Cykloheksanol reaguje z manganianem(VII) potasu w środowisku kwasowym zgodnie
z poniższym schematem.
Napisz w formie jonowej z uwzględnieniem liczby oddawanych lub pobieranych
elektronów (zapis jonowo-elektronowy) równania reakcji redukcji i utleniania
zachodzących w czasie opisanej przemiany. Uwzględnij, że reakcja przebiega
w środowisku kwasowym. Dobierz współczynniki stechiometryczne w poniższym
schemacie.
Ołów praktycznie nie roztwarza się w rozcieńczonym kwasie jodowodorowym ani
w rozcieńczonym kwasie bromowodorowym. Metal ten roztwarza się natomiast całkowicie
w rozcieńczonym kwasie azotowym(V), a także w kwasie octowym. W reakcji ołowiu
z rozcieńczonym kwasem azotowym(V) powstają azotan(V) ołowiu(II), tlenek azotu(II) oraz
woda. W reakcji tego metalu z kwasem octowym wydziela się wodór i powstaje kompleks
ołowiu(II) o wzorze [Pb(CH3COO)4]2− .
Na podstawie: J. Minczewski, Z. Marczenko, Chemia analityczna. Podstawy teoretyczne i analiza jakościowa,
Warszawa 2001.
15.1. (0–1)
Na podstawie informacji wprowadzającej, szeregu elektrochemicznego metali oraz tabeli
rozpuszczalności soli i wodorotlenków wybierz poprawne wyjaśnienie zachowania ołowiu
wobec rozcieńczonego kwasu jodowodorowego i kwasu bromowodorowego. Zaznacz P
przy poprawnym wyjaśnieniu.
1.
Ołów praktycznie nie roztwarza się w rozcieńczonym kwasie jodowodorowym ani w rozcieńczonym kwasie bromowodorowym, ponieważ nie wypiera on wodoru z kwasów.
P
2.
Ołów praktycznie nie roztwarza się w rozcieńczonym kwasie jodowodorowym ani w rozcieńczonym kwasie bromowodorowym, ponieważ w tych roztworach powierzchnia ołowiu pokrywa się pasywną warstwą trudno rozpuszczalnej soli.
P
3.
Ołów praktycznie nie roztwarza się w rozcieńczonym kwasie jodowodorowym ani w rozcieńczonym kwasie bromowodorowym, ponieważ te kwasy są słabe i beztlenowe.
P
15.2. (0–2)
Napisz w formie jonowej z uwzględnieniem liczby oddawanych lub pobieranych
elektronów (zapis jonowo-elektronowy):
równanie procesu redukcji zachodzącego podczas reakcji ołowiu z rozcieńczonym kwasem azotowym(V).
równanie procesu utleniania w reakcji ołowiu z kwasem octowym. Uwzględnij powstawanie jonu kompleksowego tego metalu.
Podczas prażenia mieszaniny tlenku ołowiu(II) i siarczku ołowiu(II) bez dostępu powietrza
zachodzi reakcja zgodnie ze schematem:
PbO + PbS → Pb + SO2
a)
Uzgodnij współczynniki w równaniu reakcji chemicznej zachodzącej podczas prażenia mieszaniny PbO i PbS bez dostępu powietrza. Zastosuj metodę bilansu elektronowego.
Tlenek siarki(IV) można otrzymać przez redukcję anhydrytu (CaSO4) węglem. Reakcja ta
zachodzi zgodnie ze schematem:
CaSO4 + C → CaO + SO2 + CO2
12.1. (1 pkt)
Uzupełnij schemat – wpisz stopnie utlenienia siarki i węgla.
12.2. (1 pkt)
W puste pola wpisz liczbę elektronów pobranych (poprzedzoną znakiem „+”) oraz liczbę
elektronów oddanych (poprzedzoną znakiem „−”).
12.3. (1 pkt)
Uzupełnij współczynniki stechiometryczne w podanym schemacie reakcji.
....... CaSO4 + ....... C → ....... CaO + ....... SO2 + ....... CO2
12.4. (1 pkt)
Wybierz i podkreśl w każdym nawiasie poprawne uzupełnienia poniższych zdań.
W opisanej reakcji węgiel jest (reduktorem / utleniaczem), gdyż ulega
(redukcji / utlenieniu). Stopień utlenienia tlenu (nie ulega zmianie / się zmniejsza /
się zwiększa).
Jod otrzymuje się z saletry chilijskiej, zawierającej głównie azotan(V) sodu, lecz także m.in.
śladowe ilości jodanu(V) sodu i jodanu(VII) sodu. Po zatężeniu wodnego roztworu jodany
redukuje się do jodu za pomocą wodorosiarczanu(IV) sodu.
Na podstawie: J.D. Lee, Zwięzła chemia nieorganiczna, Warszawa, 1994.
Jedną z opisanych reakcji przedstawia poniższy schemat.
IO−3 + HSO−3 → I2 + SO2−4 + H+ + H2O
Napisz w formie jonowej skróconej, z uwzględnieniem liczby oddawanych lub
pobieranych elektronów (zapis jonowo-elektronowy), równania procesów redukcji
i utleniania zachodzących podczas opisanej przemiany. Dobierz i uzupełnij współczynniki
stechiometryczne w poniższym schemacie.
Jod otrzymuje się z saletry chilijskiej, zawierającej głównie azotan(V) sodu, lecz także m.in.
śladowe ilości jodanu(V) sodu i jodanu(VII) sodu. Po zatężeniu wodnego roztworu jodany
redukuje się do jodu za pomocą wodorosiarczanu(IV) sodu.
Na podstawie: J.D. Lee, Zwięzła chemia nieorganiczna, Warszawa, 1994.
Jedną z opisanych reakcji przedstawia poniższy schemat.
IO−3 + HSO−3 → I2 + SO2−4 + H+ + H2O
Napisz w formie jonowej skróconej, z uwzględnieniem liczby oddawanych lub
pobieranych elektronów (zapis jonowo-elektronowy), równania procesów redukcji
i utleniania zachodzących podczas opisanej przemiany. Dobierz i uzupełnij współczynniki
stechiometryczne w poniższym schemacie.
Do probówek zawierających zakwaszone roztwory wodne odpowiednio manganianu(VII)
potasu (probówka I) i jodku potasu (probówka II) dodano roztwór wodny nadtlenku wodoru.
Zaobserwowano zmiany barwy zawartości obu probówek i inne objawy świadczące
o przebiegu reakcji chemicznych.
W tabeli podano wartości standardowych potencjałów wybranych układów redoks.
Równanie reakcji
Standardowy potencjał E°, V
H2O2 + 2H+ + 2e− ⇄ 2H2O
1,766
MnO−4 + 8H+ + 5e− ⇄ Mn2+ + 4H2O
1,507
O2 + 2H+ + 2e− ⇄ H2O2
0,695
I2 + 2e− ⇄ 2I−
0,536
J. Sawicka, A. Janich-Kilian, W. Cejner-Mania, G. Urbańczyk, Tablice chemiczne, Gdańsk 2001.
Napisz w formie jonowej skróconej równania reakcji chemicznych, które przebiegły
w probówkach I i II.
Napisz w formie jonowej z uwzględnieniem liczby oddawanych lub pobieranych
elektronów (zapis jonowo-elektronowy) równanie reakcji redukcji i równanie
reakcji utleniania zachodzących podczas tej przemiany.
Równanie reakcji redukcji:
Równanie reakcji utleniania:
28.2. (0-1)
Uzupełnij współczynniki stechiometryczne w poniższym schemacie.
Poniżej przedstawiono schemat przemian, którym poddano: dwa węglowodory − związek
oznaczony numerem I i związek o wzorze CH3–CH2–CH=CH2 – a także ich pochodne.
Wodny roztwór związku III, który jest jedynym organicznym produktem reakcji 4., ma
odczyn obojętny.
Określ, ile moli elektronów oddaje 1 mol związku II, gdy przekształca się w związek III
w reakcji 4.
Jodyna jest preparatem o działaniu odkażającym. Aby otrzymać 100,0 gramów jodyny,
miesza się 3,0 gramy jodu, 1,0 gram jodku potasu, 90,0 gramów etanolu o stężeniu 96%
masowych (pozostałe 4% masy stanowi woda) oraz 6,0 gramów wody. Powstała mieszanina
jest ciemnobrunatnym roztworem.
Jod rozpuszczony w etanolu ma ograniczoną trwałość. Reaguje z wodą obecną w roztworze,
tworząc jodowodór i kwas jodowy(I) o wzorze HIO, który z kolei utlenia etanol najpierw
do aldehydu, a następnie − do dalszych produktów. Aby zapobiec tym przemianom, do
jodyny dodaje się rozpuszczalny w wodzie jodek potasu. W wyniku reakcji jodu
cząsteczkowego z jonami jodkowymi powstają trwałe jony trijodkowe, dzięki czemu jod nie
reaguje z wodą.
Na podstawie: http://www.doz.pl, A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010
oraz R.T. Morrison, R.N. Boyd, Chemia organiczna, t. 1, Warszawa 2008.
Poniżej przedstawiono schemat reakcji kwasu jodowego(I) z etanolem.
HIO + CH3CH2OH + I2 ⟶ CH3CHO + I−3 + H+ + H2O
Napisz w formie jonowej z uwzględnieniem oddawanych lub pobieranych elektronów
(zapis jonowo-elektronowy) równanie reakcji redukcji i równanie reakcji utleniania
zachodzących podczas tej przemiany.
Manganian(VII) potasu reaguje z kwasem szczawiowym (kwasem etanodiowym HOOC–COOH) w środowisku kwasowym według następującego schematu:
MnO−4 + (COOH)2 + H+ → Mn2+ + CO2 + H2O
23.1. (0–2)
Napisz w formie jonowej, z uwzględnieniem liczby oddawanych lub pobieranych
elektronów (zapis jonowo-elektronowy), równania procesów redukcji i utleniania
zachodzących podczas tej przemiany.
Równanie procesu redukcji:
Równanie procesu utleniania:
23.2. (0–1)
Dobierz i uzupełnij współczynniki stechiometryczne w poniższym schemacie.
Do wykrywania tlenku siarki(IV) w powietrzu w warunkach laboratoryjnych jako odczynnik
można zastosować chloran(V) potasu. W płuczce z roztworem odczynnika pochłonięty
z powietrza tlenek siarki(IV) ulega reakcji opisanej poniższym schematem.
SO2 + ClO−3 + H2O → SO2−4 + Cl− + H+
Powstające jony SO2−4 wykrywa się za pomocą roztworu chlorku baru.
18.1. (0-2)
Napisz w formie jonowej z uwzględnieniem liczby oddawanych lub pobieranych
elektronów (zapis jonowo-elektronowy) równanie reakcji utleniania i równanie
reakcji redukcji zachodzących podczas tego procesu. Uwzględnij, że w reakcji
bierze udział woda.
Równanie reakcji utleniania:
Równanie reakcji redukcji:
18.2. (0-1)
Uzupełnij współczynniki stechiometryczne w poniższym schemacie.
Do zakwaszonego wodnego roztworu manganianu(VII) potasu dodano wodny roztwór
nadtlenku wodoru. Zaobserwowano, że początkowo fioletowy roztwór uległ odbarwieniu,
a zawartość probówki zaczęła się pienić.
Napisz w formie jonowej skróconej z uwzględnieniem pobranych lub oddanych
elektronów (zapis jonowo-elektronowy) równania procesów redukcji i utleniania,
zachodzących w czasie opisanej reakcji. Uwzględnij, że reakcja przebiega w środowisku
kwasowym.
Kwas askorbinowy ulega przemianie w kwas dehydroaskorbinowy zgodnie z poniższym
schematem. Odszczepienie jednego protonu od cząsteczki witaminy C prowadzi do powstania
anionu askorbinianowego (reakcja 1.). W wyniku oddania przez anion askorbinianowy
elektronu i drugiego protonu powstaje rodnik askorbylowy (reakcja 2.). Wskutek utraty
elektronu przez rodnik askorbylowy tworzy się kwas dehydroaskorbinowy (reakcja 3.).
Na podstawie: J. Szymańska-Pasternak, A. Janicka, J. Bober, Witamina C jako oręż w walce
z rakiem, „Onkologia w praktyce klinicznej”, 2011/1.
Poniżej przedstawiono schemat reakcji utleniania witaminy C tlenem z powietrza. Reakcja ta
jest katalizowana przez enzym o nazwie oksydaza askorbinianowa.
Napisz równanie procesu utleniania (uzupełnij schemat) i równanie procesu redukcji
zachodzących podczas opisanej przemiany. Oba równania przedstaw w formie jonowej
z uwzględnieniem liczby oddawanych lub pobieranych elektronów (zapis jonowo-
-elektronowy).
Jednym z tlenowych kwasów siarki jest kwas trioksotiosiarkowy (nazwa zwyczajowa: kwas
tiosiarkowy) o wzorze H2S2O3. Anion S2O2−3 (tiosiarczanowy) ma strukturę analogiczną
do struktury jonu siarczanowego(VI), z tą różnicą, że zamiast jednego atomu tlenu zawiera
atom siarki. Centralnemu atomowi siarki w jonie S2O2−3 odpowiada stopień utlenienia (VI),
a skrajnemu – stopień utlenienia (–II). Kwas tiosiarkowy jest substancją nietrwałą, trwałe są
natomiast sole tego kwasu – tiosiarczany. Spośród tych soli największe znaczenie ma
tiosiarczan sodu – zwykle występujący jako pentahydrat o wzorze Na2S2O3 · 5H2O. Znajduje
on zastosowanie w przemyśle włókienniczym jako substancja służąca do usuwania resztek
chloru używanego do bielenia tkanin. Podczas zachodzącej reakcji chlor utlenia jony S2O2−3 do jonów siarczanowych(VI). W przemianie tej udział bierze również woda.
Na podstawie: A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2004.
10.1. (0–1)
Napisz w formie jonowej z uwzględnieniem liczby oddawanych lub pobieranych elektronów (zapis jonowo-elektronowy) równanie reakcji redukcji i równanie reakcji utleniania zachodzących podczas procesu usuwania resztek chloru użytego do bielenia tkanin za pomocą jonów tiosiarczanowych. Uwzględnij, że w przemianie bierze udział woda.
Równanie reakcji redukcji:
Równanie reakcji utleniania:
10.2. (0–1)
Napisz w formie jonowej skróconej sumaryczne równanie opisanej reakcji usuwania chloru.
Siarczek baru można otrzymać przez ogrzewanie siarczanu(VI) baru z węglem
w podwyższonej temperaturze. Ta reakcja zachodzi zgodnie ze schematem:
BaSO4 + C
ogrzewanie
BaS + CO
Na podstawie: A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010.
16.1. (1 pkt)
Uzupełnij schemat – wpisz stopnie utlenienia siarki i węgla.
16.2. (1 pkt)
W odpowiednie pola wpisz liczbę elektronów pobranych (poprzedzoną znakiem „+”) oraz liczbę elektronów oddanych (poprzedzoną znakiem „−”).
16.3. (1 pkt)
Uzupełnij współczynniki stechiometryczne w schemacie reakcji.
BaSO4 + C
ogrzewanie
BaS + CO
16.4. (1 pkt)
Wybierz i podkreśl w każdym nawiasie poprawne uzupełnienie poniższych zdań.
W opisanej reakcji węgiel jest (reduktorem / utleniaczem), gdyż ulega (redukcji / utlenieniu). Stopień utlenienia tlenu (się zmniejsza / się zwiększa / nie ulega zmianie).
Reakcja jonów jodkowych z jonami azotanowymi(III) w środowisku kwasowym przebiega
według schematu:
NO−2 + I− + H+ → I2 + NO + H2O
14.1. (1 pkt)
Napisz w formie jonowej z uwzględnieniem oddawanych lub pobieranych elektronów (zapis jonowo-elektronowy) równanie procesu redukcji i równanie procesu utleniania zachodzących podczas tej przemiany. Uwzględnij fakt, że ta reakcja zachodzi w środowisku kwasowym.
Równanie procesu redukcji:
Równanie procesu utleniania:
14.2. (1 pkt)
Uzupełnij schemat reakcji jonów jodkowych z jonami azotanowymi(III) w środowisku kwasowym – wpisz współczynniki stechiometryczne.
NO−2 + I− + H+ → I2 + NO + H2O
14.3. (1 pkt)
Do probówki wprowadzono bezbarwny klarowny roztwór azotanu(III) sodu, który
zakwaszono rozcieńczonym roztworem kwasu siarkowego(VI), a następnie dodano do niego
kroplami bezbarwny roztwór jodku potasu o stężeniu 2% masowych oraz roztwór skrobi
o stężeniu 1% masowych.
Na podstawie: J. Minczewski, Z. Marczenko, Chemia analityczna. Podstawy teoretyczne i analiza jakościowa,
Warszawa 2001.
Uzupełnij tabelę – wpisz barwy zawartości probówki przed reakcją i po reakcji, jakie można było zaobserwować w czasie opisanego doświadczenia.
Kwas adypinowy jest ważnym surowcem w produkcji tworzyw sztucznych. Na skalę
techniczną otrzymuje się go przez utlenianie mieszaniny cykloheksanonu oraz
cykloheksanolu. Poniżej przedstawiono równania tych przemian.
Przemiana I
Przemiana II
Na podstawie: K. Lautenschläger, W. Schröter, A. Wanninger, Nowoczesne kompendium chemii,
Warszawa 2007.
Podaj liczbę moli elektronów oddawanych przez 1 mol cykloheksanonu i 1 mol cykloheksanolu podczas opisanych przemian.
