W poniższej tabeli przedstawiono wartości temperatury wrzenia (pod ciśnieniem 1013 hPa)
sześciu alkanów i ich halogenków alkilowych. W cząsteczkach halogenków halogen
połączony jest ze skrajnym atomem węgla.
Na podstawie: D.R. Lide, Handbook of Chemistry and Physics, Edition 1999-2000.
Uzupełnij poniższe zdanie. Wybierz i zaznacz jedno określenie spośród podanych
w każdym nawiasie. Przeanalizuj dane zawarte w tabeli i uzasadnij swoją odpowiedź.
Pod ciśnieniem 1013 hPa 1-bromopropan ma temperaturę wrzenia (wyższą / niższą) niż
1-chloropropan, a (wyższą / niższą) – niż 1-jodopropan.
Świeżo strącony wodorotlenek miedzi(II) stosuje się w chemii organicznej jako odczynnik do
wykrywania określonych grup funkcyjnych i wiązań. W wyniku reakcji związków z tym
odczynnikiem powstają substancje o określonej barwie: rozpuszczalne lub nierozpuszczalne
w wodzie. Poniżej przedstawiono schemat doświadczenia 1., którego wynik pozwala
zidentyfikować niektóre związki organiczne.
Podaj numery probówek, w których otrzymano klarowne roztwory o barwie szafirowej.
Uzasadnij swoją odpowiedź na podstawie budowy cząsteczek związków, które
znajdowały się w tych probówkach.
W celu porównania właściwości acetamidu i mocznika przeprowadzono dwa doświadczenia
A i B zilustrowane na schemacie.
Po zmieszaniu reagentów zawartość każdej probówki ogrzano. Stwierdzono, że we
wszystkich probówkach przebiegły reakcje chemiczne.
39.1. (0–2)
Napisz w formie jonowej skróconej równanie reakcji zachodzącej podczas ogrzewania
acetamidu
w wodnym roztworze kwasu siarkowego(VI) (doświadczenie A, probówka I)
w wodnym roztworze wodorotlenku sodu (doświadczenie B, probówka I).
Doświadczenie A, probówka I:
Doświadczenie B, probówka I:
39.2. (0–1)
Oceń, które z przeprowadzonych doświadczeń (A czy B) można wykorzystać w celu
odróżnienia acetamidu od mocznika, i uzasadnij swoje stanowisko. W uzasadnieniu
odwołaj się do zmian możliwych do zaobserwowania w probówkach I i II (w wybranym
doświadczeniu) i pozwalających na odróżnienie acetamidu od mocznika.
W celu odróżnienia acetamidu od mocznika należy przeprowadzić doświadczenie
Substancje o tym samym typie wzoru chemicznego, tworzące ten sam typ sieci przestrzennej
i o takich samych lub bardzo zbliżonych rozmiarach komórki elementarnej, nazywamy
substancjami izomorficznymi. Mogą one tworzyć roztwory stałe, czyli kryształy mieszane.
Tworzenie kryształów mieszanych polega na tym, że atomy lub jony wykazujące taki sam
ładunek oraz zbliżone rozmiary mogą się wzajemnie zastępować w sieci przestrzennej.
KCl i KBr mają identyczne sieci przestrzenne i wykazują zdolność tworzenia stałych
roztworów. Natomiast w przypadku KCl i NaCl izomorfizm nie występuje mimo tego samego
typu sieci.
W tabeli podano wielkości promienia jonowego czterech jonów.
Cl– 181 pm
Br– 196 pm
K+ 138 pm
Na+ 102 pm
Na podstawie: A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2002.
Wyjaśnij, dlaczego chlorek potasu i chlorek sodu nie mogą tworzyć kryształów
mieszanych.
Oceń, czy w temperaturze 298 K może istnieć roztwór, w którym stężenie kationów baru
wynosi 10−5 mol ⋅ dm−3 , a stężenie anionów siarczanowych(VI) wynosi 10−6 mol ⋅ dm−3
(iloczyn rozpuszczalności siarczanu(VI) baru w temperaturze 298 K wynosi
KSO = 1,1 ⋅ 10−10 ). Uzasadnij swoje stanowisko.
Na podstawie: J. Sawicka i inni, Tablice chemiczne, Gdańsk 2002
Liczba atomowa pewnego pierwiastka wynosi 26. W poniższej tabeli przedstawiono masy
atomowe i zawartość procentową trwałych izotopów tego pierwiastka występujących
w przyrodzie.
Masa atomowa izotopu, u
Zawartość procentowa izotopu, % atomów
53,94
5,85
55,93
91,75
56,94
2,12
57,93
0,28
Na podstawie: J. Sawicka i inni, Tablice chemiczne, Gdańsk 2004, s. 202
Uzupełnij poniższe zdania. Wybierz i podkreśl właściwe określenie w każdym nawiasie
tak, aby zdania były prawdziwe. Następnie wpisz odpowiednią liczbę odnoszącą się
do opisanego pierwiastka lub wyjaśnij, dlaczego
nie można określić danej wielkości.
Znając liczbę atomową pierwiastka, (można określić liczbę protonów / nie można określić liczby protonów) wchodzących w skład jądra atomu tego pierwiastka. Liczba protonów lub wyjaśnienie:
Znając liczbę atomową pierwiastka, (można określić liczbę neutronów / nie można określić liczby neutronów) wchodzących w skład jądra atomu tego pierwiastka. Liczba neutronów lub wyjaśnienie:
Znając liczbę atomową pierwiastka, (można określić ładunek / nie można określić ładunku) jądra atomu tego pierwiastka. Ładunek jądra atomu lub wyjaśnienie:
Znając liczbę atomową pierwiastka, (można określić liczbę masową / nie można określić liczby masowej) dowolnego izotopu tego pierwiastka. Liczba masowa lub wyjaśnienie:
Do stężonego wodnego roztworu fenolanu sodu wprowadzono kwas solny i zaobserwowano
zmętnienie roztworu.
24.1. (0-1)
Napisz w formie jonowej skróconej równanie reakcji fenolanu sodu z kwasem
solnym.
24.2. (0-1)
Spośród związków o wzorach: NaOH, CO2, CO wybierz ten, który po dodaniu do
roztworu fenolanu sodu wywoła taki sam efekt, jak wprowadzenie kwasu solnego.
Uzasadnij swój wybór.
Przeprowadzono doświadczenie z udziałem dwóch różnych węglowodorów. W wyniku
dwóch odrębnych reakcji − jednej addycji, a drugiej substytucji − i przy użyciu odpowiednich
reagentów jako główny produkt każdej reakcji otrzymano 2-bromo-2-metylobutan.
Wyjaśnij, dlaczego głównym produktem opisanych reakcji addycji i substytucji jest ta
sama monobromopochodna 2-metylobutanu (2-bromo-2-metylobutan).
W poniższej tabeli zestawiono wartości temperatury wrzenia (pod ciśnieniem 1013 hPa)
alkanu, alkanolu, alkanalu i alkiloaminy o zbliżonych masach cząsteczkowych.
Numer związku
Wzór związku
Masa cząsteczkowa, u
Temperatura wrzenia,°C
I
CH3CH2CH3
44
– 42,2
II
CH3CH2OH
46
78,3
III
CH3CHO
44
20,7
IV
CH3CH2NH2
45
16,6
Na podstawie: W. Mizerski, Tablice chemiczne, Warszawa 1997.
Opisz przyczynę różnicy temperatury wrzenia alkanu i aldehydu oraz przyczynę różnicy
temperatury wrzenia aldehydu i alkoholu. Odnieś się do budowy cząsteczek związków,
których wzory wymieniono w tabeli.
