Białka mają zróżnicowaną budowę, z czego wynika szeroki zakres pełnionych przez nie
funkcji. Na rysunkach przedstawiono budowę cząsteczki hemoglobiny i mioglobiny.
Na podstawie: http://biochemia.wp.ap.siedlce.pl/Biofizyka/Biofizyka_4.ppt [dostęp: 17.10.2014].
Na podstawie analizy rysunków i posiadanej wiedzy porównaj budowę cząsteczek oraz
funkcje biologiczne hemoglobiny i mioglobiny.
Węglowodany, białka, lipidy i kwasy nukleinowe to grupy związków organicznych występujących
w organizmach. Poniżej przedstawiono wzór strukturalny pewnego związku organicznego.
a)
Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Przedstawiony związek jest dipeptydem, ponieważ
występują w nim grupy: hydroksylowa – OH i karboksylowa – COOH.
występują w nim grupy: aminowa – NH2 i karboksylowa – COOH.
występują w nim grupy: metylowa – CH3 i karboksylowa – COOH.
występuje w nim jedno wiązanie peptydowe między monomerami.
b)
Podaj nazwę pierwszego aminokwasu (od końca aminowego NH2) przedstawionego dipeptydu i wyjaśnij, czy może to być pierwszy aminokwas w syntetyzowanym łańcuchu polipetydowym.Skorzystaj z Wybranych wzorów i stałych fizykochemicznych na egzamin z biologii, chemii i fizyki.
c)
Zakładając, że przedstawiony dipeptyd jest końcowym fragmentem powstającego podczas translacji łańcucha polipeptydowego, podaj do którego końca przedstawionego dipeptydu zostanie przyłączony kolejny aminokwas, np. lizyna. Odpowiedź uzasadnij.
d)
Korzystając z Wybranych wzorów i stałych fizykochemicznych na egzamin z biologii, chemii i fizyki, podaj, jaki antykodon może mieć tRNA transportujący do rybosomu lizynę.
Aminokwasy, podobnie jak większość związków organicznych, można łatwo rozpoznać
po charakterystycznych grupach funkcyjnych. Z aminokwasów zbudowane są białka –
związki o skomplikowanej strukturze przestrzennej. Na schematach przedstawiono budowę
dwóch aminokwasów.
Źródło: Wybrane wzory i stałe fizykochemiczne na egzamin maturalny z biologii, chemii i fizyki.
a)
Na wzorze strukturalnym cysteiny otocz kółkiem dwie grupy funkcyjne, charakterystyczne dla wszystkich aminokwasów. Oznacz je cyframi 1 i 2 oraz podaj ich nazwy.
1. 2.
b)
Zapisz wzór strukturalny dipeptydu powstałego z połączenia glicyny i cysteiny (Gly-Cys) oraz otocz linią lub zaznacz strzałką wiązanie peptydowe.
c)
Wyjaśnij, jakie znaczenie w tworzeniu struktury III-rzędowej białka ma cysteina.
Na schemacie przedstawiono klasyfikację związków organicznych budujących organizmy.
Poniżej przedstawiono listę nazw wybranych związków i grup związków organicznych (1–8)
budujących organizm człowieka:
albuminy
fruktoza
glikogen
glukoza
metaloproteiny
sacharoza
skrobia
steroidy
a)
Uzupełnij schemat – wpisz w puste ramki po jednym właściwym oznaczeniu cyfrowym związku lub grup związków wchodzących w skład organizmu człowieka.
b)
Z listy związków organicznych oraz ze schematu wybierz i zapisz nazwy dwóch związków, które gromadzone są w tkankach człowieka jako rezerwa energetyczna. Obok każdego związku podaj po jednym miejscu jego magazynowania w organizmie.
Woda jest aktywnym związkiem nieorganicznym, którego polarne cząsteczki łączą się
ze sobą za pomocą wiązań wodorowych. Cząsteczki wody mają zdolność do adhezji, czyli
przylegania do innych substancji, oraz wzajemnego przyciągania się, czyli tzw. kohezji
(spójności). Wiązania wodorowe ulegają zerwaniu pod wpływem energii cieplnej cząsteczek.
Na schemacie przedstawiono wiązania wodorowe powstałe między cząsteczkami wody.
Na podstawie: Biologia. Jedność i różnorodność, praca zbiorowa, Warszawa 2008, s. 28.
a)
Określ, w którym zdaniu – A czy B – prawidłowo opisano rolę sił kohezji w transporcie wody w roślinie. Odpowiedź uzasadnij.
Zapobiegają przerwaniu się słupa wody w naczyniach i cewkach ksylemu między korzeniem a liściem.
Zapobiegają odrywaniu się nitek wody przewodzonej w ksylemie od ścian komórkowych naczyń.
b)
Wyjaśnij związek budowy cząsteczki wody z jej wysokim ciepłem parowania.
Wśród węglowodanów, w zależności od ich budowy, wyróżnia się monosacharydy –
pojedyncze monomery, które mogą tworzyć większe cząsteczki: oligosacharydy (2–10
monomerów), oraz polisacharydy, zbudowane z więcej niż 10 monomerów. Na schemacie I
przedstawiono reakcję kondensacji dwóch cząsteczek glukozy (monomeru), w wyniku której
powstaje disacharyd, a na schemacie II – dwa disacharydy, z których każdy zbudowany
z dwóch różnych monomerów.
Na podstawie: B.D. Hames, N.M. Hooper, Biochemia. Krótkie wykłady, Warszawa 2002, s. 310.
a)
Podpisz powyższe wzory disacharydów w miejscach oznaczonych literami A–C. Ich nazwy wybierz spośród wymienionych.
Nazwy disacharydów: sacharoza, celobioza, trehaloza, maltoza, laktoza.
b)
Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Między dwiema cząsteczkami glukozy podczas reakcji kondensacji powstało wiązanie
Monosacharydy i pewne disacharydy mają właściwości redukujące, ponieważ zawierają
wolną grupę karbonylową (C=O), która utlenia się do grupy karboksylowej (COOH),
redukując jednocześnie inny związek. Do wykrywania obecności cukrów redukujących służy
odczynnik Benedicta o barwie niebieskiej. Cukry redukują CuSO4, znajdujący się
w odczynniku, do Cu2O, który po podgrzaniu wytrąca się jako osad o różnym zabarwieniu
(od zielonożółtego poprzez pomarańczowy do czerwonego), zależnie od ilości cukru
redukującego w analizowanej próbie.
W celu sprawdzenia właściwości redukujących disacharydów przeprowadzono następujące
doświadczenie:
Przygotowano cztery probówki, do których dodano:
probówka I.– 2 ml 1% roztworu sacharozy
probówka II. – 2 ml 1% roztworu maltozy
probówka III. – 2 ml 1% roztworu laktozy
probówka IV.– 2 ml wody destylowanej.
Do każdej probówki dodano 1 ml odczynnika Benedicta i dokładnie wymieszano, a następnie
wszystkie probówki wstawiono na 3 min do łaźni wodnej o temperaturze 70°C.
Zaobserwowane wyniki doświadczenia zestawiono w tabeli.
Próba
Barwa odczynnika Benedicta
I. sacharoza
niebieska
II. maltoza
pomarańczowa
III. laktoza
pomarańczowa
IV. woda destylowana
niebieska
Na podstawie analizy przedstawionych wyników sformułuj wniosek do przeprowadzonego doświadczenia.
Na podstawie analizy przedstawionych wzorów i posiadanej wiedzy oceń prawdziwość informacji dotyczących budowy węglowodanów. Wpisz znak X w odpowiednie komórki tabeli.
Lp.
Informacja
Prawda
Fałsz
1.
Cząsteczka monosacharydu zbudowana jest z co najmniej 3 atomów węgla.
2.
W cząsteczce monosacharydu każdy atom węgla połączony jest z grupą hydroksylową.
3.
Obecność polarnych grup hydroksylowych sprawia, że monosacharydy są hydrofobowe.
b)
Podaj przykład, innej niż przedstawiona powyżej, pentozy i określ jej biologiczne znaczenie.
c)
Każdemu z cukrów (I–III) przyporządkuj spośród A–D jego znaczenie dla organizmu roślinnego.
Jest głównym materiałem energetycznym dla komórek.
Stanowi związek wyjściowy do tworzenia cukrów bardziej złożonych.
Wchodzi w skład kwasów nukleinowych.
Stanowi materiał budulcowy ściany komórkowej roślin.
d)
Wyjaśnij, dlaczego cukry proste nie mogą być materiałem zapasowym w komórkach zwierząt. W odpowiedzi uwzględnij ich rozpuszczalność w wodzie.
