Oto lista zadań maturalnych z danego działu biologii. Aby skorzystać z dodatkowych opcji, uniknąć duplikatów zadań lub wybrać zadania z pozostałych działów kliknij poniżej.
Na rysunkach (I i II) przedstawiono dwa planktonożerne kręgowce żyjące w oceanach.
11.1. (0–1)
Podaj, który z rysunków przedstawia rekina wielorybiego. Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając cechę budowy morfologicznej zwierzęcia charakterystyczną dla grupy systematycznej, do której ono należy.
Rekin wielorybi nr , ponieważ ma
11.2. (0–1)
Wybierz i podkreśl właściwe dokończenie poniższego zdania podane w nawiasie, a następnie uzasadnij odpowiedź, odnosząc się do definicji tego zjawiska.
Opływowy kształt ciała kręgowców oceanicznych przedstawionych na rysunku jest
przykładem (dywergencji / konwergencji), ponieważ
Pszczoły miodne tworzą społeczeństwa, które składają się z królowej matki i robotnic,
natomiast samce (trutnie) występują rzadko. Królowa jest większa od robotnic, ma duży
odwłok, zredukowane narządy gębowe, oczy i czułki mniejsze niż robotnice. Robotnice mają
zredukowane gonady. O tym, czy samica będzie robotnicą czy matką roju, decyduje dieta
we wczesnej fazie larwalnej. Larwy karmione tzw. mleczkiem królewskim przekształcają się
w królowe, a te, które go nie dostawały, stają się robotnicami. Raz w życiu, podczas lotu
godowego, królowa zostaje zaplemniona przez kilka trutni. Przechowuje ich nasienie
w zbiorniczku nasiennym i reguluje proces zapłodnienia. Składa dwa rodzaje jaj: zapłodnione
(z których rozwiną się samice) i niezapłodnione (z których powstaną trutnie).
a)
Zaznacz rodzaj zmienności opisanej na przykładzie samic pszczoły miodnej.
środowiskowa
rekombinacyjna
mutacyjna
b)
W poniższym zdaniu podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie, tak aby zdanie było prawdziwe.
Trutnie powstają w wyniku procesu (partenogenezy / poliembrionii) i są (haploidalne /
diploidalne).
c)
Wyjaśnij, dlaczego trutnie, pomimo że są potomstwem jednej królowej, nie są identyczne genetycznie.
Dryf genetyczny to zmiany w częstości występowania alleli w populacji, które nie wynikają
z działania doboru naturalnego, ale są skutkiem zdarzeń losowych.
Oceń, czy poniższe informacje dotyczące skutków dryfu genetycznego są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.
1.
Dryf genetyczny może doprowadzić do zmniejszenia częstości alleli zwiększających dostosowanie organizmu do środowiska.
P
F
2.
Dryf genetyczny może skutkować usunięciem określonego allelu z puli genowej populacji.
P
F
3.
Wpływ dryfu genetycznego na populację jest tym silniejszy, im populacja jest większa.
Dryf genetyczny to zmiany w częstości występowania alleli w populacji, które nie wynikają
z działania doboru naturalnego, ale są skutkiem zdarzeń losowych.
Oceń, czy poniższe informacje dotyczące skutków dryfu genetycznego są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.
1.
Dryf genetyczny może doprowadzić do zmniejszenia częstości alleli zwiększających dostosowanie organizmu do środowiska.
P
F
2.
Dryf genetyczny może skutkować usunięciem określonego allelu z puli genowej populacji.
P
F
3.
Wpływ dryfu genetycznego na populację jest tym silniejszy, im populacja jest większa.
Łuski są charakterystyczną cechą budowy skóry ryb i gadów, występują także u ptaków
i niektórych płazów. Łuska ryby, np. karasia, rośnie w miarę zwiększania się rozmiarów ciała
ryby, a na powierzchni łuski zaznaczają się równoległe linie – pasma przyrostu, podobnie jak
na przekroju pnia drzewa. Przy słabym wzroście pasma te się zagęszczają, co odznacza się na
łusce jako ciemniejsza linia. Dzieje się tak np. zimą, kiedy ryba obniża intensywność
żerowania lub przestaje pobierać pokarm. Ciemne pasma tworzą pierścienie roczne, które są
podstawą określania wieku ryby.
Na rysunku przedstawiono budowę łuski karasia, a na schematach A i B – przekrój
poprzeczny przez skórę przedstawicieli dwóch gromad kręgowców.
9.1. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego na podstawie budowy łuski karasia hodowanego w stawie na terenie Polski można określić przybliżony wiek tej ryby, ale znacznie trudniej tego dokonać, analizując budowę łuski karasia hodowanego w domowym akwarium.
9.2. (0–1)
Określ, na którym rysunku – A czy B – przedstawiono budowę skóry ryb. Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając pochodzenie łusek.
9.3. (0–1)
Wybierz i zaznacz w tabeli odpowiedź A albo B, która jest poprawnym dokończeniem poniższego zdania, oraz jej uzasadnienie spośród odpowiedzi 1.–4.
Łuski występujące na nogach ptaków oraz łuski pokrywające skórę gadów to struktury
Współcześnie dominującą metodą szacowania relacji pokrewieństwa między gatunkami jest
analiza porównawcza sekwencji DNA. Na tej podstawie wyciągnięto wniosek, że najbliższym
krewnym człowieka jest szympans. Poniżej przedstawiono niedokończone drzewo rodowe
(filogenetyczne) naczelnych.
Wpisz w wyznaczone miejsca nazwy gatunków człowiekowatych tak, aby otrzymać drzewo rodowe zgodnie z wynikami analizy sekwencji DNA. Wybierz nazwy spośród wymienionych.
Do typu szkarłupni należą m.in. jeżowce i rozgwiazdy. Ciało dojrzałych przedstawicieli tych
szkarłupni cechuje symetria promienista. Larwy tych zwierząt charakteryzują się symetrią
dwuboczną. Symetrię dwuboczną mają także spokrewnione ze szkarłupniami strunowce
i półstrunowce.
Określ, czy symetria promienista u form dojrzałych szkarłupni jest cechą pierwotną, czy – wtórną. Odpowiedź uzasadnij.
Na schemacie przedstawiono przykład koewolucji.
Kształty dziobów samicy (I) i samca (II) karaibskiego kolibra Eulampis jugularis są
dostosowane do kształtów eksploatowanych przez ten gatunek kolibra kwiatów dwóch
gatunków roślin z rodzaju Heliconia – H. bihai (I) i H. caribaea (II) żyjących na wyspie
Saint Lucia.
W niektórych miejscach tej wyspy występuje tylko H. bihai. Zaobserwowano, że w takim
przypadku roślina ta ma zdolność wytwarzania na jednym osobniku obok kwiatów długich
i zakrzywionych także kwiatów prostych i krótkich.
a)
Podaj, jaka zależność międzygatunkowa jest przyczyną przedstawionego przykładu koewolucji.
b)
Wyjaśnij, dlaczego H. bihai, w nieobecności H. caribaea, wytwarza dwa rodzaje kwiatów.
W roku 1652 do Afryki Południowej przybyła grupa imigrantów, wśród których był Holender
cierpiący na chorobę Huntingtona. Choroba ta warunkowana jest przez dominujący gen
autosomalny. Objawy tej choroby pojawiają się najczęściej po 40. roku życia i polegają
na zaburzeniach w funkcjonowaniu układu nerwowego, które nieuchronnie prowadzą
do śmierci. Do dnia dzisiejszego choroba ta często występuje w populacji Afrykanerów.
Na podstawie informacji zawartych w tekście i własnej wiedzy:
a)
Zaznacz właściwe zakończenie zdania.
Duża częstość występowania choroby Huntingtona u współczesnych Afrykanerów to skutek rozwoju nowej populacji w wyniku
efektu założyciela.
efektu wąskiego gardła.
b)
Wyjaśnij, dlaczego, mimo że nosiciele tego genu umierają, dobór naturalny nie wyeliminował go z populacji.
Niektóre organizmy, np. owady, upodobniły się do innych organizmów lub do obiektów
nieożywionych. Na przykład motyl zwany wicekrólem ( Limenitis archippus ) przypomina
ubarwieniem trującego dla ptaków motyla monarcha ( Danaus plexippus ). Mogło to być
spowodowane trwającą przez wiele pokoleń selekcją, w wyniku której osobniki o mniej doskonałym
„maskowaniu” były zjadane przez drapieżniki, a przeżywały tylko te, których podobieństwo
do trującego „modela” było wystarczająco duże, aby drapieżnika wprowadzić w błąd.
Na schematach przedstawiono rodzaje doboru naturalnego.
Zaznacz schemat przedstawiający ten rodzaj doboru naturalnego, który doprowadził do opisanej w tekście zmiany fenotypów.
Biologiczny koszt rozmnażania płciowego jest duży, jeżeli porównać go z kosztem
rozmnażania bezpłciowego. Jeżeli jednak istnienie płci zostało zachowane przez dobór
naturalny, oznacza to, że musi być ono pod pewnymi względami bardziej korzystne niż
rozmnażanie bezpłciowe.
Uzasadnij stwierdzenie, że rozmnażanie płciowe jest korzystniejsze niż rozmnażanie bezpłciowe.
Opanowanie środowiska lądowego przez rośliny odbywało się w procesie ewolucji stopniowo
i było wynikiem ich przystosowań w budowie morfologicznej i anatomicznej.
Do każdego czynnika środowiska lądowego dobierz jedno odpowiednie przystosowanie w budowie roślin.
Czynniki środowiska lądowego
Mniejsza dostępność wody.
Mniejsza gęstość powietrza niż wody.
Przystosowania w budowie roślin
Tkanki wzmacniające – kolenchyma
oraz sklerenchyma.
Poniższe opisy dotyczą różnych rodzajów zmienności.
Prowadzi do powstania nowych alleli genów, które nie występowały w układzie
rodzicielskim, a także może prowadzić do powstania zmian w strukturze lub ilości
chromosomów.
Warunki zewnętrzne (temperatura, światło, czy rodzaj pokarmu) mogą modyfikować
efekty genów, przez co mogą wpływać decydująco na właściwości fenotypowe organizmu.
W wyniku segregacji chromosomów w mejozie lub losowego łączenia się gamet powstają
nowe kombinacje genów, co warunkuje różnorodność fenotypową potomstwa.
a)
Obok poniższych nazw rodzajów zmienności wpisz litery (A, B, C), którymi oznaczono ich opisy.
fluktuacyjna
rekombinacyjna
mutacyjna
b)
Podaj, która z wymienionych zmienności nie ma znaczenia ewolucyjnego.
W 1953 roku S.L. Miller przeprowadził doświadczenie, w którym mieszaninę gazów (CH4,
NH3, H2O, H2) naśladującą skład pierwotnej atmosfery ziemskiej poddał działaniu silnych
wyładowań elektrycznych. Powstające produkty reakcji, w tym liczne związki organiczne,
m.in. aminokwasy rozpuszczały się w wodzie i były odprowadzane ze skraplaną parą wodną
do kolby z wodą, imitującą praocean.
Spośród wymienionych stwierdzeń zaznacz jedno, które stanowi hipotezę badawczą potwierdzoną tym doświadczeniem.
Mieszaniny aminokwasów w pierwotnym oceanie miały zdolność do samoorganizowania
się w większe kompleksy.
Pod wpływem wyładowań atmosferycznych związki organiczne opadały i gromadziły się
w pierwotnym oceanie.
Związki organiczne mogą powstawać w mieszaninie różnych gazów dzięki energii
wyładowań atmosferycznych.
Związki organiczne mogły się gromadzić w praoceanie, gdyż w beztlenowych warunkach
nie ulegały degradacji.
Jednym z największych problemów w walce z owadami szkodliwymi dla człowieka jest
nabywanie przez nie odporności na insektycydy. Jeżeli w obrębie dużej populacji takiego
gatunku owada, którą poddano działaniu pestycydów, znajdzie się pewna liczba genotypów
niezwykle odpornych, to odporność na działanie danego pestycydu w tej populacji
rozprzestrzenia się, szczególnie wtedy, gdy większość populacji poddano opryskom,
a stosowanie pestycydu regularnie powtarzano. Może również dojść do rozszerzenia
odporności tych owadów także na inne insektycydy, jeżeli ich sposób działania jest podobny.
Dlatego też coraz częściej stosuje się metody biologicznej walki z owadami szkodliwymi.
a)
Wyjaśnij, dlaczego w opisanej populacji szkodliwego owada odporność gwałtownie się rozprzestrzenia, mimo że opryski insektycydami obejmują prawie całą populację i są stosowane regularnie.
b)
Przedstaw dwa przykłady różnych metod biologicznej walki z owadami szkodliwymi dla człowieka.
