Na schemacie przedstawiono hormonalną kontrolę gospodarki wapniowej w organizmie
człowieka. Cyframi 1 i 2 oznaczono poziom wapnia we krwi, a literami X i Y – hormony
kontrolujące ten poziom.
Na podstawie: Biologia. Jedność i różnorodność, praca zbiorowa, Warszawa 2008.
Wybierz spośród A–D i zaznacz odpowiedź, w której oznaczeniom cyfrowym i literowym
na schemacie przyporządkowano właściwe opisy.
1 – niski, 2 – wysoki, X – parathormon, Y – kalcytonina
1 – wysoki, 2 – niski, X – parathormon, Y – kalcytonina
1 – wysoki, 2 – niski, X – kalcytonina, Y – parathormon
1 – niski, 2 – wysoki, X – kalcytonina, Y – parathormon
Rodzaj receptora w błonie postsynaptycznej decyduje, czy odpowiedzią komórki nerwowej
na związanie określonego neuroprzekaźnika będzie przewodzenie, czy – hamowanie
przewodzenia impulsu nerwowego.
Na rysunku przedstawiono sposób przekazywania impulsu nerwowego przez synapsę, w której
neuroprzekaźnikiem jest kwas ɣ-aminomasłowy (GABA).
Na podstawie: E.M. Jorgensen, GABA, Howard Hughes Medical Institute and Department of Biology, University
of Utah, Salt Lake City, 2005;
http://www.wormbook.org/chapters/www_gaba/gaba.pdf
Określ, czy efektem działania neuroprzekaźnika w synapsie przedstawionej na schemacie
będzie hamowanie przewodzenia impulsu nerwowego, czy – powstanie potencjału
czynnościowego. Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając mechanizm powstawania impulsu
nerwowego.
Oskórek stawonogów, zwłaszcza owadów i pajęczaków, jest zbudowany z dwóch warstw:
cienkiej warstwy zewnętrznej i znacznie grubszej warstwy wewnętrznej. W warstwie
zewnętrznej występują woski, lipoproteiny i polifenole, a w warstwie wewnętrznej – głównie
chityna i sklerotyna, która jest białkiem utwardzającym tę warstwę.
Określ, odwołując się do substancji budujących oskórek i ich właściwości, w jaki sposób
chroni on owady przed
W operonie tryptofanowym znajduje się pięć otwartych ramek odczytu (trpA–trpE) kodujących
podjednostki enzymów uczestniczących w syntezie tryptofanu u bakterii.
Do sekwencji regulatorowych należy promotor, który znajduje się przed sekwencjami
kodującymi trpA–trpE i stanowi miejsce wiązania polimerazy RNA. Obok promotora znajduje
się operator, do którego przyłącza się aktywny represor. Białko represorowe jest aktywowane
poprzez przyłączenie cząsteczki tryptofanu.
Na schemacie przedstawiono działanie operonu tryptofanowego w sytuacji, gdy komórka
bakterii nie ma odpowiedniej ilości tego aminokwasu.
Na podstawie: E. Solomon, L. Berg, D. Martin, Biologia, Warszawa 2016.
17.1. (0–1)
Zaznacz poprawne dokończenie zdania – wybierz odpowiedź spośród A–B oraz
odpowiedź spośród 1.–2.
Operon tryptofanowy podlega regulacji
A.
pozytywnej,
a cząsteczka tryptofanu pełni w nim funkcję
1.
induktora.
B.
negatywnej,
2.
korepresora.
17.2. (0–1)
Opisz, korzystając z powyższego schematu, w jaki sposób będzie działać operon
tryptofanowy w sytuacji, gdy komórka bakterii znajdzie się w środowisku, w którym ma
dostęp do odpowiedniej ilości tryptofanu.
17.3. (0–1)
Na podstawie schematu określ, jak zmieni się funkcjonowanie operonu tryptofanowego
na skutek mutacji w genie kodującym białko represorowe, której efektem jest
uniemożliwienie przyłączenia się cząsteczki tryptofanu do tego białka.
U dorosłego człowieka pomiędzy kośćmi czaszki występują połączenia ścisłe w postaci szwów
oraz stawy. W czaszce noworodka występuje większa liczba kości niż u człowieka dorosłego,
a niektóre połączenia ścisłe nie są jeszcze zrośnięte i tworzą tzw. ciemiączka, gdyż proces
kostnienia czaszki kończy się dopiero w drugim roku życia.
Na rysunkach przedstawiono budowę czaszki dorosłego człowieka (A) oraz budowę czaszki
noworodka – widok z góry (B).
Na podstawie: Biologia. Jedność i różnorodność, praca zbiorowa, Warszawa 2008.
a)
Podaj nazwy kości czaszki oznaczonych na rysunku numerami 1, 2 i 3.
b)
Wybierz spośród A–C i podkreśl rodzaj połączenia, które występuje między kośćmi mózgoczaszki i kością oznaczoną na schemacie numerem 3.
sztywne
półruchome
ruchome
c)
Określ, jakie znaczenie adaptacyjne mają w czaszce ciemiączka.
Narządy zmysłów dzięki obecności w nich odpowiednich receptorów są zdolne do odbierania
różnego rodzaju bodźców i do przekształcania ich w impulsy nerwowe.
Każdemu z wymienionych narządów zmysłów (A–C) przyporządkuj jeden rodzaj
odbieranego bodźca wybrany spośród 1.–4.
chemiczne
termiczne
mechaniczne
świetlne
A. narząd słuchu: B. narząd smaku: C. narząd wzroku:
Ze względu na występowanie swoistych antygenów na powierzchni erytrocytów wyróżnia się
u ludzi wiele układów grupowych krwi. Największe znaczenie ze względów praktyki lekarskiej
ma układ AB0. Gen warunkujący grupy krwi układu AB0 znajduje się na chromosomie 9 i ma
trzy allele: IA, IB, i.
W latach trzydziestych ubiegłego wieku opisano grupy krwi układu MN. Gen odpowiedzialny
za występowanie antygenów tego układu ma: locus na chromosomie 4 i dwa kodominujące
allele (LM i LN) warunkujące grupę M, N lub MN.
Kobieta mająca grupę krwi AB N urodziła dziecko, którego ojciec ma grupę krwi 0 M.
Na podstawie: G. Drewa, T. Ferenc, Genetyka medyczna, Wrocław 2015.
18.1. (0–1)
Określ, czy geny warunkujące grupy krwi układu AB0 i układu MN są ze sobą sprzężone.
Odpowiedź uzasadnij.
18.2. (0–1)
Zapisz genotypy opisanych rodziców – kobiety mającej grupę krwi AB N i mężczyzny mającego
grupę krwi 0 M. Wykorzystaj podane w tekście oznaczenia alleli warunkujących oba
rodzaje grup krwi.
Genotyp matki:
Genotyp ojca:
18.3. (0–1)
Określ i zaznacz spośród A–E prawdopodobieństwo, że kolejne dziecko tej pary będzie
miało grupę krwi A MN. Odpowiedź uzasadnij, zapisując krzyżówkę genetyczną.
