Na wykresie przedstawiono zależność rozpuszczalności w wodzie dwóch soli – K2CrO4
i Pb(NO3)2 – od temperatury.
Na podstawie: W. Mizerski, Tablice chemiczne, Warszawa 1997.
Do 100 gramów nasyconego roztworu azotanu(V) ołowiu(II) o temperaturze 32°C dodano
100 gramów nasyconego roztworu chromianu(VI) potasu o temperaturze 32°C. W wyniku
przemiany zilustrowanej poniższym równaniem wytrącił się osad.
Pb2+ + CrO2–4 → PbCrO4
Oblicz masę otrzymanego osadu. Wskaż substancję użytą w nadmiarze – podaj jej wzór
lub nazwę. Przyjmij, że opisana przemiana przebiegła z wydajnością równą 100%.
Masy molowe są równe:
MK2CrO4 = 194 g∙mol–1,
MPb(NO3)2 = 331 g∙mol–1,
MPbCrO4 = 323 g∙mol–1 .
Dwa tlenki metali, oznaczone umownie wzorami A2O i XO3, reagują ze sobą w stosunku
molowym 1:1. Produktem reakcji jest jonowy związek Z, w którym masowa zawartość
procentowa pierwiastka A wynosi 40,2%, natomiast dla pierwiastka X ta wielkość jest równa
26,8%.
21.1. (0–2)
Na podstawie obliczeń ustal symbole pierwiastków A i X.
Symbol pierwiastka A:
Symbol pierwiastka X:
21.2. (0–1)
Zaznacz numer zdjęcia, na którym przedstawiono związek Z.
Przeprowadzono doświadczenie 1. zgodnie z poniższym schematem.
Następnie wykonano doświadczenie 2., do którego użyto roztworów tych samych kwasów –
o takiej samej objętości i stężeniu jak roztwory użyte w doświadczeniu 1. W doświadczeniu 2.
do roztworów dodano jednak inną sól – Na2CO3 – o masie 0,53 g.
Oceń prawdziwość poniższych zdań. Zaznacz P, jeżeli zdanie jest prawdziwe, albo F –
jeśli jest fałszywe.
1.
W doświadczeniu 1. w reakcji kwasu siarkowego(VI) z węglanem magnezu wydzieliło się mniej gazu niż w doświadczeniu 2. w reakcji kwasu siarkowego(VI) z węglanem sodu.
P
F
2.
W doświadczeniu 2., w którym użyto węglanu sodu, w zlewkach I i II wydzieliło się tyle samo gazu.
P
F
3.
Po zakończeniu reakcji w zlewce II z użyciem węglanu sodu (doświadczenie 2.) odczyn roztworu był kwasowy.
Do całkowitego spalenia próbki zawierającej 8,43·1022 cząsteczek pewnego węglowodoru
zużyto 15,68 dm3 tlenu odmierzonego w warunkach normalnych. W reakcji wydzieliło się
18,48 g tlenku węgla(IV).
Ustal na podstawie obliczeń wzór sumaryczny tego węglowodoru.
W dwóch nieoznaczonych probówkach znajdowały się oddzielnie: rozcieńczony wodny
roztwór kwasu azotowego(V) i rozcieńczony wodny roztwór kwasu siarkowego(VI).
W tych roztworach zanurzono blaszki miedziane, a zawartość probówek lekko ogrzano.
Po zanurzeniu blaszki miedzianej w roztworze kwasu X i ogrzaniu zawartości probówki
wydzielał się bezbarwny gaz, który w kontakcie z powietrzem zabarwiał się na kolor czerwonobrunatny.
Uzupełnij poniższe zdania. Wybierz i podkreśl jedną odpowiedź spośród podanych
w każdym nawiasie.
W rozcieńczonym roztworze kwasu azotowego(V) miedź (reaguje z wydzieleniem gazowego
tlenku / reaguje z wydzieleniem wodoru / nie reaguje) i roztwór (przyjmuje barwę
niebieską / pozostaje bezbarwny). W rozcieńczonym roztworze kwasu siarkowego(VI) miedź
(reaguje z wydzieleniem gazowego tlenku / reaguje z wydzieleniem wodoru / nie reaguje)
i roztwór (przyjmuje barwę niebieską / pozostaje bezbarwny). Kwasem
X jest (HNO3 / H2SO4).
W dwóch kolbach znajdują się dwa różne, ale podobnie wyglądające roztwory wodne:
22.1. (0–1)
Spośród wymienionych niżej roztworów wybierz te, które mogą wyglądać tak jak
roztwory pokazane na ilustracjach. Zaznacz ich wzory lub nazwy.
Roztwory
K2CrO4 (aq)
CuSO4 (aq)
KMnO4 (aq)
MnSO4 (aq)
HCl (aq) z dodatkiem wodnego roztworu oranżu metylowego
KOH (aq) z dodatkiem alkoholowego roztworu fenoloftaleiny
22.2. (0–1)
Przeprowadzono dwa niezależne doświadczenia, w których do roztworów z obu naczyń
dodano jeden taki sam odczynnik. W każdym z tych doświadczeń nastąpiła wyraźna zmiana
barwy tylko jednego roztworu.
Wybierz dwa odczynniki, z których każdy po dodaniu (w odpowiedniej ilości) do obu
badanych roztworów spowoduje wyraźną zmianę barwy tylko jednego z nich. Zaznacz
wzory wybranych odczynników.
Odczynniki
HBr (aq)
K2SO4 (aq)
NaOH (aq)
NaNO2 (aq)
H2SO4 (aq)
NaNO3 (aq)
22.3. (0–1)
Napisz w formie jonowej skróconej równania reakcji, których przebieg był przyczyną
zmiany barwy roztworu z każdego naczynia.
Do 50 cm3 wodnego roztworu CuSO4 o stężeniu 0,4 mol ∙ dm−3 wprowadzono 783 mg opiłków
pewnego metalu X, który reagował z jonami Cu2+ w stosunku molowym 1 : 1. Metal X
w szeregu napięciowym metali jest przed kadmem. Po zakończeniu reakcji do otrzymanej
mieszaniny dodano 1200 mg opiłków kadmu i wtedy reakcja przebiegała dalej, do całkowitego
odbarwienia roztworu. Kadm reagował z jonami Cu2+ w stosunku molowym 1 : 1. Po
zakończeniu reakcji, wydzielono z jej produktów mieszaninę metali i stwierdzono, że zawiera
ona 19% masowych kadmu.
Oblicz masę molową metalu X i podaj jego symbol chemiczny. Przyjmij, że masy molowe
są równe: MCu = 63,55 g ∙ mol−1, MCd = 112,41 g ∙ mol−1.
W cząsteczce benzenu wszystkie atomy węgla są równocenne, natomiast w cząsteczkach
pochodnych benzenu, w których jeden atom wodoru został zastąpiony innym podstawnikiem,
następuje zróżnicowanie właściwości chemicznych atomów węgla tworzących pierścień. To
zróżnicowanie uwidacznia się m.in. w przebiegu reakcji nitrowania. W poniższej tabeli
przedstawiono, z jaką wydajnością powstają izomeryczne produkty nitrowania dwóch
monopochodnych benzenu: nitrobenzenu i fenolu.
Rodzaj podstawnika już przyłączonego do pierścienia wpływa także na reaktywność tego
pierścienia. Poniższe zestawienie ilustruje wpływ podstawnika na względną szybkość reakcji
nitrowania.
Na podstawie: J. McMurry, Chemia organiczna, Warszawa 2000.
Napisz równanie reakcji nitrowania mononitrobenzenu prowadzącej do powstania
głównego produktu organicznego oraz określ mechanizm (elektrofilowy, nukleofilowy,
rodnikowy) tej reakcji. Zastosuj wzory półstrukturalne (grupowe) lub uproszczone
związków organicznych.
