Zadania maturalne z biologii

201

Matura Maj 2011, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 29. (1 pkt)

Wpływ człowieka na środowisko i jego ochrona Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę

Uporządkuj wymienione zasoby naturalne, wpisując ich numery do odpowiedniej kolumny tabeli.

Ropa naftowa
Biogaz
Drewno
Gaz ziemny
Węgiel kamienny

Zasoby nieodnawialne	Zasoby odnawialne

202

Matura Czerwiec 2011, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 32. (2 pkt)

Ekologia Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Podaj/wymień

Zdarza się, że w biocenozie pojawia się populacja nowego gatunku (II) o podobnych wymaganiach życiowych, jak istniejąca już w tej biocenozie populacja gatunku I. Populacja gatunku II jest bardziej prężna ekologicznie. Może to doprowadzić do wymarcia populacji gatunku I, podczas gdy populacja II nadal rozwija się.

Na rysunku przedstawiono fragmenty krzywych ilustrujących zmiany liczebności populacji I i II w tej biocenozie.

a)	Dokończ powyższy szkic wykresu, tak aby przedstawiał zmiany liczebności populacji gatunku I i II zgodnie z opisem w tekście. Przyjmij, że do momentu oznaczonego na rysunku literą A populacja gatunku I wymiera, a populacja gatunku II osiąga względnie stałą liczebność.

b)	Oznacz krzywe na rysunku i podaj nazwę zależności, która zaistniała między populacjami tych gatunków.

203

Matura Sierpień 2010, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 1. (2 pkt)

Tkanki zwierzęce Układ kostny i mięśniowy Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

W komórkach mięśni gładkich ogólna zawartość białek (miozyny i aktyny) warunkujących skurcz mięśni wynosi zaledwie 10% ich zawartości w mięśniach szkieletowych. Białka te nie tworzą sarkomerów charakterystycznych dla tkanki poprzecznie prążkowanej. Brak sarkomerów powoduje, że siła skurczu mięśni gładkich, w odróżnieniu od mięśni szkieletowych, nie słabnie przy znacznym ich rozciągnięciu. Zakres wyjściowej długości spoczynkowej, przy której siła skurczu mięśni gładkich wzrasta, jest o wiele większy niż w mięśniach szkieletowych. W porównaniu z mięśniami szkieletowymi w mięśniach gładkich mniejsza jest także zawartość ATP i fosfokreatyny, dlatego siła skurczu mięśni gładkich jest znacznie mniejsza.

Na podstawie informacji z tekstu:

a)	Uzupełnij tabelę, wpisując do niej właściwe określenia wybrane spośród wymienionych w nawiasach tak, aby opisywały cechy tkanki mięśniowej gładkiej.

*Obecność sarkomerów (występują/nie występują)*	*Zawartość miozyny i aktyny (mniejsza/większa)*	*Siła skurczu przy rozciąganiu (słabnie/nie słabnie)*	*Zawartość ATP i fosfokreatyny (mniejsza/większa)*

b)	Na podstawie informacji przedstawionych na wykresie podkreśl poprawne zakończenie zdania.

Zależność pomiędzy długością spoczynkową a siłą skurczu mięśni gładkich ilustruje na wykresie

krzywa I, ponieważ przedstawia większy zakres długości spoczynkowej, przy której siła skurczu mięśni gładkich wzrasta.
krzywa I, ponieważ przedstawia mniejszą siłę skurczu mięśni gładkich.
krzywa II, ponieważ przedstawia większy zakres długości spoczynkowej, przy której siła skurczu mięśni gładkich wzrasta.
krzywa II, ponieważ przedstawia większą siłę skurczu mięśni gładkich.

204

Matura Czerwiec 2010, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 2. (2 pkt)

Budowa i funkcje komórki Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę

Wykorzystując rysunek III z zadania 1., wykonaj polecenie.

Do każdej funkcji wymienionej w tabeli dopisz numer elementu budowy komórki, który tę funkcję pełni.

Funkcje	Numer oznaczający element budowy komórki
A. Trawienie wewnątrzkomórkowe.
B. Wymiana substancji między komórką i jej otoczeniem.
C. Tworzenie ATP w czasie utleniania substratów organicznych w warunkach tlenowych.
D. Umożliwienie jednoczesnego przebiegu różnych, często wykluczających się, procesów metabolicznych na terenie cytoplazmy.

205

Matura Czerwiec 2010, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 4. (2 pkt)

Metabolizm - pozostałe Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę

Poniższy niekompletny schemat dotyczy sprzężenia energetycznego między reakcjami katabolicznymi i anabolicznymi zachodzącymi w komórce.

Uzupełnij schemat, wpisując poniższe określenia, tak żeby na jego podstawie można było poprawnie zinterpretować sprzężenie energetyczne między reakcjami katabolicznymi i anabolicznymi w komórce.

anaboliczne, kataboliczne, pochłanianie energii, uwalnianie energii.

206

Matura Czerwiec 2010, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 6. (2 pkt)

Metabolizm - pozostałe Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Na poniższym schemacie przedstawiono w uproszczeniu wzajemne powiązania procesu fotosyntezy i procesu oddychania u autotrofów fotosyntetyzujących.

a)	Uzupełnij opis schematu, wpisując w wyznaczone miejsca nazwy odpowiednich rodzajów energii.

b)	Uzasadnij stwierdzenie, że z punktu widzenia energetycznego oddychanie i fotosynteza stanowią dwa przeciwstawne procesy.

207

Matura Sierpień 2010, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 11. (2 pkt)

Budowa i funkcje komórki Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę

Plastydy są charakterystycznymi strukturami komórki roślinnej Ze względu na rolę i pochodzenie dzieli się je na kilka typów. Proplastydy występują w komórkach embrionalnych i są stadiami wyjściowymi w rozwoju wszystkich typów plastydów. Przy braku dostępu światła proplastydy przekształcają się w etioplasty. Światło powoduje przejście tych plastydów w chloroplasty. Bezbarwne leukoplasty powstają zwykle z proplastydów i pod wpływem światła mogą zamieniać się w chloroplasty. Cechą charakterystyczną leukoplastów jest zdolność syntezy i magazynowania skrobi. Jeśli wypełnia ona całe organellum nazywa się je amyloplastami. Chromoplasty powstają z proplastydów lub częściej z chloroplastów. Aktywne fotosyntetycznie chloroplasty powstają z proplastydów, leukoplastów lub etioplastów.

Na podstawie informacji z tekstu uzupełnij schemat przedstawiający pochodzenie poszczególnych typów plastydów.

208

Matura Sierpień 2010, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 11. (2 pkt)

Anatomia i fizjologia - pozostałe Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę

Czynniki stresujące, takie jak hałas, choroba czy niepokój przed egzaminem, pobudzają organizm do działania. Informacja przenoszona jest drogą nerwową i hormonalną do wielu tkanek i narządów. Impulsy nerwowe docierające z mózgu stymulują rdzeń nadnerczy do wydzielania adrenaliny, która fizjologicznie oddziałuje na tkanki docelowe, przygotowując organizm do akcji. Podwzgórze wydziela hormon uwalniający kortykotropinę, która pobudza przedni płat przysadki do wydzielania ACTH (hormonu adrenokortykotropiny). Zwiększony poziom ACTH wzmaga wydzielanie przez korę nadnerczy kortyzolu, który powoduje mobilizację ustrojowych rezerw energetycznych, wskutek czego zwiększone zapotrzebowanie metaboliczne komórek zostaje zaspokojone.

Na podstawie tekstu uzupełnij poniższy schemat, wpisując odpowiednie określenia w miejsca oznaczone numerami 1–4.

209

Matura Czerwiec 2010, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 12. (2 pkt)

Parzydełkowce Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę

Parzydełkowce mogą występować w postaci osiadłych polipów lub swobodnie unoszących się w wodzie meduz. Obie postacie są promieniście symetryczne. Polip ma kształt cylindryczny, a meduza – dzwonowaty. U polipa otwór gębowy znajduje się na górze ciała, a u meduzy od spodu. Ściana ciała tych zwierząt jest zbudowana z dwóch warstw tkanki nabłonkowej: ektodermy (epidermy) i endodermy (gastrodermy) oraz występującej między nimi, cieńszej u polipa, niekomórkowej mezoglei. Wnętrze ciała stanowi jama gastralna.

Na podstawie tekstu skonstruuj i wypełnij tabelę porównującą budowę polipa i meduzy. Uwzględnij cztery cechy.

210

Matura Sierpień 2010, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 12. (3 pkt)

Oddychanie komórkowe Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę

W mięśniu szkieletowym ssaków mogą zachodzić procesy, w których glukoza ulega przemianom w procesach oddychania tlenowego lub oddychania beztlenowego.

Porównaj w tabeli lokalizację oraz substraty i produkty oddychania tlenowego i beztlenowego zachodzącego w komórce mięśniowej (nie uwzględniaj przenośników energii oraz jonów wodorowych).

Cecha porównywana	Oddychanie tlenowe	Fermentacja
Lokalizacja procesu w komórce mięśniowej
Substraty
Produkty