Zadania maturalne z biologii

Matura Czerwiec 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 5. (1 pkt)

Choroby człowieka Układ pokarmowy i żywienie Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Ważnym składnikiem pokarmów roślinnych jest błonnik, gdyż odgrywa on istotną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu przewodu pokarmowego, np. w żołądku ma zdolność wiązania nadmiaru kwasu solnego, a dzięki zdolności pęcznienia zwiększa objętość treści pokarmowej. Natomiast w jelitach pobudza ich ruchy robaczkowe. W jego obecności zmniejsza się wchłanianie cholesterolu i kwasów tłuszczowych.

Na podstawie powyższego tekstu podkreśl chorobę, której można zapobiegać stosując dietę bogatą w błonnik.

zaparcia, bulimia, cukrzyca, miażdżyca, osteoporoza

Matura Czerwiec 2013, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 6. (2 pkt)

Wirusy, wiroidy, priony Choroby człowieka Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Zakażenie HIV można wykryć za pomocą specjalistycznych testów serologicznych i genetycznych, które są wykonywane najczęściej w odpowiedniej kolejności:

tzw. test przesiewowy na przeciwciała przeciwko wirusowi we krwi człowieka,
tzw. test potwierdzający, wykrywający antygeny HIV we krwi człowieka,
test genetyczny wykrywający odpowiednią sekwencję materiału genetycznego HIV.

Na schemacie przedstawiono budowę HIV.

a)	Korzystając ze schematu budowy HIV, wyjaśnij zasadę działania jednego z testów służących do wykrycia tego wirusa we krwi człowieka.

b)	Podaj rolę odwrotnej transkryptazy w przebiegu infekcji wirusowej.

Matura Czerwiec 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 6. (2 pkt)

Nicienie Choroby człowieka Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Człowiek najczęściej zaraża się włośniem krętym – wywołującym chorobę włośnicę – poprzez zjedzenie mięsa wieprzowego zawierającego otorbione larwy. W przewodzie pokarmowym larwy wydostają się z otoczek. W jelicie cienkim dojrzewają i są zdolne do rozrodu płciowego. Po kopulacji samice rodzą około 1500 larw. Larwy te przedostają się do naczyń krwionośnych i z krwią wędrują do mięśni poprzecznie prążkowanych, głównie przepony i mięśni międzyżebrowych. Po wniknięciu do włókna mięśniowego zwijają się spiralnie i otorbiają, tworząc cystę. W takiej postaci mogą przeżyć nawet kilkadziesiąt lat.

Na podstawie: J. Grzegorek, E. Jastrzębska, E. Pyłka-Gutowska, Zoologia. Podręcznik dla LO, Warszawa 1997.

Używając argumentów zawartych w powyższym tekście, uzasadnij, że włośnica

a)	może ograniczać wydolność fizyczną organizmu.

b)	jest chorobą trudną do wyleczenia.

Matura Maj 2013, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 7. (2 pkt)

Choroby człowieka Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Na uproszczonym schemacie przedstawiono jeden ze szlaków metabolicznych aminokwasu fenyloalaniny.

Uproszczony schemat szlaku metabolicznego

a)	Podaj nazwę choroby genetycznej spowodowanej mutacją genu kodującego enzym E₃ oraz określ, na czym polega ta choroba.

b)	Wyjaśnij, dlaczego osoby z chorobą genetyczną spowodowaną mutacją genu kodującego enzym E₃ są nadwrażliwe na promieniowanie UV.

Matura Czerwiec 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 15. (1 pkt)

Układ krążenia Choroby człowieka Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Badanie krwi ma dużą wartość diagnostyczną, ponieważ niektórym chorobom towarzyszą charakterystyczne zmiany składu i właściwości krwi.

Każdej z wymienionych chorób przyporządkuj najbardziej prawdopodobną zmianę w obrazie morfotycznym krwi człowieka chorego na tę chorobę.

Choroba	Zmiana w obrazie morfotycznym krwi
A. Stan zapalny wyrostka robaczkowego	1. spadek liczby leukocytów
B. Niedokrwistość hemolityczna (anemia)	2. spadek liczby płytek krwi
C. Krwotoki i krwiaki wywołane niedostatecznym krzepnięciem krwi	3. spadek liczby erytrocytów
	4. wzrost liczby leukocytów

A.
B.
C.

Matura Czerwiec 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 20. (2 pkt)

Choroby człowieka Układ nerwowy i narządy zmysłów Podaj/wymień

W siatkówce oka człowieka występują dwa rodzaje komórek receptorowych tzw. fotoreceptorów.

a)	Podaj nazwy obu rodzajów komórek receptorowych siatkówki.

b)	Określ, na czym polega choroba zwana ślepotą zmierzchową (kurzą ślepotą), i podaj najczęstszą przyczynę jej powstania, wynikającą z błędów żywieniowych.

Matura Czerwiec 2013, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 26. (2 pkt)

Choroby człowieka Dziedziczenie Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Na schemacie przedstawiono sposób dziedziczenia jednej z chorób genetycznych człowieka.

a)	Zaznacz nazwę choroby, której sposób dziedziczenia przedstawiono na schemacie.

daltonizm
hemofilia
zespół Downa
fenyloketonuria

b)	Zapisz krzyżówkę genetyczną zilustrowaną powyższym schematem oraz zakreśl w niej genotyp chorego dziecka.

Matura Czerwiec 2012, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 2. (2 pkt)

Choroby człowieka Układ kostny i mięśniowy Podaj/wymień

Całkowita zawartość wapnia w organizmie człowieka wynosi 1,4–1,66% masy ciała, z czego 99% stanowi wapń w postaci związanej w kościach.
Na schemacie przedstawiono porównanie wskaźników masy kości (całkowity wapń w organizmie) u kobiet (♀) i mężczyzn (♂) w różnym wieku.

a)	Na podstawie schematu określ zmiany masy kości u kobiet w okresie menopauzy i po tym okresie, w stosunku do mężczyzn w tym samym wieku.

b)	Podaj przyczynę zmian w kościach kobiet w okresie menopauzy oraz nazwę choroby, którą na skutek tych zmian zagrożone są bardziej kobiety niż mężczyźni.

Przyczyna zmian

Nazwa choroby

Matura Maj 2012, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 12. (2 pkt)

Choroby człowieka Sformułuj wnioski, hipotezę lub zaplanuj doświadczenie Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę

W Polsce od 1955 roku szczepienia przeciwko gruźlicy (BCG) są obowiązkowe, a od 2006 roku szczepieniu podlegają noworodki już w pierwszej dobie życia.
Na diagramie przedstawiono zapadalność na gruźlicę w kilku województwach w Polsce w latach: 1999, 2003 i 2007, którą wyrażono liczbą zachorowań na 100 tys. ludności.

a)	Podaj brakujący opis pionowej osi wykresu słupkowego.

b)	Na podstawie powyższych danych przedstaw i uzasadnij swoją opinię dotyczącą skuteczności szczepień przeciwko gruźlicy w Polsce.

100

Matura Czerwiec 2012, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 14. (2 pkt)

Wirusy, wiroidy, priony Choroby człowieka Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj/wymień

Są to patogeny, z których każdy jest zbudowany z cząsteczek RNA lub DNA, otoczonych białkami kodowanymi przez ich własny genom.

a)	Zaznacz właściwe dokończenie zdania.

Przedstawiony opis dotyczy

prionów.
wirusów.
bakterii.

b)	Podaj dwa przykłady chorób powodowanych przez patogeny opisane w tekście.