Zadania maturalne z biologii

Matura Czerwiec 2018, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 18. (1 pkt)

Genetyka - pozostałe Podaj/wymień

Cztery geny – a, b, c i d – są ze sobą sprzężone. Ustalono następujące odległości między parami tych genów:

a – c = 10 cM
c – b = 13 cM
b – a = 3 cM
d – a = 8 cM
d – c = 18 cM.

Podaj kolejność ułożenia na chromosomie genów: a, b, c i d.

Matura Maj 2018, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 21. (3 pkt)

Skład organizmów Genetyka - pozostałe Podaj/wymień

Na rysunku przedstawiono fragmenty cząsteczek dwóch rodzajów kwasów nukleinowych i występujące w nich zasady azotowe.

a)	Podaj nazwy kwasów nukleinowych – I i II – przedstawionych na rysunku.

I. II.

b)	Na podstawie rysunku podaj jedną, widoczną na rysunkach, różnicę w strukturze i jedną różnicę w składzie chemicznym kwasów nukleinowych I i II. W odpowiedzi uwzględnij budowę obu kwasów nukleinowych.

Struktura:

Skład chemiczny:

Matura Czerwiec 2018, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 24. (1 pkt)

Choroby człowieka Genetyka - pozostałe Podaj/wymień

Na uproszczonym schemacie przedstawiono szlak przekształceń aminokwasu fenyloalaniny. Nad strzałkami numerami I i II zaznaczono blokady metaboliczne wywołane mutacjami, a poniżej wymieniono nazwy różnych chorób o podłożu genetycznym.

Choroby genetyczne:

mukowiscydoza galaktozemia albinizm daltonizm fenyloketonuria

Spośród wymienionych nazw chorób genetycznych wybierz i zapisz nazwy tych, które mogą być skutkiem blokad metabolicznych przedstawionych na schemacie.

Blokada metaboliczna I:
Blokada metaboliczna II:

Matura Maj 2017, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 14. (2 pkt)

Genetyka - pozostałe Paprotniki Płazińce Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

U zwierząt bezkręgowych dość często spotyka się obojnactwo (hermafrodytyzm) – zjawisko występowania w ciele jednego osobnika jednocześnie żeńskich i męskich gruczołów rozrodczych. Obojnactwo szczególnie często występuje u bezkręgowców będących pasożytami wewnętrznymi. U zwierząt hermafrodytycznych najczęściej zachodzi zapłodnienie krzyżowe, rzadziej – samozapłodnienie (np. u tasiemca). Obupłciowość bardzo często występuje też u roślin, np. gametofity większości paproci mają zarówno plemnie, jak i rodnie.

Określ, czy potomstwo podanych poniżej organizmów powstałe w wyniku samozapłodnienia będzie zróżnicowane genetycznie. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do procesu powstawania gamet u tych gatunków.

Potomstwo tasiemca uzbrojonego:
Potomstwo paproci narecznicy samczej:

Matura Maj 2017, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 25. (2 pkt)

Genetyka - pozostałe Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Pod wpływem ogrzewania struktura podwójnej helisy DNA ulega zniszczeniu i rozpada się na pojedyncze nici. Temperatura, w której dochodzi do utraty połowy helikalnej struktury tej cząsteczki, nazywana jest temperaturą denaturacji cząsteczki DNA. Wartość tej temperatury jest zależna od składu nukleotydów budujących cząsteczkę DNA. Denaturacja jest procesem odwracalnym (renaturacja).

a)	Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Wartość temperatury denaturacji będzie najwyższa w przypadku fragmentu cząsteczki DNA, którego jedna z nici (1.– 4.) zawiera następującą sekwencję zasad:

TGA GAT CAT GAT
CCC GGA GAT TTA
AAT CGA TTC GTA
TAC CCT ATC GAT

b)	Wyjaśnij, dlaczego wartość temperatury denaturacji cząsteczki DNA jest zależna od jej składu nukleotydowego.

Matura Maj 2017, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 25. (1 pkt)

Choroby człowieka Genetyka - pozostałe Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Choroby genetyczne mogą być spowodowane zarówno przez geny recesywne, jak i przez geny dominujące, mające swoje loci w autosomach lub chromosomach płci.

Podkreśl nazwę choroby, która jest warunkowana allelem recesywnym sprzężonym z płcią.

fenyloketonuria choroba Huntingtona hemofilia mukowiscydoza anemia sierpowata

Matura Czerwiec 2016, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 8. (2 pkt)

Nasienne Genetyka - pozostałe Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Ziemniak to bylina, której owocami są jagody. W celach spożywczych użytkowane są wyłącznie bulwy wypełnione skrobią. Na rysunku przedstawiono roślinę ziemniaka oraz rozwój nowych roślin ziemniaka z bulwy.

8.1. (0–1)

Wyjaśnij, dlaczego w uprawie konkretnej odmiany ziemniaków stosuje się rozmnażanie wegetatywne, a nie – płciowe. W odpowiedzi uwzględnij podłoże genetyczne tego procesu.

8.2. (0–1)

Spośród niżej wymienionych przykładów owoców (A–D) wybierz i zaznacz owoc tego samego typu, do którego należy owoc ziemniaka. Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając cechy budowy tego typu owocu.

Uzasadnienie:

Matura Czerwiec 2016, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 12. (3 pkt)

Stawonogi Genetyka - pozostałe Ewolucjonizm i historia życia na ziemi Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Pszczoły miodne tworzą społeczeństwa, które składają się z królowej matki i robotnic, natomiast samce (trutnie) występują rzadko. Królowa jest większa od robotnic, ma duży odwłok, zredukowane narządy gębowe, oczy i czułki mniejsze niż robotnice. Robotnice mają zredukowane gonady. O tym, czy samica będzie robotnicą czy matką roju, decyduje dieta we wczesnej fazie larwalnej. Larwy karmione tzw. mleczkiem królewskim przekształcają się w królowe, a te, które go nie dostawały, stają się robotnicami. Raz w życiu, podczas lotu godowego, królowa zostaje zaplemniona przez kilka trutni. Przechowuje ich nasienie w zbiorniczku nasiennym i reguluje proces zapłodnienia. Składa dwa rodzaje jaj: zapłodnione (z których rozwiną się samice) i niezapłodnione (z których powstaną trutnie).

a)	Zaznacz rodzaj zmienności opisanej na przykładzie samic pszczoły miodnej.

środowiskowa
rekombinacyjna
mutacyjna

b)	W poniższym zdaniu podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie, tak aby zdanie było prawdziwe.

Trutnie powstają w wyniku procesu (partenogenezy / poliembrionii) i są (haploidalne / diploidalne).

c)	Wyjaśnij, dlaczego trutnie, pomimo że są potomstwem jednej królowej, nie są identyczne genetycznie.

Matura Czerwiec 2016, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 20. (2 pkt)

Genetyka - pozostałe Podaj/wymień

Geny A, B, C i D znajdują się w jednym chromosomie. Na podstawie badań stwierdzono, że % crossing-over między tymi genami jest następujący:

między genami:
A i B – 45%
A i D – 5%
C i D – 15%
B i C – 25%

Zapisz parę genów najsilniej ze sobą sprzężonych.
Podaj kolejność wymienionych genów w chromosomie.

Matura Czerwiec 2016, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 21. (2 pkt)

Genetyka - pozostałe Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Bliźnięta mogą być albo jednojajowe (monozygotyczne), albo dwujajowe (dizygotyczne).

21.1. (0–1)

Wybierz i zaznacz w tabeli odpowiedź A lub B, która jest poprawnym dokończeniem poniższego zdania, oraz jej uzasadnienie spośród odpowiedzi 1.–3.

Klonami można nazwać bliźnięta

A.	jednojajowe,	ponieważ powstały	1.	z tej samej komórki jajowej i różnych plemników, mają różne zestawy genów, ale są tej samej płci.
			2.	z tej samej komórki jajowej i tego samego plemnika, mają identyczny zestaw genów i są tej samej płci.
B.	dwujajowe,
			3.	z różnych komórek jajowych i różnych plemników, mają różne zestawy genów, ale mogą być tej samej płci.

21.2. (0–1)

Wyjaśnij, uwzględniając podłoże genetyczne, dlaczego w razie konieczności wykonania przeszczepu dla danej osoby najlepszym dawcą byłby bliźniak jednojajowy.