,6 mmol/l jonów tego pierwiastka, niezbędnego do wielu procesów wewnątrzkomórkowych. Obniżenie poziomu jonów wapnia we krwi skutkuje uruchomieniem jego zasobów zgromadzonych w kościach.

a)	Wśród przykładów procesów zachodzących w komórkach organizmu człowieka zaznacz ten proces, w którym istotny udział biorą jony wapnia.

Polaryzacja błony komórkowej.
Skurcz komórek mięśniowych.
Przenoszenie elektronów w łańcuchu oddechowym.
Łączenie podjednostek rybosomów podczas biosyntezy białka.

b)	Podaj nazwę hormonu, którego wydzielanie się zwiększa, gdy poziom jonów wapnia we krwi jest zbyt niski.

412

Matura Czerwiec 2014, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 2. (2 pkt)

Budowa i funkcje komórki Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj/wymień

Na rysunku przedstawiono budowę błony komórkowej komórki zwierzęcej.

a)	Wypisz z rysunku elementy składające się na glikokaliks tej komórki.

b)	Zaznacz informację opisującą znaczenie glikokaliksu dla komórki.

Chroni komórkę przed uszkodzeniami i pośredniczy w interakcjach: komórka – komórka i komórka – środowisko.
Jest receptorem cząsteczek sygnałowych: hormonów i przekaźników nerwowych.
Jest enzymem degradującym zewnątrzkomórkowe cząsteczki w celu pobrania produktów z nich uzyskanych.
Tworzy pory lub kanały służące do selektywnego transportu małych polarnych cząsteczek i jonów.

413

Matura Czerwiec 2014, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 3. (3 pkt)

Skład organizmów Układ pokarmowy i żywienie Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Podaj/wymień

a)	W wyznaczone miejsca (1–3) wpisz nazwy białek, które pełnią wskazane funkcje w organizmie człowieka. Wybierz po jednej nazwie z niżej wymienionych.

fibrynogen, kolagen, miozyna, mioglobina, hemoglobina

Jest głównym składnikiem tkanki łącznej
Bierze udział w procesie krzepnięcia krwi
Magazynuje tlen w mięśniach

b)	Uzupełnij tabelę dotyczącą enzymów trawiących białka w przewodzie pokarmowym człowieka. Wpisz w odpowiednie miejsca tabeli nazwy narządów, w których wymienione enzymy są wytwarzane oraz nazwy odcinków przewodu pokarmowego, w których one działają.

	Enzym	Narząd, w którym enzym jest wytwarzany	Odcinek przewodu pokarmowego, w którym enzym działa
1.	pepsyna
2.	trypsyna

414

Matura Maj 2014, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 6. (2 pkt)

Układ immunologiczny Podaj/wymień

Limfa (chłonka) powstaje jako przesącz z włosowatych naczyń krwionośnych do przestrzeni międzykomórkowych i trafia do naczyń tworzących układ limfatyczny. Swoim składem jest więc zbliżona do osocza krwi, choć w odróżnieniu od niego zawiera nieco większy procent tłuszczu. Wśród elementów morfotycznych zdecydowaną większość stanowią limfocyty.

Na podstawie powyższego tekstu wymień dwie funkcje, które limfa pełni w organizmie człowieka.

415

Matura Czerwiec 2014, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 7. (1 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Podaj/wymień

Informacje do zadania 6. i 7.
W tabeli przedstawiono wyniki badania czasu potrzebnego do strawienia 200 mg białka przez dwa wybrane enzymy proteolityczne w zależności od wartości pH.

Wartość pH	Czas trawienia białka (min)
Wartość pH	enzym 1.	enzym 2.
1	80	–
2	40	–
3	10	–
4	45	80
5	80	65
6	–	50
7	–	30
8	–	20
9	–	45
10	–	75

„–” brak aktywności enzymu

Obydwa badane enzymy są wydzielane do przewodu pokarmowego w postaci proenzymów – nieaktywnych postaci enzymów.

Na podstawie przedstawionych informacji określ, do którego odcinka przewodu pokarmowego człowieka wydzielany jest proenzym enzymu 1., i podaj czynnik aktywujący ten proenzym.

Odcinek przewodu pokarmowego
Czynnik aktywujący

416

Matura Czerwiec 2014, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 9. (3 pkt)

Fotosynteza Podaj/wymień

Na schemacie, w sposób uproszczony, przedstawiono przebieg procesu fotosyntezy.

a)	Podaj nazwy faz fotosyntezy oznaczonych na schemacie numerami I i II.

I
II

b)	Podaj nazwy struktur chloroplastów A i B, w których te fazy zachodzą.

A.
B.

c)	Dokończ zdanie.

Przedstawiony na schemacie proces wytwarzania ATP podczas fotosyntezy nazywa się .

417

Matura Maj 2014, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 11. (2 pkt)

Układ kostny i mięśniowy Podaj/wymień Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Za ruchy kończyny dolnej w stawie kolanowym odpowiedzialne są mięśnie antagonistyczne, których lokalizację przedstawiono na rysunku A (widok kończyny od przodu) i B (widok kończyny od tyłu).

a)	Określ, który z mięśni przedstawionych na rysunkach A i B, kurcząc się, powoduje ruch kończyny dolnej przedstawiony na rysunku C.

b)	Zaznacz poprawne dokończenie poniższego zdania.

Mięsień, którego skurcz wywołuje ruch kończyny przedstawiony na rysunku C, pełni funkcję

zginacza
prostownika
odwodziciela
przywodziciela

418

Matura Maj 2014, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 14. (2 pkt)

Układ hormonalny Podaj/wymień

Wazopresyna, czyli hormon antydiuretyczny (ADH) produkowany przez podwzgórze i uwalniany z tylnego płata przysadki mózgowej, jest ważnym regulatorem bilansu wodnego w organizmie człowieka.
Na schemacie przedstawiono mechanizm hormonalnej regulacji zawartości wody w organizmie człowieka.

a)	Do miejsc oznaczonych na schemacie literami A i B przyporządkuj określenia odpowiadające wydzielaniu ADH – zwiększone, zmniejszone – i zapisz je poniżej.

A.
B.

b)	Podaj, jakie objawy wywoła niedobór hormonu ADH, spowodowany uszkodzeniem komórek tylnego płata przysadki.

419

Matura Czerwiec 2014, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 14. (2 pkt)

Protisty Budowa i funkcje komórki Podaj/wymień

Wśród jednokomórkowych protistów wyróżniamy m.in. korzenionóżki (np. pełzak), wiciowce (np. euglena) i orzęski (np. pantofelek).

a)	Podaj cechę budowy komórek tych organizmów stanowiącą kryterium, na podstawie którego można odróżnić wymienione grupy.

b)	Uwzględniając to kryterium, podaj element budowy charakterystyczny dla komórek przedstawicieli każdej z wymienionych grup, który umożliwia im poruszanie się.

pełzak
euglena
pantofelek

420

Matura Maj 2014, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 15. (2 pkt)

Układ hormonalny Układ nerwowy i narządy zmysłów Podaj/wymień

Zdolność odbioru sygnałów z otoczenia i odpowiedzi na te sygnały jest cechą organizmów. W organizmach wielokomórkowych istnieją złożone mechanizmy służące do tworzenia, przesyłania i odbioru sygnałów umożliwiających kontrolę nad powstawaniem i pracą wszystkich komórek.
Na schematach A i B przedstawiono dwa mechanizmy przekazywania sygnałów w organizmie wielokomórkowym.

Na podstawie schematów podaj jedną różnicę i jedno podobieństwo między nerwowym a hormonalnym mechanizmem pobudzania komórek docelowych.

Różnica

Podobieństwo