1. Strona główna
  2. Zadania maturalne z biologii

Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Matura Maj 2019, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 22. (2 pkt)

Skład organizmów Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

DNA zbudowany jest z czterech rodzajów nukleotydów różniących się jedynie zasadami azotowymi. Zasady – adenina (A) i tymina (T) oraz cytozyna (C) i guanina (G) – tworzą pary zasad komplementarnych.

Wybierz spośród A–D i zaznacz dwa prawidłowe stwierdzenia dotyczące zawartości zasad azotowych w prawidłowej dwuniciowej cząsteczce DNA organizmów eukariotycznych.

  1. Cząsteczek adeniny i tyminy jest w cząsteczce DNA tyle samo, ile cząsteczek cytozyny i guaniny.
  2. Łączna liczba cząsteczek adeniny i guaniny jest w cząsteczce DNA taka sama jak liczba cząsteczek tyminy i cytozyny.
  3. W cząsteczce DNA liczba cząsteczek adeniny może być inna niż tyminy, a cytozyny – inna niż guaniny.
  4. W cząsteczce DNA jest taka sama liczba cząsteczek adeniny jak liczba cząsteczek tyminy, a liczba cząsteczek cytozyny – taka sama jak guaniny.

Matura Maj 2019, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 21. (3 pkt)

Układ hormonalny Układ rozrodczy Sformułuj wnioski, hipotezę lub zaplanuj doświadczenie Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj/wymień

W tabeli przedstawiono wyniki badań stężenia progesteronu we krwi pewnej kobiety podczas prawidłowo przebiegającej ciąży.

Tydzień ciąży Stężenie progesteronu we krwi [ng/ml]
4 22
10 30
16 48
22 65
28 91
34 135
40 166
a)Sformułuj wniosek na podstawie analizy danych przedstawionych w tabeli.
b)Wybierz spośród A–D i zaznacz właściwe dokończenie zdania.

Badanie poziomu progesteronu wykonane w drugim trymestrze ciąży pozwala ocenić funkcjonowanie

  1. ciałka żółtego.
  2. jajnika.
  3. łożyska.
  4. ciałka białawego.
c)Podaj jeden przykład znaczenia odpowiedniego poziomu progesteronu w organizmie matki dla prawidłowego przebiegu ciąży.

Matura Maj 2019, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 19. (2 pkt)

Układ nerwowy i narządy zmysłów Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Na schemacie przedstawiono łuk odruchowy, czyli drogę, jaką przebywa impuls nerwowy podczas reakcji odruchowej.

Na podstawie: http://www.examnnotes.com/Physiology/images/reflexaction.jpg
a)Zaznacz kierunek przepływu impulsów nerwowych w przedstawionym łuku odruchowym. Dorysuj grot strzałki do każdego z odcinków znajdujących się na rysunku.
b)Wybierz spośród A–C i zaznacz nazwę neuronu oznaczonego na schemacie literą X.
  1. neuron ruchowy
  2. neuron pośredniczący
  3. neuron czuciowy

Matura Maj 2019, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 18. (2 pkt)

Układ nerwowy i narządy zmysłów Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Na schemacie przedstawiono wyniki badania audiometrycznego trzech pacjentów: słyszącego prawidłowo, z głuchotą całkowitą oraz z głuchotą częściową.

Na podstawie: http://poradniklaryngologii.pl/?page_id=16
a)Na podstawie schematu opisz, na czym polega częściowa głuchota badanego pacjenta. W odpowiedzi uwzględnij częstotliwość dźwięków.
b)Wybierz spośród A–D i zaznacz element budowy ucha zawierający komórki zmysłowe przekształcające bodźce dźwiękowe w impulsy nerwowe.
  1. ślimak
  2. kosteczki słuchowe
  3. kanały półkoliste
  4. jama bębenkowa

Matura Maj 2019, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 17. (1 pkt)

Układ nerwowy i narządy zmysłów Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Narządy zmysłów dzięki obecności w nich odpowiednich receptorów są zdolne do odbierania różnego rodzaju bodźców i do przekształcania ich w impulsy nerwowe.

Każdemu z wymienionych narządów zmysłów (A–C) przyporządkuj jeden rodzaj odbieranego bodźca wybrany spośród 1.–4.

  1. chemiczne
  2. termiczne
  3. mechaniczne
  4. świetlne

A. narząd słuchu:     B. narząd smaku:     C. narząd wzroku:

Matura Maj 2019, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 16. (1 pkt)

Układ hormonalny Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Na schemacie przedstawiono hormonalną kontrolę gospodarki wapniowej w organizmie człowieka. Cyframi 1 i 2 oznaczono poziom wapnia we krwi, a literami X i Y – hormony kontrolujące ten poziom.

Na podstawie: Biologia. Jedność i różnorodność, praca zbiorowa, Warszawa 2008.

Wybierz spośród A–D i zaznacz odpowiedź, w której oznaczeniom cyfrowym i literowym na schemacie przyporządkowano właściwe opisy.

  1. 1 – niski, 2 – wysoki, X – parathormon, Y – kalcytonina
  2. 1 – wysoki, 2 – niski, X – parathormon, Y – kalcytonina
  3. 1 – wysoki, 2 – niski, X – kalcytonina, Y – parathormon
  4. 1 – niski, 2 – wysoki, X – kalcytonina, Y – parathormon

Matura Maj 2019, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 12. (2 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Układ hormonalny Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Indeks glikemiczny (IG) to wskaźnik, który informuje o tym, jak gwałtownie i na jak długo po spożyciu danego produktu wzrasta stężenie glukozy we krwi. Pokarmy o takiej samej zawartości węglowodanów mogą mieć różny wpływ na poziom cukru we krwi (glikemię). Spożywanie produktów o wysokim IG początkowo skutkuje szybkim wzrostem stężenia glukozy we krwi, ale potem ten poziom gwałtownie spada. Po spożyciu produktów o niskim IG następuje powolny wzrost stężenia glukozy we krwi, a następnie – powolny spadek jej stężenia we krwi.

a)Określ, po spożyciu którego z produktów – o wysokim IG czy o niskim IG – szybciej wystąpi uczucie głodu. Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając mechanizm pobudzania ośrodków głodu i sytości.
b)Wybierz spośród A–D i zaznacz nazwę hormonu, który przyśpiesza wychwytywanie glukozy obecnej we krwi przez komórki mięśni poprzecznie prążkowanych.
  1. glukagon
  2. insulina
  3. adrenalina
  4. kortyzol

Matura Maj 2019, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 11. (2 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj/wymień

Witamina B12 jest uwalniana z pożywienia pod wpływem działania pepsyny i kwasu solnego. Następnie cząsteczki witaminy B12 tworzą kompleksy ze specjalną glikoproteiną wytwarzaną przez komórki okładzinowe żołądka, co ułatwia ich wchłanianie z jelita cienkiego. Z jelita cienkiego witamina B12 jest transportowana do szpiku kostnego i wątroby, a stamtąd – do innych tkanek.

Na podstawie: A. Michajlik, W. Ramotowski, Anatomia i fizjologia człowieka, Warszawa 2013.
a)Oceń, czy poniższe informacje dotyczące źródeł i wchłaniania witaminy B12 są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.
1. Witamina B12 występuje głównie w pokarmach pochodzenia roślinnego. P F
2. Witamina B12 jest wchłaniana w jelicie cienkim do naczyń limfatycznych. P F
3. Usunięcie żołądka może skutkować wyczerpaniem się zapasów witaminy B12 zmagazynowanych w wątrobie. P F
b)Podaj przykład objawu niedoboru witaminy B12 związany z funkcjonowaniem układu krwionośnego człowieka.

Matura Maj 2019, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 10. (2 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Podaj/wymień Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Żołądek jest najszerszym odcinkiem przewodu pokarmowego człowieka. Z zewnątrz otacza go błona surowicza zwana otrzewną. Pod nią znajduje się błona mięśniowa zbudowana z włókien mięśniowych gładkich. Wnętrze żołądka wyściela błona śluzowa bogata w gruczoły wytwarzające śluz i gruczoły produkujące sok żołądkowy, który składa się m.in. z kwasu solnego i enzymów (pepsyny i lipazy).

a)Określ, jaką funkcję pełnią skurcze mięśni gładkich obecnych w ścianie żołądka w sytuacji, gdy znajduje się w nim pokarm.
b)Oceń, czy poniższe informacje dotyczące żołądka są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.
1. Kwas solny zawarty w soku żołądkowym denaturuje białka. P F
2. Pod wpływem enzymów soku żołądkowego zachodzi trawienie głównie węglowodanów. P F
3. Śluz chroni ściany żołądka przed drażniącym działaniem soku żołądkowego. P F

Matura Maj 2019, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 7. (1 pkt)

Układ oddechowy Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Na rysunku przedstawiono zmiany w obrębie klatki piersiowej podczas wdechu i podczas wydechu.

Na podstawie: N.A. Campbell i inni, Biologia, Poznań 2012.

Oceń, czy poniższe informacje dotyczące zmian objętości klatki piersiowej człowieka podczas wdechu i wydechu są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.
1. Objętość klatki piersiowej zmienia się dzięki skurczom mięśni międzyżebrowych i przepony. P F
2. Podczas wydechu objętość klatki piersiowej ulega zmniejszeniu, gdyż przepona się kurczy i unosi. P F
3. W czasie wdechu skurcz mięśni międzyżebrowych unosi żebra i objętość klatki piersiowej się zwiększa. P F

Matura Maj 2019, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 4. (2 pkt)

Układ nerwowy i narządy zmysłów Układ powłokowy Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj/wymień

Kiedy człowiek odczuwa zimno, w jego skórze kurczą się mięśnie przywłosowe, co się przekłada na podniesienie mieszka włosowego i wyprostowanie włosa, objawiające się tzw. gęsią skórką. To zjawisko jest pozostałością ewolucyjną po przodkach człowieka, którzy stroszyli sierść na skutek zimna. Obecnie nie odgrywa ono znaczącej roli w ochronie przed utratą ciepła.

Na schemacie przedstawiono budowę powłoki ciała człowieka.

Na podstawie: P. Hoser, Fizjologia organizmów z elementami anatomii człowieka, Warszawa 1996.
a)Zaznacz właściwe dokończenie zdania wybrane spośród A–B oraz jego poprawne uzasadnienie wybrane spośród 1.–2.

Pojawienie się gęsiej skórki u człowieka to odruch

A. warunkowy, ponieważ jest reakcją 1. wytwarzaną przy udziale kory mózgowej
na skutek zimna.
B. bezwarunkowy, 2. odziedziczoną po przodkach.
b)Określ, w jaki sposób warstwa podskórna chroni organizm człowieka przed utratą ciepła.

Matura Maj 2019, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 3. (3 pkt)

Tkanki zwierzęce Układ kostny i mięśniowy Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj/wymień

Na rysunku przedstawiono fragment układu ruchu człowieka.

Na podstawie: http://www.sport-med.pl
a)Podaj nazwę tkanki, z której zbudowany jest brzusiec, oraz nazwę tkanki, z której zbudowane są ścięgna mięśnia dwugłowego.

Brzusiec:
Ścięgna:

b)Wybierz spośród A–D i zaznacz rodzaj stawu utworzonego przez głowę kości ramiennej i łopatkę.
  1. kulisty
  2. siodełkowy
  3. zawiasowy
  4. obrotowy
c)Wymień nazwy kości wchodzących w skład obręczy kończyny górnej człowieka.

Matura Maj 2019, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 2. (3 pkt)

Anatomia i fizjologia - pozostałe Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj/wymień

Układy narządów pełnią w organizmie człowieka rozmaite funkcje. Każdy z nich jest utworzony z określonych narządów zbudowanych z tkanek, w skład których wchodzą wyspecjalizowane komórki.

a)Uzupełnij tabelę – wpisz w odpowiednich wierszach literę (A–E), którą oznaczono nazwę komórki charakterystycznej dla wymienionego układu, i cyfrę (1.–5.), którą oznaczono funkcję tego układu.

Nazwa komórki

  1. neuron
  2. leukocyt
  3. enterocyt
  4. spermatocyt
  5. osteoblast

Funkcja układu

  1. ochrona narządów i funkcja podporowa
  2. wchłanianie produktów trawienia
  3. przewodzenie impulsów nerwowych
  4. obrona organizmu przed patogenami
  5. wytwarzanie komórek rozrodczych
Układ Komórka wchodząca w skład układu Funkcja układu
krwionośny
pokarmowy
szkieletowy
nerwowy
b)Wypisz spośród A–E nazwę komórki, która ma zdolność do podziału mejotycznego, i określ efekt tego podziału.

Nazwa komórki:

Efekt podziału mejotycznego:

Matura Maj 2019, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 1. (1 pkt)

Tkanki zwierzęce Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Na zdjęciu mikroskopowym zaznaczono strzałkami komórki pewnej ludzkiej tkanki. Mają one walcowaty kształt i tworzą charakterystyczną, pojedynczą warstwę.

Na podstawie: https://opentextbc.ca/anatomyandphysiology

Wybierz spośród A–D i zaznacz rodzaj tkanki, którą tworzą opisane komórki.

  1. tłuszczowa
  2. nerwowa
  3. łączna podporowa
  4. nabłonkowa

Matura Maj 2019, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 30. (2 pkt)

Ewolucjonizm i historia życia na ziemi Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Przypadkowe zmiany częstości występowania alleli w puli genowej małych, izolowanych populacji określa się mianem dryfu genetycznego. Jedną z postaci dryfu genetycznego jest tzw. efekt wąskiego gardła. Może być on spowodowany przez nagłe, znaczne zmiany w środowisku, np. pożar, czy powódź, które mogą doprowadzić do drastycznego zmniejszenia liczebności populacji danego gatunku.

a)Wyjaśnij, w jaki sposób efekt wąskiego gardła może spowodować zmianę częstości występowania alleli w danej populacji w stosunku do populacji wyjściowej.
b)Oceń, czy poniższe informacje dotyczące dryfu genetycznego są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.
1. Efekt dryfu genetycznego zależy od liczebności populacji – w populacjach o większej liczebności jest większy. P F
2. W wyniku dryfu genetycznego może dojść do zwiększenia częstości jednych alleli w populacji i do zmniejszenia częstości innych. P F
3. Dryf genetyczny może spowodować utrwalenie się alleli niekorzystnych, zmniejszających dostosowanie do środowiska. P F

Matura Maj 2019, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 29. (2 pkt)

Ewolucjonizm i historia życia na ziemi Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Poniżej przedstawiono szkielet skrzydła nietoperza i szkielet skrzydła ptaka oraz uproszczone drzewo filogenetyczne kręgowców lądowych.

Na podstawie: http://evolution.berkeley.edu/evolibrary/article/evo_09

Na podstawie informacji przedstawionych na schemacie uzupełnij poniższe zdania tak, aby powstał poprawny opis wymienionych narządów. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie.

  1. Szkielet skrzydła ptaka i szkielet skrzydła nietoperza są (homologiczne / analogiczne), ponieważ mają (wspólne / różne) pochodzenie oraz plan budowy.
  2. Powierzchnie nośne umożliwiające aktywny lot ptaka i nietoperza są (homologiczne / analogiczne), ponieważ powstały (niezależnie / tylko raz) w toku ewolucji.

Matura Maj 2019, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 27. (2 pkt)

Ekologia Metody badawcze i doświadczenia Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Wydajność produkcji wtórnej w ekosystemie określa się jako stosunek energii dostępnej dla kolejnego poziomu troficznego do energii pobranej z poziomu poprzedniego. Populacje poszczególnych gatunków są powiązane ze sobą siecią zależności pokarmowych.

Na poniższym wykresie przedstawiono rozkład liczby poziomów troficznych uzyskany na podstawie analizy 183 różnych sieci pokarmowych.

Na podstawie: E.R. Pianka, Evolutionary Ecology, 2011.

a)Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące przedstawionych wyników badań są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
1. Najwięcej jest sieci pokarmowych, które mają 4 poziomy troficzne. P F
2. Liczba poziomów troficznych zależy od liczby sieci pokarmowych w danym ekosystemie. P F
3. Większość sieci ma 6 lub więcej poziomów troficznych. P F
b)Wyjaśnij, dlaczego liczba poziomów troficznych w ekosystemie jest ograniczona. W odpowiedzi uwzględnij przepływ energii przez kolejne poziomy troficzne.

Matura Maj 2019, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 26. (3 pkt)

Ekologia Metody badawcze i doświadczenia Sformułuj wnioski, hipotezę lub zaplanuj doświadczenie Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Babka nadmorska (Plantago maritima) w środowisku naturalnym występuje na siedliskach o różnej wilgotności, m.in. na bagnach, a także na murawach porastających klify nadmorskie.
Zbadano wysokość roślin babki w obu populacjach na stanowiskach naturalnych, a następnie nasiona zebrane z roślin populacji bagiennej i klifowej wysiano na poletku doświadczalnym o średniej wilgotności gleby. Po pewnym czasie zmierzono wysokość wyhodowanych roślin.

W tabeli przedstawiono wyniki badań.

Siedlisko populacji babki nadmorskiej Średnia wysokość roślin [cm]
na stanowisku naturalnym hodowanych na poletku doświadczalnym
bagno 35,0 31,5
murawa z klifu nadmorskiego 7,5 20,7
Na podstawie C.J. Krebs, Ekologia, Warszawa 2011.
a)Uzasadnij, uwzględniając wyniki badań, że przyczyną różnic w wysokości roślin babki nadmorskiej w badanych populacjach naturalnych jest
  1. zarówno zmienność genetyczna:
  2. jak i zmienność środowiskowa (fenotypowa):
b)Oceń, czy na podstawie przedstawionych wyników badań można sformułować wnioski podane w tabeli. Zaznacz T (tak), jeśli wniosek wynika z tych badań, albo N (nie) – jeśli z nich nie wynika.
1. Babka nadmorska ma szeroki zakres tolerancji pod względem wilgotności siedliska. T N
2. Populacje babki nadmorskiej z bagien i z klifów należy zaklasyfikować do dwóch odrębnych gatunków. T N
3. Dla babki nadmorskiej optymalne jest siedlisko o średniej wilgotności. T N

Matura Maj 2019, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 25. (1 pkt)

Mutacje Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

W nici kodującej DNA, w odcinku, w którym zapisana jest sekwencja aminokwasów budujących określone białko, nastąpiła mutacja polegająca na utracie fragmentu obejmującego dwa kolejne nukleotydy wchodzące w skład trzeciego kodonu i pierwszy nukleotyd z kodonu następnego.

Wybierz spośród A–D i podkreśl nazwę opisanej mutacji genowej.

  1. delecja
  2. duplikacja
  3. insercja
  4. inwersja

Matura Maj 2019, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 23. (2 pkt)

Choroby człowieka Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Do najczęstszych mechanizmów molekularnych indukujących rozwój nowotworów zalicza się nieprawidłową ekspresję tzw. protoonkogenów oraz genów supresorowych.

  • Protoonkogeny – to geny regulujące cykl komórkowy, stymulujące wzrost i podział komórek. Protoonkogeny mogą na skutek mutacji przekształcać się w onkogeny, które mają znacznie zwiększoną aktywność i powodują intensywne, niekontrolowane namnażanie się komórek.
  • Geny supresorowe – zwane również antyonkogenami, to geny kodujące białka zapobiegające niekontrolowanym podziałom komórkowym, np. przez hamowanie podziałów komórek z uszkodzonym DNA.

Gen BRCA1, którego mutacje są częstą przyczyną dziedzicznego raka piersi i jajnika, jest zlokalizowany na chromosomie 17. Gen ten koduje białko BRCA1, które działa w jądrze komórkowym i bierze udział w kontroli cyklu komórkowego oraz działa na szlaku naprawy uszkodzonego DNA.

U kobiet mających mutację tylko jednego allelu genu BRCA1 obserwuje się 50–80% ryzyko wystąpienia raka piersi i około 40% ryzyko wystąpienia raka jajnika. Średni wiek zachorowania na raka sutka w przypadku obecności mutacji BRCA1 jest znacznie niższy niż w przypadkach, w których u chorych nie stwierdzono mutacji tego genu.

Na podstawie: G. Drewa, T. Ferenc, Genetyka medyczna, Wrocław 2015.
a)Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.
1. Przyczyną nowotworów może być mutacja powodująca aktywację genów supresorowych. P F
2. Gen BRCA1 należy do genów supresorowych. P F
3. Prawidłowe białko BRCA1 inicjuje procesy prowadzące do raka piersi. P F
b)Wyjaśnij, dlaczego w celach profilaktycznych badaniu genetycznemu na obecność mutacji genu BRCA1 powinny poddać się kobiety, których matki chorowały na raka piersi i wykryto u nich mutację tego genu.

Strony