Na rysunkach przedstawiono prawidłowe i trzy różne patologiczne krzywizny kręgosłupa.
Strzałkami oznaczono miejsca zmian.
Na podstawie rysunków podaj, na czym polega każda z przedstawionych zmian patologicznych kręgosłupa – uwzględnij nazwę odcinka, w którym występuje wygięcie, i kierunek wygięcia (boczne, ku przodowi, ku tyłowi ciała).
Badano wpływ niedoboru witamin w diecie kobiet na ryzyko wystąpienia wady cewy
nerwowej u urodzonych przez nie dzieci. W tym celu porównano dwie grupy kobiet
i przebadano ich nowo narodzone dzieci.
Grupa I – kobiety, które planowały ciążę i uzupełniały dietę o witaminy
Grupa II – kobiety, które nie uzupełniały diety o witaminy ani przed ciążą, ani w czasie ciąży.
Wyniki tego badania przedstawiono w tabeli.
Grupa kobiet
Rodzaj diety
Liczba przebadanych dzieci
Liczba dzieci z wadami rozwojowymi (cewy nerwowej)
I
z uzupełnianiem witamin
141
1 (0,7%)
II
bez uzupełniania witamin
204
12 (5%)
Na podstawie: Biologia, pod red. N.A. Campbella, Poznań 2012.
a)
Wyjaśnij, dlaczego do opisanego badania potrzebny był udział wymienionych dwóch grup kobiet.
b)
Na podstawie wyników badania sformułuj wniosek dotyczący wpływu diety matki na występowanie wad rozwojowych u niemowląt.
Alergia jest nadmierną reakcją układu odpornościowego na obecność pewnych antygenów,
które zwykle nie wywołują odpowiedzi immunologicznej. Alergenami są np. pyłek roślin,
zarodniki grzybów, roztocze, sierść i naskórek zwierząt, niektóre substancje odżywcze,
np. gluten.
Na podstawie: www.pta.med.pl/praktyczne-porady.html
Spośród przedstawionych sposobów postępowania (1.–6.) wybierz i wpisz w tabelę wszystkie te, które pozwolą na unikanie kontaktu z alergenem osobie uczulonej na roztocze i osobie uczulonej na pyłek roślin.
Witamina C jest niezbędna m.in. do zachowania aktywności hydrolazy prolinowej – enzymu
niezbędnego do syntezy jednego z aminokwasów obecnego w kolagenie. Kolagen
syntetyzowany in vitro przy braku kwasu askorbinowego jest mniej stabilny niż normalne
białko.
Na podstawie: J.M. Berg, J.L. Tymoczko, L. Stryer, Biochemia, Warszawa 2005.
Korzystając z tekstu, wykaż związek niedoboru witaminy C ze szkorbutem, jeżeli jednym z jego głównych objawów są patologiczne zmiany w tkance łącznej.
Soczewka oka wykazuje dużą elastyczność. We właściwej pozycji utrzymywana jest dzięki
mięśniowi rzęskowemu. Jeśli mięsień jest rozluźniony, soczewka przybiera kształt bardziej
płaski i oko postrzega wówczas wyraźnie przedmioty odległe, a jeśli się kurczy – kształt
bardziej wypukły (zakrzywiony) i oko skupione jest na obiektach bliskich. Kiedy człowiek się
starzeje, soczewka staje się mniej elastyczna i bardziej płaska.
Na podstawie: D. McLaughlin, J. Stamford, D. White, Krótkie wykłady. Fizjologia człowieka, Warszawa 2012.
Przedstaw konsekwencje zmniejszonej elastyczności soczewki dla widzenia przedmiotów z bliska u osób wcześniej zdrowych.
Przyczyną powikłań ciąży groźnych dla dziecka może być konflikt serologiczny, wynikający
z odziedziczenia przez dziecko po ojcu czynnika RhD+(Rh dodatni) krwi, podczas gdy matka
ma grupę krwi RhD–(Rh ujemny). Podczas porodu może dojść do kontaktu krwi płodu
z krwią matki i następna ciąża może już grozić powikłaniami. Obecnie takie powikłania
w sytuacjach zagrożenia konfliktem występują coraz rzadziej, ponieważ kobietom w ciągu
72 godzin po porodzie podaje się immunoglobulinę anty-RhD.
Wyjaśnij, jaki jest mechanizm powstawania konfliktu serologicznego, i dlaczego podanie po porodzie immunoglobuliny anty-RhD kobietom z brakiem czynnika Rh zmniejsza ryzyko jego wystąpienia przy następnej ciąży.
Zdrowym rodzicom urodziło się dziecko, u którego wykryto fenyloketonurię – chorobę
autosomalną warunkowaną przez recesywny allel (a) pewnego genu. W rozwiązaniu zadania
zastosuj oznaczenia literowe uwzględnione w tekście.
a)
Podaj genotypy rodziców tego dziecka.
Genotyp matki:
Genotyp ojca:
b)
Zapisz krzyżówkę genetyczną, na podstawie której określisz prawdopodobieństwo wystąpienia fenyloketonurii u kolejnego dziecka tej pary.
Prawdopodobieństwo wystąpienia choroby u kolejnego dziecka (w %):
W przypadku fenyloketonurii organizmy osób chorych nie mają zdolności syntezy enzymu,
który przekształca aminokwas fenyloalaninę w aminokwas tyrozynę. Brak tego enzymu
skutkuje niedoborem tyrozyny i gromadzeniem się fenyloalaniny, której wysokie stężenia
są toksyczne dla ośrodkowego układu nerwowego. Stosowanie diety o niskiej zawartości
fenyloalaniny pozwala zapobiec uszkodzeniom mózgu, prowadzącym do ciężkiego
upośledzenia umysłowego. Po osiągnięciu wieku dojrzałego stosowanie diety
niskofenyloalaninowej może być przerwane, gdyż w tym wieku układ nerwowy nie jest już
tak wrażliwy na wysokie stężenie fenyloalaniny.
Na podstawie: E.P. Solomon, L.R. Berg, D.W. Martin, C.A. Villee, Biologia, Warszawa 2003.
a)
Na podstawie analizy tekstu uzasadnij celowość badań w kierunku wykrycia fenyloketonurii, którym poddawane są wszystkie noworodki zaraz po urodzeniu.
b)
Wyjaśnij, dlaczego kobietom z fenyloketonurią, które chcą zostać matkami, zaleca się powrót do żywienia niskofenyloalaninowego, pomimo konieczności stosowania tej diety tylko do osiągnięcia dojrzałości.
Achondroplazja jest chorobą genetyczną autosomalną, której rezultatem jest m.in.
karłowatość. Rodzice chorzy na achondroplazję mają dwoje dzieci: jedno jest chore na tę
chorobę, a drugie – zdrowe.
a)
Na podstawie tekstu określ, jaki allel – dominujący czy recesywny – jest odpowiedzialny za wystąpienie achondroplazji. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do tekstu.
Allel , ponieważ
b)
Zapisz genotypy obojga rodziców opisanych w tekście. Do oznaczenia alleli zastosuj symbole literowe: (A) i (a).
Rak wątroby jest chorobą, która może mieć wiele przyczyn. Jedną z nich jest wirusowe zapalenie wątroby typu B, wywołane przez wirus HBV. Wirus ten przenosi się podczas kontaktu z zakażoną krwią lub płynami ustrojowymi i namnaża się w komórkach wątroby. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) znacząca część ludzkości jest zainfekowana wirusem, ale u wielu ludzi zakażenie jest bezobjawowe i dochodzi do pełnego wyleczenia połączonego z nabyciem odporności. Ze względu na zmienność sekwencji DNA wirusa wyróżnia się kilka jego typów. WHO zaleca szczepienia przeciw HBV. W diagnostyce zakażeń wirusem HBV stosuje się kilka metod:
I. metodę serologiczną, w której wykrywa się we krwi antygeny powierzchniowe wirusa;
II. metodę serologiczną, w której wykrywa się we krwi przeciwciała przeciwko antygenom wirusa;
III. metodę, w której wykorzystuje się jedną z technik inżynierii genetycznej – technikę PCR.
6.1. (0–1)
Oceń, czy sformułowane przez uczniów hasła propagujące szczepienia przeciw HBV zawierają informacje prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.
1.
Należy zaszczepić się przeciw HBV, aby zmniejszyć ryzyko zachorowania na wirusowe zapalenie wątroby typu B.
P
F
2.
Należy zaszczepić się przeciw HBV w celu zabezpieczenia się przed wniknięciem wirusa HBV do organizmu.
P
F
3.
Należy zaszczepić się przeciw HBV, ponieważ dzięki temu uniknie się zachorowania na raka wątroby.
P
F
6.2. (0–1)
Określ, za pomocą której metody diagnostycznej (I–III) można stwierdzić, że osoba zdrowa, która nie była szczepiona przeciw HBV, w przeszłości przeszła wirusowe zapalenie wątroby typu B. Odpowiedź uzasadnij.
6.3. (0–1)
Podaj, którą metodę (I–III) należy zastosować, aby można było z największą dokładnością określić typ wirusa HBV, który w badanej próbce krwi znajduje się w bardzo małej ilości. Odpowiedź uzasadnij.
