Uczniowie przygotowali pokaz ilustrujący zjawisko osmozy. Trzy woreczki (A, B, C) z tworzywa o własnościach błony półprzepuszczalnej, stanowiące modele komórek, wypełnili roztworami glukozy o stężeniach 1%, 5% oraz 10%. Szczelnie zamknięte woreczki umieścili w zlewce z 5% roztworem glukozy.
Zestaw do tego pokazu przedstawiono na rysunku.
W odpowiednie miejsca tabeli wpisz określenia opisujące warunki, przebieg pokazu oraz obserwacje.
Uprawy hydroponiczne to bezglebowe uprawy roślin na pożywkach wodnych, umożliwiające wzrost roślin w warunkach sztucznych.
Przeprowadzono doświadczenie, do którego przygotowano:
dwie donice z hydroponiczną uprawą siewek kukurydzy na pożywkach pełnych, czyli z kompletem związków mineralnych rozpuszczonych w wodzie,
dwie donice z hydroponiczną uprawą siewek kukurydzy na pożywkach niepełnych, w których brakowało azotu.
Wszystkie donice umieszczono w warunkach fizycznych optymalnych dla dalszego rozwoju siewek. W regularnych odstępach czasu obserwowano zabarwienie liści i mierzono wzrost siewek we wszystkich donicach.
a)
Sformułuj problem badawczy do opisanego doświadczenia.
b)
Podaj, w jakich warunkach fizycznych, optymalnych dla rozwoju siewek, umieszczono wszystkie donice aby można było porównać wyniki próby badawczej i próby kontrolnej w tym doświadczeniu. Wymień dwa takie warunki.
1. 2.
c)
Podaj, który z zestawów donic z siewkami kukurydzy stanowił próbę kontrolną w tym doświadczeniu.
Rozwój piskląt obejmuje okres inkubacji zachodzący wewnątrz jaja oraz okres po wykluciu, aż do uzyskania pełnej samodzielności.
W tabeli przedstawiono wyniki badań dotyczące czasu rozwoju piskląt wybranych gatunków ptaków.
Gatunek
Masa dorosłego osobnika (g)
Czas rozwoju piskląt (tygodnie)
Inkubacja
Do uzyskania przez pisklę samodzielności
Skowronek
40
2
Szpak
75
2
6
Kos
100
2
5
Sójka
160
2,5
6,5
Gołąb grzywacz
500
2
7
Źródło: W. Pawłowski, Ptasie dzieciństwo, Wiedza i Życie nr 5/1997.
Na podstawie analizy danych w tabeli podaj, czy istnieje zależność pomiędzy masą dorosłego ptaka a długością czasu rozwoju piskląt. Odpowiedź uzasadnij.
Uczniowie przygotowali do doświadczenia dwa zestawy (A i B) przedstawione na rysunku. Zlewkę i probówki w zestawie A napełnili odstaną wodą wodociągową, natomiast zlewkę i probówki w zestawie B – odstaną wodą wodociągową, w której rozpuścili niewielką ilość wodorowęglanu potasu (KHCO3). Oba zestawy umieścili obok siebie, w tej samej odległości od źródła światła. Po pewnym czasie stwierdzili, że proces fotosyntezy przebiegał intensywniej w roślinach z zestawu B niż w roślinach umieszczonych w zestawie A.
a)
Podaj parametr, za pomocą którego można określić intensywność fotosyntezy w tym doświadczeniu.
b)
Wyjaśnij, dlaczego w roślinach z zestawu B fotosynteza przebiegała intensywniej.
Proces krzepnięcia krwi zależy od czynników zewnętrznych oraz od właściwości samej krwi.
Trzy probówki zawierające świeżą krew bydlęcą umieszczono w różnych warunkach termicznych, a następnie mierzono czas pojawienia się pierwszych skrzepów. Sposób przeprowadzenia doświadczenia ilustrują rysunki poniżej.
Spośród podanych zdań (A–E) wybierz hipotezę i problem badawczy, odnoszące się do przedstawionego doświadczenia. Zapisz ich oznaczenia.
Czy temperatura otoczenia przyspiesza proces krzepnięcia krwi?
Najszybciej krew krzepnie w temperaturze 35 oC, a najwolniej w lodzie.
Czas krzepnięcia krwi zmienia się w zależności od temperatury otoczenia.
Jak gęstość środowiska otaczającego probówkę wpływa na czas krzepnięcia krwi?
Im wyższa temperatura tym krótszy jest czas krzepnięcia krwi i dlatego w probówce II najszybciej pojawiły się skrzepy.
Do doświadczenia, którego celem było zbadanie roli liścieni we wzroście i rozwoju rośliny, użyto 30 skiełkowanych nasion fasoli (siewek posiadających kilkumilimetrowy korzeń), umieszczonych w odrębnych naczyniach z wodą wodociągową. Siewki podzielono na trzy zestawy (I–III) po 10 sztuk:
I – siewki, którym pozostawiono oba liścienie,
II – siewki, którym usunięto jeden liścień,
III – siewki, którym usunięto oba liścienie.
Wszystkie zestawy umieszczono w jednakowych warunkach temperatury i oświetlenia. Podczas doświadczenia obserwowano rozwój roślin, a po tygodniu zmierzono długość ich
liści, łodyg i korzeni.
Na rysunku przedstawiono przebieg i wyniki doświadczenia.
a)
Określ, który zestaw jest w doświadczeniu próbą kontrolną. Odpowiedź uzasadnij.
b)
Sformułuj wniosek uwzględniający funkcję liścieni we wzroście i rozwoju siewki.
Przy użyciu mikroskopu świetlnego przeprowadzono obserwacje przyżyciowe dwóch
preparatów mikroskopowych w celu zaobserwowania zjawiska plazmolizy. Na szkiełku
podstawowym umieszczono fragment skórki liścia spichrzowego cebuli, dodano kilka kropli
wody i całość nakryto szkiełkiem nakrywkowym. Preparat umieszczono pod mikroskopem
i wynik obserwacji jednej z komórek przedstawiono na rysunku 1. Następnie wykonano podobny
preparat, ale zamiast wody użyto 10% roztworu chlorku sodu. Zaobserwowane zmiany
przedstawiono na rysunku 2.
Wybierz literę (A–E), którą oznaczono zdanie opisujące prawidłowy:
a)
problem badawczy do przeprowadzonych obserwacji
b)
opis wyników przeprowadzonych obserwacji.
Plazmoliza w komórkach skórki liścia cebuli następuje zawsze na skutek odwodnienia jej protoplastu.
Czy pod wpływem 10% roztworu chlorku sodu nastąpi plazmoliza w komórkach skórki liścia spichrzowego cebuli?
W jaki sposób różne stężenia roztworu chlorku sodu wpływają na protoplasty komórek skórki liścia spichrzowego cebuli?
Plazmoliza jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komórkowej w komórce roślinnej pod wpływem roztworu hipertonicznego.
Protoplasty komórek skórki liścia spichrzowego cebuli skurczyły się po ich umieszczeniu w 10% roztworze chlorku sodu, a więc nastąpiła w nich plazmoliza.
W wielu komórkach powstaje, szkodliwy dla komórki, nadtlenek wodoru (H2O2 ). Jego
neutralizacja odbywa się dzięki specyficznemu enzymowi – katalazie.
Wykonano doświadczenie, w którym do dwóch słoików wlano jednakową ilość 3% roztworu
H2O2 (wody utlenionej). Do jednego ze słoików włożono kawałek świeżej, surowej wątroby
bydlęcej. Na rysunku przedstawiono wyniki tego doświadczenia.
a)
Sformułuj problem badawczy do powyższego doświadczenia.
b)
Podaj, na czym polega neutralizacja nadtlenku wodoru przez komórki wątroby ssaka.
Informacje do zadania 8.
W tabeli przedstawiono wyniki doświadczenia, w którym przy wysokim stężeniu CO2 badano
wpływ natężenia światła na intensywność fotosyntezy w dwóch różnych temperaturach.
Natężenie światła (jednostki umowne)
Intensywność fotosyntezy (mm3 CO2/cm2h)
20°C
30°C
0
0
0
2
110
145
4
160
225
6
200
270
Na podstawie: A. Szweykowska, Fizjologia roślin, Wyd. Naukowe UAM, Poznań, 1998.
a)
Na podstawie danych w tabeli narysuj wykresy liniowe ilustrujące wpływ natężenia światła na intensywność procesu fotosyntezy w temperaturze 20 °C i 30 °C, przy wysokim stężeniu CO2. Zastosuj jeden układ współrzędnych.
b)
Na podstawie wykresu sformułuj wniosek dotyczący wpływu natężenia światła na intensywność fotosyntezy, przy wysokim stężeniu CO2, w zależności od temperatury.
