Zadania maturalne z biologii

751

Matura Maj 2013, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 22. (1 pkt)

Bezkręgowce - pozostałe Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

U zwierząt obojnaczych (hermafrodytycznych), np. dżdżownicy lub ślimaka winniczka, podczas rozmnażania płciowego dwa osobniki łączą się ze sobą, żeby przekazać sobie wzajemnie nasienie.

Podaj nazwę opisanego procesu i wyjaśnij, dlaczego wymiana gamet pomiędzy osobnikami obojnaczymi jest korzystna.

752

Matura Maj 2013, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 24. (3 pkt)

Płazy Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

W wymianie gazowej u płazów istotne znaczenie ma skóra. U większości gatunków tą drogą odbywa się 30 – 50% całkowitej wymiany gazowej. Istnieją nawet gatunki nieposiadające płuc, np. rodzina salamander bezpłucnych (Plethodontidae). Przedstawiciele tej rodziny mają niewielkie rozmiary – najczęściej kilka centymetrów długości, największe osiągają niewiele ponad 20 cm.

a)	Na przykładzie dwóch cech budowy skóry płazów wykaż jej przystosowanie do wymiany gazowej.

b)	Wyjaśnij związek niewielkich rozmiarów ciała salamander bezpłucnych ze sposobem wymiany gazowej u tych płazów.

753

Matura Czerwiec 2013, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 24. (3 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Na schemacie przedstawiono jeden z etapów trawienia cukrów w przewodzie pokarmowym człowieka.

a)	Podaj dwie możliwe lokalizacje tego etapu trawienia w przewodzie pokarmowym człowieka oraz odpowiednie nazwy enzymów biorących w nim udział.

Miejsce trawienia Nazwa enzymu
Miejsce trawienia Nazwa enzymu

b)	Na podstawie analizy schematu uzasadnij kataboliczny charakter trawienia polisacharydów, np. skrobi.

754

Matura Maj 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 24. (2 pkt)

Inżynieria i badania genetyczne Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Na rysunku przedstawiono etapy klonowania pierwszego ssaka, w wyniku którego powstała słynna owca Dolly.

a)	Uporządkuj wymienione w tabeli czynności, tak aby odpowiadały kolejnym etapom klonowania. Wpisz odpowiednio numery 2–6.

Opis czynności	Numer etapu
Przeniesienie zarodka do macicy kolejnej owcy rasy szkockiej
Pobudzanie podziałów komórkowych oocytu impulsem elektrycznym
Hodowanie zarodka we wczesnym stadium rozwojowym w warunkach laboratoryjnych
Pobranie oocytu od owcy rasy szkockiej, usunięcie z niego jądra komórkowego	1
Pobranie komórki somatycznej od owcy rasy fińskiej i przeniesienie jej jądra komórkowego do oocytu owcy rasy szkockiej
Otrzymanie klonu

b)	Zaznacz owcę, której klonem była owca Dolly. Odpowiedź uzasadnij.

owca rasy fińskiej
owca rasy szkockiej
zastępcza matka owca rasy szkockiej

Uzasadnienie

755

Matura Czerwiec 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 24. (3 pkt)

Układ immunologiczny Inżynieria i badania genetyczne Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

W celu wywołania odporności na drobnoustroje chorobotwórcze lekarze zalecają szczepienia ochronne. Tradycyjna szczepionka zawiera martwe lub żywe drobnoustroje chorobotwórcze, o osłabionej zjadliwości. Najczęściej podawana jest przez iniekcję (w zastrzyku). Rozwój technik inżynierii genetycznej umożliwia zastąpienie szczepionek tradycyjnych, szczepionkami wytwarzanymi w zmodyfikowanych genetycznie roślinach, co ilustruje schemat.

a)	Uzasadnij, uwzględniając zawartość szczepionki i sposób jej podawania, że opisana szczepionka „biotechnologiczna” jest bezpieczniejsza od szczepionki tradycyjnej.

Zawartość szczepionki

Sposób podawania

b)	Podkreśl trzy cechy odporności organizmu, która zostanie wywołana podaniem opisanej szczepionki.

nieswoista, swoista, sztuczna, naturalna, bierna, czynna

756

Matura Maj 2013, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 25. (1 pkt)

Kręgowce - pozostałe Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

W tabeli przedstawiono rodzaje oraz procentowy udział związków azotowych, wydalanych przez trzy gatunki kręgowców (A, B i C), które żyją w różnych środowiskach.

Gatunek kręgowca	Wydalane związki azotowej przemiany materii (w %)
Gatunek kręgowca	amoniak	mocznik	kwas moczowy
A	96	2,5	1,5
B	21	75	4
C	1,5	3,5	95

Określ, który gatunek kręgowca (A, B czy C) żyje w środowisku słodkowodnym. Uzasadnij odpowiedź, wykazując związek wydalanych produktów azotowej przemiany materii ze środowiskiem życia.

757

Matura Maj 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 25. (1 pkt)

Dziedziczenie Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Bliźnięta jednojajowe (monozygotyczne) są zawsze tej samej płci, natomiast bliźnięta różnojajowe (dizygotyczne) mogą mieć płeć taką samą lub różną.

Wyjaśnij, od czego zależy płeć bliźniąt różnojajowych.

758

Matura Czerwiec 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 25. (1 pkt)

Układ rozrodczy Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Na schemacie przedstawiono budowę plemnika człowieka.

Korzystając ze schematu, wyjaśnij rolę wstawki w funkcjonowaniu plemnika.

759

Matura Czerwiec 2013, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 26. (2 pkt)

Metabolizm - pozostałe Układ kostny i mięśniowy Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Na schemacie przedstawiono przemiany kwasu mlekowego, powstającego w mięśniach człowieka.

a)	Zaznacz odpowiedź, która prawidłowo określa proces oznaczony na schemacie symbolem X.

glikoliza
fosforylacja
glikogenoliza
glukoneogeneza

b)	Wyjaśnij, dlaczego kwas mlekowy powstaje w mięśniach szkieletowych, a nie powstaje w mięśniach gładkich. Uwzględnij sposób pracy tych mięśni.

760

Matura Maj 2013, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 27. (1 pkt)

Genetyka - pozostałe Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Przeczytaj uważnie poniższą informację.

„Wi-fi z laptopa zmienia kod genetyczny plemników”. Do takich wniosków doszli badacze, którzy zaobserwowali wpływ promieniowania elektromagnetycznego z laptopa na męską spermę – donosi „Daily Telegraph”.

Źródło: www.polskieradio.pl/23/3/Artykul/490491.

Wyjaśnij, dlaczego podkreślone sformułowanie zostało błędnie użyte.