Glicyna (kwas aminoetanowy) zaliczana jest do aminokwasów obojętnych, które
charakteryzują się punktami izoelektrycznymi w zakresie pH 5,0–6,5. Reaguje z kwasami
i zasadami, a w odpowiednich warunkach ulega reakcji kondensacji. Po wprowadzeniu
glicyny do świeżo uzyskanej zawiesiny wodorotlenku miedzi(II) tworzy się rozpuszczalny
w wodzie związek kompleksowy, a powstający roztwór przyjmuje ciemnoniebieskie
zabarwienie.
Na podstawie: J. McMurry, Chemia organiczna, Warszawa 2005.
W dwóch probówkach I i II umieszczono pewien odczynnik. Następnie do probówki I
wprowadzono tripeptyd o sekwencji Gly-Gly-Gly, a do probówki II dodano produkt
całkowitej hydrolizy tego tripeptydu. Objawy reakcji – zaobserwowane w obu probówkach –
pozwoliły na potwierdzenie, że do probówki I dodano tripeptyd, a do probówki II – produkt
jego całkowitej hydrolizy.
35.1. (0-1)
Uzupełnij schemat doświadczenia – wybierz i wpisz nazwę lub wzór użytego
odczynnika:
woda bromowa
świeżo strącony wodorotlenek miedzi(II)
stężony roztwór kwasu azotowego(V)
wodny roztwór wodorowęglanu sodu
35.2. (0-1)
Wpisz do tabeli barwy roztworów otrzymanych w probówkach I i II
po zakończeniu doświadczenia.
Zaprojektuj doświadczenie, w którym na podstawie zachodzącej reakcji chemicznej
potwierdzisz, że chlor jest bardziej reaktywny od bromu.
12.1. (0-1)
Uzupełnij schemat doświadczenia, podkreślając po jednym wzorze odczynnika
w zestawach I i II.
Schemat doświadczenia:
Na umieszczoną w probówce bezbarwną warstwę CCl4 wlano warstwę odczynnika z zestawu I,
a następnie zawartość probówki energicznie wymieszano. Po rozdzieleniu się warstw
zanotowano obserwacje (etap 1.). Następnie do probówki dodano odczynnik wybrany
z zestawu II, ponownie wymieszano zawartość probówki i po powstaniu warstw zanotowano
obserwacje (etap 2.).
12.2. (0-1)
Napisz, jaką barwę miała warstwa organiczna po etapie 1. oraz po etapie 2.
doświadczenia, lub zaznacz, że była bezbarwna.
Barwa warstwy organicznej po etapie 1.
Barwa warstwy organicznej po etapie 2.
12.3. (0-1)
Napisz w formie jonowej skróconej równanie reakcji zachodzącej podczas
przeprowadzonego doświadczenia.
Kwas szczawiowy (etanodiowy) to najprostszy kwas dikarboksylowy o wzorze sumarycznym
H2C2O4. Szczawian magnezu MgC2O4 jest bezbarwnym krystalicznym ciałem stałym, które
trudno rozpuszcza się w wodzie. Kationy magnezu mają zdolność tworzenia
z anionami szczawianowymi jonów kompleksowych o wzorze [Mg(C2O4)2]2–. Sole
zawierające ten jon są rozpuszczalne w wodzie.
W poniższej tabeli przedstawiono informacje o rozpuszczalności w wodzie szczawianów
wybranych metali w temperaturze pokojowej.
CaC2O4
Na2C2O4
K2C2O4
BaC2O4
praktycznie nierozpuszczalny
rozpuszczalny
rozpuszczalny
praktycznie nierozpuszczalny
Na podstawie: J. Minczewski, Z. Marczenko, Chemia analityczna. Podstawy teoretyczne i analiza jakościowa,
Warszawa 2001 oraz W. Mizerski, Tablice chemiczne, Warszawa 1997.
14.1. (0-1)
Sformułuj hipotezę na temat zachowania szczawianu magnezu w kontakcie
z roztworem zawierającym jony szczawianowe. Uwzględnij wytrącanie lub
roztwarzanie związków magnezu.
14.2. (0-1)
Zaprojektuj doświadczenie, którego przebieg potwierdzi sformułowaną hipotezę.
Uzupełnij poniższy schemat − wpisz wzory soli wybranych spośród następujących:
CaC2O4
K2C2O4
MgCl2
MgCO3
14.3. (0-1)
Napisz w formie jonowej skróconej równania reakcji zachodzących w czasie
doświadczenia.
Zaprojektuj doświadczenie, które pozwoli otrzymać rozpuszczalne w wodzie sole
metodą 1. (probówka I), metodą 2. (probówka II) i metodą 3. (probówka III).
Na schemacie doświadczenia wpisz wzory użytych odczynników wybranych spośród:
Ag (s) HCl (aq) Al (s) CaO (s) H2SO4 (rozc.) Cu(OH)2 (s)
Schemat doświadczenia:
19.2. (0−1)
Napisz w formie jonowej skróconej równanie reakcji przebiegającej w probówce III.
Alifatyczne kwasy karboksylowe w obecności małych ilości fosforu łatwo reagują z bromem.
Produktem tej reakcji jest kwas, w którym atom wodoru, położony przy atomie węgla
związanym z grupą karboksylową, zostaje zastąpiony atomem bromu. Atom bromu w tych
bromokwasach ulega substytucji w podobny sposób, jak w przypadku bromoalkanów.
Zaplanuj trzy etapy (I, II, III) procesu otrzymywania kwasu 2-hydroksypropanowego
(mlekowego) z kwasu propanowego (propionowego). Uzupełnij schemat tego procesu –
wpisz w odpowiednie pole wzór kolejnego związku organicznego, a w pola nad
strzałkami – wzory nieorganicznych substratów opisanych reakcji.
Nienasycone kwasy tłuszczowe, NNKT, to kwasy, które nie są syntezowane w organizmie
człowieka i muszą być dostarczane wraz z pożywieniem. Zalicza się do nich kwasy omega-3,
omega-6 oraz omega-9. Poniżej wymieniono przykłady NNKT.
Głównymi składnikami oliwy z oliwek są triglicerydy kwasów tłuszczowych, przede
wszystkim kwasu oleinowego oraz innych nienasyconych kwasów tłuszczowych.
Zaprojektuj doświadczenie, dzięki któremu można wykazać nienasycony charakter
reszt kwasów tłuszczowych obecnych w oliwie z oliwek.
32.1. (0-1)
Uzupełnij schemat doświadczenia. Wpisz nazwę użytego odczynnika wybranego
spośród podanych poniżej:
fenoloftaleina
zasada sodowa
woda bromowa
wodny roztwór bromku potasu.
32.2. (0-1)
Napisz, jakie obserwacje potwierdzą nienasycony charakter reszt kwasów
tłuszczowych obecnych w oliwie z oliwek.
Moc kwasów można porównać na podstawie analizy ich stałych dysocjacji albo metodą
doświadczalną. Stała dysocjacji kwasu pirogronowego jest równa Ka = 4,1·10−3 w t = 25°C.
Na podstawie: J. Sawicka i inni, Tablice chemiczne, Gdańsk 2004.
Porównaj wartości stałych dysocjacji kwasu pirogronowego i kwasu etanowego,
a następnie zaprojektuj doświadczenie, w którym zajdzie reakcja potwierdzająca,
że jeden z nich jest mocniejszy.
W trzech nieoznakowanych zlewkach umieszczono osobno jednakowe objętości wody, kwasu
solnego oraz wodnego roztworu wodorotlenku sodu. Wiadomo ponadto, że stężenia użytego
kwasu oraz wodnego roztworu wodorotlenku były jednakowe i równe 0,01 mol · dm–3.
Oceń, czy za pomocą fenoloftaleiny (zakres pH zmiany barwy: 8,2–10) jako wskaźnika pH
oraz możliwości mieszania ze sobą zawartości poszczególnych naczyń, możliwe jest
jednoznaczne ustalenie zawartości zlewek. Jeśli uznasz, że jest to możliwe, opisz sposób
wykonania takiego doświadczenia oraz podaj obserwacje, które pozwolą
na identyfikację zawartości naczyń. Jeśli natomiast uznasz, że takiej możliwości nie ma,
przytocz odpowiednie argumenty.
