Zadania maturalne z biologii

Matura Maj 2014, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 11. (2 pkt)

Układ krążenia Układ oddechowy Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Warunki wysokogórskie, charakteryzujące się szczególnie niskim ciśnieniem atmosferycznym i obniżonym ciśnieniem parcjalnym tlenu, są przyczyną występowania tzw. „górskiego typu adaptacyjnego” u ludzi stale mieszkających na tych obszarach. Występują u tych osób charakterystyczne cechy morfologiczno-fizjologiczne, których przykłady zamieszczono poniżej. Cechy adaptacyjne ludzi żyjących w warunkach wysokogórskich w porównaniu z cechami ludzi mieszkających na nizinach to:

większy udział szpiku czerwonego w kościach,
większe stężenie hemoglobiny w erytrocytach,
zwiększona częstotliwość oddechów,
większa pojemność płuc,
szybsze tętno.

Na podstawie: Biologia. Podręcznik dla studentów medycyny, pod red. W. N. Jarygina, Warszawa 1991.

Spośród wymienionych cech (A–E) wybierz jedną związaną z funkcjonowaniem układu krwionośnego i jedną związaną z funkcjonowaniem układu oddechowego. Uzasadnij znaczenie adaptacyjne każdej z tych cech do życia ludzi w warunkach wysokogórskich.

Matura Maj 2014, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 12. (2 pkt)

Enzymy Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Regulacja metabolizmu związana jest m.in. z regulacją działania enzymów – ich aktywacją lub hamowaniem. Wiele enzymów, aby pełnić funkcje katalityczne, wymaga przyłączenia cząsteczek, zwanych kofaktorami. Mogą nimi być małe jednostki niebiałkowe, np. jony metali, lub złożone niebiałkowe cząsteczki organiczne, nazwane koenzymami, np. NAD⁺ czy FAD. Na schematach przedstawiono różne sposoby (A–D) hamowania (inhibicji) pracy enzymu.

Podaj oznaczenia literowe dwóch mechanizmów hamowania pracy enzymu, innych niż blokada centrum aktywnego. Opisz, na czym polega każdy z wybranych mechanizmów.

Matura Maj 2014, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 13. (2 pkt)

Układ nerwowy i narządy zmysłów Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Receptory w jamie ustnej człowieka są przystosowane do wyczuwania między innymi czterech podstawowych rodzajów smaku: słodkiego, słonego, kwaśnego i gorzkiego.
W tabeli zamieszczono informacje o stopniu wrażliwości kubków smakowych człowieka na wybrane substancje chemiczne, które mogą znaleźć się w pożywieniu.

Rodzaje substancji	Próg wrażliwości kubków smakowych – ilość danej substancji w g/dm³
gorzkie	0,0003 g/dm³
kwaśne	0,02 g/dm³
słone	0,5 g/dm³
słodkie	4 g/dm³

Na podstawie: M. Noske, Smak pełen tajemnic, „Wiedza i Życie” nr 12, 2011.

a)	Na podstawie danych z tabeli podaj, na który rodzaj substancji zmysł smaku człowieka jest najbardziej wyczulony.

b)	Wykaż znaczenie adaptacyjne zdolności wykrywania rodzaju substancji, na którą zmysł smaku człowieka jest najbardziej wyczulony.

Matura Maj 2014, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 14. (1 pkt)

Układ hormonalny Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Oceń prawdziwość informacji dotyczących wazopresyny (ADH). Wpisz obok każdego zdania w tabeli literę P, jeżeli zdanie jest prawdziwe, lub literę F, jeżeli zdanie jest fałszywe.

		P/F
1.	Intensywne pocenie się podczas wysiłku fizycznego skutkuje zwiększeniem ilości ADH uwalnianego do krwi z przysadki.
2.	ADH zwiększa przepuszczalność kanalików zbiorczych dla wody, dzięki czemu chroni organizm przed jej utratą.
3.	Wzrost wydzielania ADH następuje wtedy, gdy zwiększa się zawartość wody w organizmie.

Matura Maj 2014, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 15. (2 pkt)

Układ hormonalny Układ nerwowy i narządy zmysłów Podaj/wymień

Zdolność odbioru sygnałów z otoczenia i odpowiedzi na te sygnały jest cechą organizmów. W organizmach wielokomórkowych istnieją złożone mechanizmy służące do tworzenia, przesyłania i odbioru sygnałów umożliwiających kontrolę nad powstawaniem i pracą wszystkich komórek.
Na schematach A i B przedstawiono dwa mechanizmy przekazywania sygnałów w organizmie wielokomórkowym.

Na podstawie schematów podaj jedną różnicę i jedno podobieństwo między nerwowym a hormonalnym mechanizmem pobudzania komórek docelowych.

Różnica

Podobieństwo

Matura Maj 2014, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 16. (2 pkt)

Anatomia i fizjologia - pozostałe Podaj/wymień

Człowiek jest przedstawicielem strunowców (Chordata), lecz większość cech świadczących o przynależności do tego typu zwierząt występuje u człowieka jedynie w okresie zarodkowym.

Wymień dwie cechy charakterystyczne dla budowy strunowców, pojawiające się podczas rozwoju zarodkowego człowieka.

Matura Maj 2014, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 17. (2 pkt)

Kręgowce - pozostałe Podaj/wymień

Na rysunkach przedstawiono przedstawicieli różnych gromad kręgowców.
Uwaga: Nie zachowano proporcji wielkości zwierząt.

Wpisz poniżej wszystkie numery, którymi na rysunkach oznaczono kręgowce

a)	należące do owodniowców:

b)	stałocieplne:

Matura Maj 2014, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 18. (1 pkt)

Ssaki Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

W tabeli przedstawiono dane dotyczące średniej zawartości mioglobiny w mięśniach szkieletowych wybranych ssaków lądowych oraz tych ssaków wodnych, które całe życie lub jego większość spędzają w toni wodnej, aktywnie pływając i nurkując.

Ssak	Zawartość mioglobiny [g/kg masy mięśniowej]
szczur	3,0
człowiek	6,0
pies	6,7
delfin butlonosy	32,5
morświn	41,0
foka pospolita	52, 1

Na podstawie: K. Schmidt-Nielsen, Fizjologia zwierząt. Adaptacje do środowiska, Warszawa 1997.

Wyjaśnij, uwzględniając rolę mioglobiny, związek dużej zawartości mioglobiny w mięśniach wymienionych ssaków wodnych ze środowiskiem i trybem ich życia.

Matura Maj 2014, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 19. (2 pkt)

Metody badawcze i doświadczenia Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę

W tabeli przedstawiono wyniki doświadczenia, w którym badano wpływ temperatury na pobieranie jonów potasu i fosforu przez korzenie roślin. Doświadczenie prowadzono w hydroponicznej (wodnej) hodowli roślin kukurydzy, których część umieszczono w roztworze soli potasu, a część – w roztworze soli fosforu. Stężenie jonów w każdym z roztworów wynosiło 0,25 mmol/l.

Temperatura (°C)	Intensywność pobierania jonów [j. umowne]
Temperatura (°C)	potas	fosfor
10	0,40	0,10
20	0,90	0,30
30	1,10	0,50
40	1,00	0,60

Na podstawie: J. Kopcewicz, S. Lewak, Fizjologia roślin, Warszawa 2002.

Na podstawie danych z tabeli wykonaj wykres liniowy ilustrujący wpływ temperatury na intensywność pobierania jonów potasu i fosforu. Zastosuj jeden układ współrzędnych.

Matura Maj 2014, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 20. (2 pkt)

Metody badawcze i doświadczenia Fizjologia roślin Sformułuj wnioski, hipotezę lub zaplanuj doświadczenie Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Niektóre rośliny do zakwitania wymagają odpowiednich bodźców zewnętrznych. Najczęściej są to właściwy stosunek długości dnia i nocy – tzw. fotoperiod lub czasowe potraktowanie młodych roślin niską temperaturą, czyli tzw. wernalizacja.
Przeprowadzono doświadczenie, którego celem było zbadanie wpływu fotoperiodu i wernalizacji siewek na zakwitanie pewnej odmiany pszenicy ozimej. W tym celu hodowane rośliny podzielono na dwie grupy:

grupa I – rośliny, które hodowano cały czas w temperaturze ok. 20 °C (brak wernalizacji), rozdzielono i połowę z nich hodowano w warunkach krótkiego dnia, a drugą połowę hodowano w warunkach dnia długiego,
grupa II – rośliny, które poddano wernalizacji, rozdzielono i również hodowano w temperaturze 20 °C – połowę tych roślin w warunkach krótkiego dnia, a drugą połowę w warunkach dnia długiego.

Krótki dzień w doświadczeniu to mniej niż 10 godzin oświetlenia, a długi dzień – więcej niż 10 godzin oświetlenia.
Wyniki tego doświadczenia przedstawiono na rysunku.

a)	Sformułuj wniosek wynikający z powyższego doświadczenia, który dotyczy warunków niezbędnych do zakwitania tej odmiany pszenicy w środowisku naturalnym.

b)	Wyjaśnij, dlaczego w krajach tropikalnych położonych blisko równika nie należy wprowadzać upraw odmiany pszenicy, która była badana w doświadczeniu. Podaj argument odnoszący się do wyników tego doświadczenia.