Zadania maturalne z chemii

Matura Maj 2017, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 21. (1 pkt)

Podstawy chemii organicznej Narysuj/zapisz wzór Podaj/wymień

Ozon, odczynnik utleniający, ma zdolność rozszczepiania wiązania podwójnego. W niskiej temperaturze ozon szybko przyłącza się do wiązań podwójnych, w wyniku czego daje cykliczne produkty pośrednie, które ulegają przegrupowaniu do ozonków. Ostatecznym efektem reakcji ozonolizy jest rozszczepienie wiązania podwójnego. Każdy z dwóch atomów węgla, pierwotnie związanych wiązaniem podwójnym, w produktach rozszczepienia jest połączony podwójnym wiązaniem z atomem tlenu.

Na podstawie: J. McMurry, Chemia organiczna, Warszawa 2005.

Pewien związek organiczny ma następujący wzór półstrukturalny (grupowy):

Spośród podanych poniżej wzorów węglowodorów I–III wybierz wzór związku, który – poddany ozonolizie – utworzył tylko jeden produkt przedstawiony powyższym wzorem. Podaj numer, którym oznaczono wzór wybranego związku. Następnie napisz wzór półstrukturalny (grupowy) węglowodoru, który – poddany ozonolizie – utworzył tylko jeden produkt końcowy o nazwie etanal.

Numer, którym oznaczono wzór wybranego związku:
Wzór węglowodoru, który – poddany ozonolizie – utworzył etanal jako jedyny produkt:

Matura Maj 2017, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 21. (2 pkt)

Podstawy chemii organicznej Podaj/wymień

Poniżej przedstawiono wzory sześciu pochodnych węglowodorów:

I
CH₃–CH(CH₃)–CH₂–OH

II
CH₃–CH₂–COOH

III
CH₃–CH₂–CH₂–NH₂

IV
CH₃–CH₂–CO–CH₃

V
CH₃–CH₂–CH₂–CHO

VI
CH₃–CH₂–CH₂–CH₂–OH

Uzupełnij zdania. Wpisz numery, którymi oznaczono wzory odpowiednich związków.

Związek I jest izomerem związku ........., a związek IV jest izomerem związku ........... .
Kwasem karboksylowym jest związek ............... .
Właściwości zasadowe ma związek ............... .
Estry powstają w reakcji związku II ze związkami ............... i ............... .

Matura Maj 2017, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 29. (3 pkt)

Izomeria konstytucyjna Podstawy chemii organicznej Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Etery są związkami o wzorze R−O−R’, przy czym R i R’ mogą być zarówno grupami alkilowymi, jak i arylowymi.
W poniższej tabeli zestawiono wartości temperatury wrzenia t_w (pod ciśnieniem 1013 hPa) wybranych alkoholi oraz wybranych eterów o nierozgałęzionych cząsteczkach.

Wzór alkoholu		t_w, °C	Wzór eteru		t_w, °C
I	CH₃CH₂OH	79	VI	CH₃−O−CH₃	−25
II	CH₃CH₂CH₂OH	97	VII	CH₃CH₂−O−CH₃	11
III	CH₃CH₂CH₂CH₂OH	117	VIII	CH₃CH₂−O−CH₂CH₃	35
IV	CH₃CH₂CH₂CH₂CH₂OH	138	IX	CH₃CH₂CH₂−O−CH₂CH₃	64
V	CH₃CH₂CH₂CH₂CH₂CH₂OH	157	X	CH₃CH₂CH₂−O−CH₂CH₂CH₃	91

Na podstawie: L. Jones, P. Atkins, Chemia ogólna, Warszawa 2006.

29.1. (0–1)

Czy alkohole i etery o tej samej liczbie atomów węgla w cząsteczce są izomerami? Uzasadnij swoją odpowiedź. Odnieś się do związków, których wzory wymieniono w tabeli.

29.2. (0–2)

Spośród związków o wzorach podanych w tabeli wybierz substancję najmniej lotną i substancję najbardziej lotną. Napisz numery, którymi oznaczono wzory wybranych związków. Następnie wyjaśnij, dlaczego etery są bardziej lotne niż alkohole o tej samej masie cząsteczkowej. Odnieś się do budowy cząsteczek związków, których wzory wymieniono w tabeli.

Numer związku najmniej lotnego:
Numer związku najbardziej lotnego:

Wyjaśnienie:

Matura Czerwiec 2016, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 4. (1 pkt)

Podstawy chemii organicznej Podaj/wymień

Pewien związek organiczny zawiera 54,55% masowych węgla, 36,36% masowych tlenu i 9,09% masowych wodoru. Jego masa molowa jest równa M = 88 g · mol⁻¹.

W cząsteczce opisanego związku znajduje się jedna grupa funkcyjna. W roztworze wodnym związek ten dysocjuje z odszczepieniem jonu wodorowego.

Napisz, jaka dodatkowa informacja o budowie cząsteczki opisanego związku byłaby niezbędna do jednoznacznego ustalenia jego wzoru półstrukturalnego (grupowego).

Matura Maj 2016, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 21. (2 pkt)

Podstawy chemii organicznej Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Poniżej podano wzory półstrukturalne (grupowe) lub uproszczone czterech węglowodorów.

Uzupełnij poniższe zdania, tak aby powstały informacje prawdziwe.

Związek oznaczony literą B nie występuje w postaci izomerów geometrycznych cis–trans, ponieważ
Węgiel stanowi taki sam procent masy cząsteczek związków oznaczonych literami: .............................................. . Wzór empiryczny (elementarny) związku oznaczonego literą D jest następujący: ............................................. .

Matura Maj 2016, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 24. (1 pkt)

Podstawy chemii organicznej Podaj/wymień

Wpisz do tabeli nazwy systematyczne związków organicznych o podanych wzorach.

Matura Maj 2016, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 25. (1 pkt)

Podstawy chemii organicznej Podaj/wymień

Budowę związku X opisuje następujący wzór:

W cząsteczce związku X można wyróżnić atomy węgla o różnej rzędowości.

Określ rzędowość atomów węgla oznaczonych numerami 2, 3 i 4.

Rzędowość atomu węgla

numer 2: ...............................

numer 3: ...............................

numer 4: ...............................

Matura Maj 2016, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 26. (1 pkt)

Podstawy chemii organicznej Podaj/wymień

Przeprowadzono doświadczenie zilustrowane poniższym schematem.

Określ odczyn roztworów uzyskanych w probówkach I–III.


Numer probówki	I	II	III
Odczyn roztworu

Matura Maj 2016, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 28. (1 pkt)

Podstawy chemii organicznej Narysuj/zapisz wzór Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę

Przeprowadzono ciąg przemian opisany poniższym schematem.

Uzupełnij poniższą tabelę. Podaj wzór półstrukturalny (grupowy) związku organicznego oznaczonego na schemacie literą B. Określ typ reakcji (addycja, eliminacja, substytucja), w wyniku której powstaje związek C.