W celu wywołania odporności na drobnoustroje chorobotwórcze lekarze zalecają szczepienia ochronne. Tradycyjna szczepionka zawiera martwe lub żywe drobnoustroje chorobotwórcze, o osłabionej zjadliwości. Najczęściej podawana jest przez iniekcję (w zastrzyku). Rozwój technik inżynierii genetycznej umożliwia zastąpienie szczepionek tradycyjnych, szczepionkami wytwarzanymi w zmodyfikowanych genetycznie roślinach, co ilustruje schemat.
a)
Uzasadnij, uwzględniając zawartość szczepionki i sposób jej podawania, że opisana szczepionka „biotechnologiczna” jest bezpieczniejsza od szczepionki tradycyjnej.
Zawartość szczepionki
Sposób podawania
b)
Podkreśl trzy cechy odporności organizmu, która zostanie wywołana podaniem opisanej szczepionki.
Oceń prawdziwość poniższych informacji dotyczących leukocytów. Wpisz obok każdego zdania literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub literę F, jeśli zdanie jest fałszywe.
P/F
1.
Leukocyty są wyspecjalizowane w obronie organizmu przed drobnoustrojami, dlatego wszystkie są tak samo zbudowane.
2.
Tylko makrofagi mają zdolność do fagocytozy bakterii oraz do przemieszczania się między komórkami ciała.
3.
Limfocyty B odpowiedzialne są za odporność humoralną warunkowaną przez przeciwciała.
Jednym z rodzajów leukocytów we krwi człowieka są granulocyty obojętnochłonne –
neutrofile. Pełnią one funkcje obronne, głównie przeciwbakteryjne. Substancje chemiczne
wydzielane przez drobnoustroje chorobotwórcze wyzwalają u granulocytów zdolność
do przechodzenia przez nieuszkodzone ściany naczyń włosowatych, co umożliwia tym
komórkom przemieszczanie się do ognisk zapalnych (skupisk bakterii). Tam fagocytują
drobnoustroje chorobotwórcze i następnie trawią je dzięki enzymom zawartym w lizosomach.
Na podstawie: G. Góralski, W. Hałdaś, J. Kasza, A. Kłyś, R. Konieczny, M. Osiołek, M. Popielarska, A. Wojtusiak, Encyklopedia szkolna. Biologia, Kraków 2006.
a)
Na podstawie powyższych informacji podaj dwie cechy granulocytów obojętnochłonnych, które umożliwiają im skuteczną walkę z bakteriami.
b)
Wybierz i podkreśl dwie cechy opisanej odporności organizmu.
Poniżej opisano przebieg reakcji odpornościowej.
Po wniknięciu czynnika chorobotwórczego do organizmu, komórki pamięci immunologicznej rozpoznały antygeny na jego powierzchni. Intensywne podziały tych komórek doprowadziły do powstania dużej ilości limfocytów produkujących odpowiednie przeciwciała. Poziom przeciwciał wzrósł tak znacznie, że w ciągu kilku dni infekcja została powstrzymana.
Napisz, czy opisana reakcja jest pierwotną, czy wtórną odpowiedzią immunologiczną. Odpowiedź uzasadnij.
Odporność to zdolność organizmu do przeciwdziałania niekorzystnemu wpływowi ciał
obcych (antygenów) przedostających się do jego wnętrza. Odporność organizmu można
zwiększyć przez podawanie surowic lub szczepionek.
Zaznacz prawidłowy sposób ratowania człowieka ukąszonego przez żmiję i uzasadnij celowość zastosowania tego sposobu.
Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących układu odpornościowego człowieka. Wstaw w odpowiednie miejsca tabeli literę P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, lub literę F, jeśli stwierdzenie jest fałszywe.
P/F
1.
Na układ odpornościowy składają się narządy limfatyczne, komórki wytwarzane przez te narządy i specjalne białka.
2.
W śledzionie wytwarzane są i dojrzewają komórki układu odpornościowego.
3.
W uruchomieniu odpowiedzi immunologicznej odgrywają rolę komórki układu odpornościowego, takie jak makrofagi i limfocyty.
4.
Limfocyty B namnażają się i dojrzewają w grasicy, a limfocyty T w szpiku kostnym.
Podczas epidemii wirusowego zapalenia wątroby typu A, rozprzestrzeniającego się przez
zakażone pożywienie lub wodę, stosuje się podawanie odpowiednich przeciwciał.
Podkreśl w każdej parze określenie charakteryzujące rodzaj nabytej odporności.
Celiakia jest chorobą spowodowaną nadwrażliwością organizmu na gluten – główne białko
ziaren pszenicy lub jego analogi zawarte w innych zbożach, np. w życie i jęczmieniu. Pewną
rolę w wystąpieniu choroby odgrywają predyspozycje genetyczne oraz zaburzenia
prawidłowej budowy jelita cienkiego. U osób ze skłonnością do celiakii gluten obecny
w diecie aktywuje komórki układu odpornościowego, czego przejawem jest stan zapalny
i niszczenie nabłonka jelita. Utrudnia to wchłanianie substancji odżywczych.
Na podstawie: A. Fasano, Zaskakująca celiakia, Świat Nauki 2009, nr 9
a)
Na podstawie tekstu wykaż, że celiakia może być chorobą autoimmunizacyjną.
b)
Sformułuj zalecenie dietetyczne dla osób chorych na tę chorobę.
