Zadania maturalne z biologii

431

Matura Maj 2014, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 29. (2 pkt)

Badano częstość rekombinacji (% crossing-over) pomiędzy czterema genami: m, v, w oraz y, znajdującymi się na chromosomie X muszki owocowej.

Uzyskano następujące wyniki:
między m i v = 3,0 %
między m i y = 33,7 %
między v i w = 29,4 %
między w i y = 1,3 %

Na podstawie przedstawionych danych określ:

a)	które dwa geny leżą na chromosomie najbliżej siebie

b)	kolejność czterech badanych genów na chromosomie

432

Matura Czerwiec 2014, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 31. (3 pkt)

Mszaki Ekologia Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Podaj/wymień

W celu zbadania struktury populacji dwupiennego mchu płonnika pospolitego (Polytrichum commune) wycięto z podłoża, jego naturalnego stanowiska w lesie, kilka kwadratów o boku 15 cm. Pobranie materiału badawczego nastąpiło pod koniec lata, gdy na ulistnionych pędach rozwinięte już były sporofity. Ulistnione pędy tego mchu to zazwyczaj pojedyncze łodyżki. Następnie nożyczkami ścięto blisko podłoża wszystkie pędy płonnika i rozdzielono je na następujące grupy: pędy żeńskie, pędy męskie i niedojrzałe, pędy rozgałęzione i martwe. Na podstawie przeprowadzonego badania można określić niektóre cechy populacji np. liczebność, zagęszczenie, strukturę przestrzenną.

a)	Podaj cechę pozwalającą odróżnić makroskopowo zapłodnione gametofity żeńskie od wszystkich pozostałych.

b)	Spośród wymienionych w tekście cech populacji, które można określić na podstawie przeprowadzonego badania, wybierz i zdefiniuj dwie.

433

Matura Czerwiec 2014, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 32. (2 pkt)

Ekologia Podaj/wymień

Przykładem współżycia opartego na obustronnej korzyści jest symbioza niektórych gatunków akacji i żyjących na nich mrówek. Akacje mają duże ciernie wypełnione miękką tkanką, w których mrówki drążą komory mieszkalne. Mrówki patrolują liście oraz gałęzie akacji i atakują każdego, kto próbuje zjadać liście lub korę drzewa, niszczą również każdą obcą roślinę dotykającą drzewa akacjowego, oczyszczają też z roślin powierzchnię ziemi wokół drzewa, na którym żyją. Podstawowym źródłem białka i tłuszczu dla mrówek są specjalne ciałka wyrastające na zakończeniach liści akacji, a źródłem cukru – wydzielina powstająca u nasady jej ogonków liściowych.

Na podstawie informacji z tekstu wymień dwie korzyści odnoszone przez populację akacji w opisanej symbiozie.

434

Matura Maj 2014, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 34. (2 pkt)

Wpływ człowieka na środowisko i jego ochrona Podaj/wymień

Tradycyjna metoda uprawy ryżu polega na sadzeniu młodych roślin na polach zalanych wodą. Zapobiega to zachwaszczeniu pól oraz atakom chorób i szkodników, ale jest pracochłonne, wymaga dużych ilości wody, powoduje, że na zalanych polach powstaje metan, którego potencjał cieplarniany jest ponad 20 razy większy od potencjału CO₂. Coraz popularniejszy staje się wysiew ryżu – tym bardziej że po zbiorach, gdy pola nie są zalane wodą, można na nich jeszcze wysiać pszenicę. Taki sposób uprawy ryżu daje wysokie plony, ale tylko wtedy, gdy zostaną spełnione określone warunki, takie jak selekcja nasion, ich wstępne podkiełkowanie, odpowiednia głębokość siewu i terminowe stosowanie środków ochrony roślin oraz nawozów.

Na podstawie: Na sucho, „Wiedza i Życie” nr 1, 2010.

Biorąc pod uwagę skutki dla środowiska naturalnego, podaj jeden argument „za” i jeden argument „przeciw” stosowaniu nowej metody uprawy ryżu.

Argument „za”

Argument „przeciw”

435

Matura Maj 2013, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 1. (1 pkt)

Układ powłokowy Podaj/wymień

Tkanka tłuszczowa jest utworzona z komórek gromadzących tłuszcz. Jej główną funkcją jest magazynowanie substratów energetycznych. Występuje w różnych miejscach organizmu, więc spełnia też inne funkcje.

Podaj przykład miejsca występowania tkanki tłuszczowej w organizmie człowieka i funkcję tej tkanki związaną z podaną lokalizacją, inną niż magazynowanie substratów energetycznych.

436

Matura Czerwiec 2013, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 1. (1 pkt)

Skład organizmów Podaj/wymień

Na schemacie wyróżniono ramką wiązanie chemiczne, typowe dla jednej z podstawowych grup związków organicznych, z których zbudowane są organizmy.

Podaj nazwę wiązania chemicznego wskazanego na schemacie oraz nazwę grupy związków organicznych, w których ono występuje.

Nazwa wiązania Występowanie

437

Matura Czerwiec 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 1. (2 pkt)

Tkanki zwierzęce Podaj/wymień

Na rysunkach przedstawiono trzy typy nabłonków występujących w organizmie człowieka.

Podaj dwie cechy wspólne dla tych nabłonków, widoczne na rysunku, ale inne niż obecność lub umiejscowienie jądra w komórkach.

438

Matura Maj 2013, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 2. (1 pkt)

Tkanki roślinne Podaj/wymień

Po zakończeniu wzrostu komórki roślinne się różnicują. W trakcie tego procesu jest budowana wtórna ściana komórkowa, w skład której mogą wchodzić różne substancje wpływające na właściwości ściany komórkowej, takie jak kutyna, lignina lub suberyna.

Podkreśl nazwy tych tkanek roślinnych, których przystosowanie do pełnionej funkcji polega na obecności ścian komórkowych zbudowanych głównie z ligniny.

drewno, korek, kolenchyma, łyko, miazga, sklerenchyma

439

Matura Maj 2013, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 3. (2 pkt)

Budowa i funkcje komórki Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Podaj/wymień

Płynność błony to zdolność lipidów i białek błonowych do przemieszczania się w obrębie płaszczyzny dwuwarstwy. Stopień płynności jest czynnikiem istotnym dla funkcji błony i musi być utrzymany w określonych granicach. Na schemacie przedstawiono model budowy błony komórkowej komórki zwierzęcej.

a)	Określ, którą cyfrą (1 czy 2) oznaczono na schemacie zewnętrzną przestrzeń komórki. Odpowiedź uzasadnij.

b)	Podaj, który ze związków chemicznych budujących błonę komórkową, poza obecnymi w fosfolipidach kwasami tłuszczowymi, powoduje zmniejszenie jej płynności.

440

Matura Czerwiec 2013, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 3. (2 pkt)