Poniżej przedstawiono schemat przemian, którym poddano: dwa węglowodory − związek
oznaczony numerem I i związek o wzorze CH3–CH2–CH=CH2 – a także ich pochodne.
Wodny roztwór związku III, który jest jedynym organicznym produktem reakcji 4., ma
odczyn obojętny.
Określ mechanizm (elektrofilowy, nukleofilowy, rodnikowy) reakcji 1. i 2.
Reakcja hydrolizy pewnego estru w środowisku zasadowym przebiega zgodnie ze schematem
R1COOR2 + OH− → R1COO− + R2OH
Przygotowano roztwór o temperaturze 30°C, w którym stężenia estru i wodorotlenku sodu
były jednakowe i wynosiły 0,05 mol ⋅ dm−3 . W celu zbadania szybkości hydrolizy estru
pobierano co 5 minut z badanego roztworu próbkę o objętości 10 cm3 i oznaczano ilość
znajdującego się w niej wodorotlenku sodu. Wykorzystano w tym celu reakcję wodorotlenku
sodu z kwasem solnym.
Zależność objętości użytego kwasu solnego w funkcji czasu trwania eksperymentu
przedstawiono na poniższym wykresie.
32.1. (0-1)
Oblicz, ile cm3 kwasu solnego zostanie zużytych na zobojętnienie wodorotlenku
sodu w próbce o objętości 10 cm3, w której uległo hydrolizie 20% estru. Wynik
zaokrąglij do jedności.
32.2. (0-1)
Odczytaj z wykresu czas, po którym w próbce pobranej do analizy uległo
hydrolizie 20% początkowej ilości estru.
Nienasycone kwasy tłuszczowe, NNKT, to kwasy, które nie są syntezowane w organizmie
człowieka i muszą być dostarczane wraz z pożywieniem. Zalicza się do nich kwasy omega-3,
omega-6 oraz omega-9. Poniżej wymieniono przykłady NNKT.
Głównymi składnikami oliwy z oliwek są triglicerydy kwasów tłuszczowych, przede
wszystkim kwasu oleinowego oraz innych nienasyconych kwasów tłuszczowych.
Zaprojektuj doświadczenie, dzięki któremu można wykazać nienasycony charakter
reszt kwasów tłuszczowych obecnych w oliwie z oliwek.
32.1. (0-1)
Uzupełnij schemat doświadczenia. Wpisz nazwę użytego odczynnika wybranego
spośród podanych poniżej:
fenoloftaleina
zasada sodowa
woda bromowa
wodny roztwór bromku potasu.
32.2. (0-1)
Napisz, jakie obserwacje potwierdzą nienasycony charakter reszt kwasów
tłuszczowych obecnych w oliwie z oliwek.
W teorii orbitali molekularnych powstawanie wiązań chemicznych typu σ lub π wyjaśnia się,
stosując do opisu tych wiązań orbitale cząsteczkowe odpowiedniego typu (σ lub π), które
można utworzyć w wyniku właściwego nakładania odpowiednich orbitali atomowych
atomów tworzących cząsteczkę. Na poniższych schematach zilustrowano powstawanie
orbitali cząsteczkowych.
Na podstawie: K.H. Lautenschläger, W. Schröter, A. Wanninger, Nowoczesne kompendium chemii,
Warszawa 2007, s. 111–120.
Dane są cząsteczki: Cl2, H2, HF.
Ustal, nakładanie jakich orbitali atomowych (s czy p) obu atomów należy koniecznie
uwzględnić, aby wyjaśnić tworzenie wiązań w cząsteczkach o podanych powyżej
wzorach. W tym celu przyporządkuj każdemu wzorowi odpowiedni numer schematu.
Moc kwasów można porównać na podstawie analizy ich stałych dysocjacji albo metodą
doświadczalną. Stała dysocjacji kwasu pirogronowego jest równa Ka = 4,1·10−3 w t = 25°C.
Na podstawie: J. Sawicka i inni, Tablice chemiczne, Gdańsk 2004.
Porównaj wartości stałych dysocjacji kwasu pirogronowego i kwasu etanowego,
a następnie zaprojektuj doświadczenie, w którym zajdzie reakcja potwierdzająca,
że jeden z nich jest mocniejszy.
Poniżej przedstawiono schemat przemian, którym poddano: dwa węglowodory − związek
oznaczony numerem I i związek o wzorze CH3–CH2–CH=CH2 – a także ich pochodne.
Wodny roztwór związku III, który jest jedynym organicznym produktem reakcji 4., ma
odczyn obojętny.
Określ, ile moli elektronów oddaje 1 mol związku II, gdy przekształca się w związek III
w reakcji 4.
Poniżej podano wzory trzech cukrów oznaczonych numerami I, II i III.
I
II
III
33.1. (0-1)
Wybierz disacharyd, w którego cząsteczce występuje wiązanie
α-1,4-O-glikozydowe, i napisz numer, którym go oznaczono.
33.2. (0-1)
Wybierz wszystkie związki, które wykazują właściwości redukujące,
i napisz numery, którymi je oznaczono. Opisz obserwacje towarzyszące
przebiegowi próby Tollensa z udziałem tych związków.
Numery wzorów związków:
Obserwacje:
33.3. (0-2)
Wybierz wszystkie związki, które w odpowiednich warunkach ulegają hydrolizie,
i napisz numery, którymi je oznaczono. Zapisz schematy procesów hydrolizy
z udziałem wybranych związków, stosując w schematach nazwy związków
organicznych zamiast ich wzorów.
Nienasycone kwasy tłuszczowe, NNKT, to kwasy, które nie są syntezowane w organizmie
człowieka i muszą być dostarczane wraz z pożywieniem. Zalicza się do nich kwasy omega-3,
omega-6 oraz omega-9. Poniżej wymieniono przykłady NNKT.
Napisz wzór półstrukturalny (grupowy) cząsteczki triglicerydu kwasu oleinowego
(trioleinianu glicerolu). Grupy węglowodorowe kwasu oleinowego zapisz w formie
sumarycznej: –C17H33.
Na poniższych rysunkach przedstawiono schemat oddziaływania orbitali zhybrydyzowanych
atomów węgla i orbitali 1s atomów wodoru, w którego wyniku powstają wiązania chemiczne
w cząsteczkach pewnych węglowodorów.
Na podstawie: A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2011, s. 157.
a)
Wypełnij tabelę, wpisując literę P, jeżeli zdanie jest prawdziwe, lub literę F – jeżeli jest fałszywe.
Zadanie
P/F
1.
Rysunek I przedstawia przestrzenne rozmieszczenie wiązań chemicznych w cząsteczce, w której każdy atom węgla ma hybrydyzację sp3.
2.
Rysunek II przedstawia przestrzenne rozmieszczenie wiązań chemicznych w cząsteczce, w której każdy atom węgla ma hybrydyzację sp.
3.
Odległość między jądrami atomu węgla w cząsteczce, której kształt przedstawiono na rysunku I, jest mniejsza niż odległość między jądrami atomu węgla w cząsteczce, której kształt przedstawiono na rysunku II.
b)
Wypełnij tabelę, wpisując liczbę wiązań σ i liczbę wiązań π w cząsteczkach, których kształt przedstawiono na rysunkach I i II.
