Oto lista zadań maturalnych z danego działu biologii. Aby skorzystać z dodatkowych opcji, uniknąć duplikatów zadań lub wybrać zadania z pozostałych działów kliknij poniżej.
Gonadotropina (HCG) jest hormonem produkowanym podczas ciąży i przedostającym się
do moczu. Popularne testy ciążowe zawierają trzy typy przeciwciał:
wolne przeciwciała A, wychwytujące cząsteczki gonadotropiny
przeciwciała B, zlokalizowane w okienku I, zatrzymujące i wiążące cząsteczki gonadotropiny
przeciwciała C, zlokalizowane w okienku II, wychwytujące i wiążące przeciwciała A.
Przeciwciała A mają przyłączoną mikroskopijną kulkę z czerwonego lateksu. W przypadku
unieruchomienia przeciwciał, kulki lateksu tworzą w obrębie okienek czerwony pasek
widoczny gołym okiem. W przypadku testu pozytywnego (ciąża), widoczne są dwa paski,
po jednym w okienku I i II.
Na podstawie analizy powyższych informacji wyjaśnij, dlaczego w przypadku negatywnego wyniku testu ciążowego, w okienku I nie pojawia się czerwony pasek.
Auksyny to hormony roślinne syntetyzowane m.in. w stożkach wzrostu pędu i korzenia.
Poniższy schemat przedstawia przebieg doświadczenia z użyciem roztworu auksyny
umieszczonego w bloczku agarowym (rys. B) oraz z usunięciem pąka głównego (rys. C).
Do doświadczenia użyto sadzonek rośliny tego samego gatunku i o jednakowej powierzchni
transpiracji. Każdą sadzonkę umieszczono w osobnym, dobrze uszczelnionym naczyniu,
wypełnionym do jednakowego poziomu wodą. Oprócz tego przygotowano takie same
naczynia z wodą bez sadzonek. Wszystkie naczynia pozostawiono na dwa dni w miejscach
o różnych temperaturach (15°C i 25°C). Pozostałe warunki były takie same. Przebieg
i wyniki doświadczenia zilustrowano uproszczonymi rysunkami, uwzględniając pojedyncze
sadzonki.
Sformułuj:
a)
problem badawczy do tego doświadczenia;
b)
hipotezę, której słuszność potwierdzają wyniki doświadczenia.
Na schemacie przedstawiono wpływ światła na wzrost podliścieniowej części łodygi
zarodkowej – hipokotyla.
Badanie przeprowadzono na dwóch grupach takich samych siewek gorczycy. Jedna grupa
siewek gorczycy została umieszczona w ciemności, a druga – na świetle.
Sformułuj wniosek dotyczący wpływu światła na wzrost hipokotyla siewek gorczycy.
Do naczynia z zawiesiną bakterii zdolnych do samodzielnego ruchu włożono dwie kapilary:
I – z roztworem cukru,
II – z roztworem fenolu
i stwierdzono, że te bakterie gromadzą się w pobliżu ujścia kapilary zawierającej cukier,
a oddalają się od ujścia kapilary zawierającej fenol.
a)
Zaznacz rodzaj ruchu bakterii opisanego w tekście.
nastie
taksje
tropizmy
b)
Zaznacz nazwę rodzaju receptorów błonowych, dzięki któremu opisane bakterie reagują na substancje znajdujące się w ich środowisku.
termoceceptory
fotoreceptory
chemoreceptory
c)
Określ biologiczne znaczenie opisanych reakcji dla tych bakterii.
W celu sprawdzenia, czy intensywność fotosyntezy zależy od natężenia światła,
przeprowadzono następujące doświadczenie.
Przygotowano trzy zestawy doświadczalne (I, II, III) w następujący sposób:
do trzech zlewek o pojemności 300 ml wlano taką samą ilość wody,
do trzech pałeczek szklanych przymocowano po jednej łodydze moczarki kanadyjskiej (łodygi były takiej samej długości),
w każdej ze zlewek zanurzono całkowicie po jednej pałeczce szklanej z łodygą moczarki kanadyjskiej (przecięcia łodyg skierowano ku górze),
każdą zlewkę z zanurzoną w niej moczarką kanadyjską umieszczono w innych warunkach świetlnych:
zestaw I – moczarkę oświetlono żarówką o mocy 25 W,
zestaw II – moczarkę oświetlono żarówką o mocy 60 W,
zestaw III – moczarkę oświetlono żarówką o mocy 75 W.
Pozostałe warunki doświadczenia, np. temperatura, czas oświetlania, zachowano takie same.
Podczas trwania doświadczenia w każdym z zestawów przez określony czas obserwowano
liczbę pęcherzyków gazu wydobywających się z przekroju łodygi.
a)
Sformułuj hipotezę badawczą do tego doświadczenia.
b)
Określ przewidywane wyniki tego doświadczenia, biorąc pod uwagę parametr podany w tekście.
Ubocznym produktem aktywności metabolicznej komórki są m.in. reaktywne formy tlenu
(RFT), np. rodniki, tlen atomowy, nadtlenek wodoru. Nadmiar RFT jest dla komórki bardzo
szkodliwy, jednak w niewielkich ilościach RFT mogą wywierać korzystny wpływ
na organizmy. Postanowiono sprawdzić, jak działają niewielkie ilości reaktywnych form tlenu
na proces kiełkowania nasion. W tym celu przeprowadzono doświadczenie.
Po dziesięć nasion grochu (zestaw I i II) moczono przez dobę w następujący sposób:
zestaw I – w wodzie z kranu,
zestaw II – w wodzie utlenionej (3% wodny roztwór nadtlenku wodoru).
Po tym czasie nasiona z obu zestawów przepłukano wodą z kranu i wysiano na gazie
nasączonej wodą z kranu. Okazało się, że średni czas kiełkowania nasion w zestawie II był
istotnie krótszy niż czas kiełkowania nasion w zestawie I.
Na podstawie: R. Szymańska, P. Jedynak, Laboratorium. Eliksir młodości, „Wiedza i Życie” nr 12, 2011.
Sformułuj wniosek dotyczący wpływu nadtlenku wodoru na kiełkowanie nasion w tym doświadczeniu.
Przeprowadzono doświadczenie, którego celem było sprawdzenie oporności pewnego
gatunku bakterii na penicyliny. Dwa szczepy tej bakterii (I i II) wysiano równomiernie
na osobnych szalkach i następnie rozłożono na nie krążki bibuły nasączonej antybiotykami
w jednakowych dawkach. Każdy ze szczepów inkubowano w tych samych optymalnych, dla
tego gatunku bakterii, warunkach. Na poniższych rysunkach zaprezentowano wyniki hodowli
obydwu szczepów bakterii po 48 godzinach, w obecności pięciu różnych antybiotyków
(A–E). Zaciemnione pola wokół białych krążków z antybiotykami wskazują zahamowanie
wzrostu bakterii.
4.1. (0–1)
Zaznacz hipotezę badawczą, którą potwierdzają wyniki powyższego doświadczenia.
Oporność badanego gatunku bakterii na penicyliny zależy od szczepu bakterii.
Oporność badanego gatunku bakterii na penicyliny zależy od dawki antybiotyku.
Oporność badanego gatunku bakterii na penicyliny zależy od sposobu hodowli bakterii.
Oporność badanego gatunku bakterii na penicyliny zależy od czasu kontaktu z antybiotykiem.
W komórkach mysich kubków smakowych reagujących na smak słodki wykryto trzy rodzaje
białek receptorowych, oznaczonych jako: T1R1, T1R2 i T1R3. Aby sprawdzić, które z tych
receptorów są odpowiedzialne za odczuwanie słodkiego smaku, przeprowadzono
doświadczenie na myszach genetycznie zmodyfikowanych.
Każdej z czterech badanych grup myszy wyciszono inne geny, co ujawniało się obecnością
odpowiednio różnych rodzajów białek receptorowych. Badanym myszom podawano roztwory
sacharozy o różnym stężeniu i obserwowano częstość ich lizania. Wyniki eksperymentu
przedstawiono na wykresie. Krzywe dotyczą myszy z obecnością określonych receptorów.
Na podstawie wyników eksperymentu sformułuj wniosek dotyczący zależności między obecnością odpowiednich białek receptorowych a odczuwaniem słodkiego smaku.
Grzyby pleśniowe bardzo często tworzą naloty pleśni na wilgotnych produktach spożywczych
pozostawionych w temp. ok. 20°C.
Aby wykazać wpływ niskiej temperatury na rozwój grzybów pleśniowych, do doświadczenia
przygotowano: kromkę spleśniałego chleba, kilka kromek świeżego (wilgotnego) chleba oraz
plastikowe torebki. Do trzech szczelnie zamykanych torebek włożono po kromce świeżego
chleba oraz po kawałku chleba spleśniałego i zamknięto je na kilka dni w lodówce,
w temp. 4°C.
5.1. (0–1)
Zaplanuj i opisz prób kontrolną do powyższego doświadczenia.
Próba kontrolna:
5.2. (0–1)
Na podstawie tekstu, wymień dwa czynniki środowiska, inne niż podłoże organiczne, które warunkują rozwój pleśni. Podkreśl ten, który powinien pozostać niezmieniony w obu prawidłowo przygotowanych próbach: badawczej i kontrolnej.
5.3. (0–1)
Zaproponuj hipotezę badawczą, którą można było zweryfikować dzięki przeprowadzonemu doświadczeniu.
5.4. (0–1)
Podaj nazwę struktury grzyba pleśniowego, innej niż strzępki, z której (np. na chlebie) może rozwinąć się pleśń.
Enzym ureaza, który występuje m.in. w nasionach dyni, przeprowadza następującą reakcję:
H2N-CO-NH2 + H2O : 2 NH3 + CO2
Powstający w ten sposób amoniak powoduje alkalizację (wzrost zasadowości) środowiska
reakcji. Ureaza podana dożylnie jest śmiertelna dla człowieka nawet w niskich dawkach,
ale nasiona dyni można jeść bezpiecznie.
Przeprowadzono doświadczenie, w którym przesącz z nasion dyni rozgniecionych w wodzie
rozdzielono w równych ilościach do trzech probówek (I–III) i do każdej z nich dodano tak
sam ilość mocznika. Stopień alkalizacji roztworu w probówkach mierzono za pomocą
fenoloftaleiny, która w środowisku zasadowym przyjmuje barwę różową – tym
intensywniejszą, im wyższe jest pH roztworu. Każdą probówkę inkubowano w innej
temperaturze: I – 10°C, II – 35°C, III – 70°C.
Po kilku minutach zaobserwowano zmian zabarwienia roztworów w I i II probówce,
natomiast w probówce III roztwór się nie zabarwił.
Na podstawie: www.biocen.edu.pl/volvox/Protocols/PDFs/Urease_pl
3.1. (0–1)
Sformułuj problem badawczy do tego doświadczenia.
3.2. (0–1)
Podaj przyczynę, która sprawiła, że w probówce III roztwór się nie zabarwił.
3.3. (0–1)
Zaznacz poniżej klasę enzymów (AFD), do której należy ureaza.
liazy
ligazy
hydrolazy
oksydoreduktazy
3.4. (0–2)
Wyjaśnij, dlaczego wprowadzenie ureazy bezpośrednio do krwioobiegu człowieka
stanowi dla niego śmiertelne zagrożenie, ale ureaza zawarta w nasionach dyni nie jest
dla człowieka szkodliwa po ich zjedzeniu. W odpowiedzi uwzględnij oba miejsca
działania tego enzymu.
Na schemacie A przedstawiono zestaw doświadczalny, który przygotowano do doświadczenia
badającego wpływ stężenia auksyny na wzrost pędu. Do szalek zawierających wodne
roztwory auksyny o różnych stężeniach włożono jednakowej długości wycinki z łodyg siewek
grochu. Wszystkie szalki umieszczono w tych samych warunkach temperatury i oświetlenia.
Na wykresie B natomiast przedstawiono reakcje organów rośliny na różne stężenia auksyny
w roztworze (w odniesieniu do próby kontrolnej), dzięki którym to reakcjom można przewidzieć
wyniki tego doświadczenia.
a)
Zaplanuj i opisz próbę kontrolną do przedstawionego doświadczenia.
b)
Korzystając z wykresu, podaj, w którym z trzech roztworów auksyny, użytych w doświadczeniu, wystąpi największy przyrost długości łodygi siewki grochu.
c)
Na podstawie wykresu sformułuj wniosek dotyczący wpływu stężenia auksyny na wzrost łodygi.
W warunkach laboratoryjnych hodowano komórki zwierzęce bez dostępu do magnezu.
Usuwano go z hodowli za pośrednictwem specjalnych substancji chemicznych, które nie
uszkadzają struktur komórkowych. Po pewnym czasie stwierdzono, że w hodowanych
komórkach podjednostki rybosomów nie łączą się ze sobą.
Na podstawie wyników opisanego doświadczenia podaj nazwę procesu zachodzącego w komórce, który będzie zaburzony przy niedoborze magnezu. Odpowiedź uzasadnij, odnosząc się do wyniku doświadczenia.
Badano wpływ niedoboru witamin w diecie kobiet na ryzyko wystąpienia wady cewy
nerwowej u urodzonych przez nie dzieci. W tym celu porównano dwie grupy kobiet
i przebadano ich nowo narodzone dzieci.
Grupa I – kobiety, które planowały ciążę i uzupełniały dietę o witaminy
Grupa II – kobiety, które nie uzupełniały diety o witaminy ani przed ciążą, ani w czasie ciąży.
Wyniki tego badania przedstawiono w tabeli.
Grupa kobiet
Rodzaj diety
Liczba przebadanych dzieci
Liczba dzieci z wadami rozwojowymi (cewy nerwowej)
I
z uzupełnianiem witamin
141
1 (0,7%)
II
bez uzupełniania witamin
204
12 (5%)
Na podstawie: Biologia, pod red. N.A. Campbella, Poznań 2012.
a)
Wyjaśnij, dlaczego do opisanego badania potrzebny był udział wymienionych dwóch grup kobiet.
b)
Na podstawie wyników badania sformułuj wniosek dotyczący wpływu diety matki na występowanie wad rozwojowych u niemowląt.
Przeprowadzono doświadczenie w dwóch wariantach (zestaw I i zestaw II) zilustrowanych
na poniższych rysunkach. Do probówek nalano kolejno: w zestawie I – wody, w zestawie II - 0,1% roztworu NaCl. Poziom cieczy w każdej probówce znajdował się 1 cm poniżej wylotu
probówki. Do każdej probówki włożono po jednym liściu tej samej rośliny o zbliżonej
wielkości i dodano kilka kropli oliwy, aby utworzyła ona warstwę na powierzchni wody.
Po trzech dniach zaobserwowano: w zestawie I – obniżenie poziomu cieczy w probówce,
a w zestawie II – spadek turgoru liścia umieszczonego w probówce.
a)
Sformułuj problem badawczy tego doświadczenia.
b)
Wyjaśnij przyczynę zmian obserwowanych w zestawie II.
Glikoproteina P − białko zwierzęce – występuje w błonach komórkowych komórek różnych
tkanek, m.in. w śródbłonku włosowatych naczyń krwionośnych mózgu. Glikoproteina P jest
niespecyficznym transporterem usuwającym poza obręb komórek różne substancje obce dla
organizmu, w tym leki, co zapobiega ich kumulacji, ale jednocześnie może utrudniać im
osiągnięcie miejsc docelowych, czego konsekwencją stanie się nawet niemożność leczenia
lub obniżenie jego skuteczności.
Przeprowadzono doświadczenie na dwóch grupach myszy:
grupa I – myszy ze zmutowanym genem kodującym glikoproteinę P
grupa II – myszy z niezmutowanym genem kodującym glikoproteinę P.
Myszom podawano leki przeciwbólowe, a następnie badano stężenie tych leków w mózgu.
Na podstawie: W.F. Ganong, Fizjologia, Warszawa 2009.
a)
Określ, która z grup badanych zwierząt – I czy II – była próbą kontrolną w tym doświadczeniu. Odpowiedź uzasadnij.
Grupa , ponieważ
b)
Podaj, w której grupie badanych myszy – I czy II – należy oczekiwać większego stężenia leków przeciwbólowych w komórkach mózgu, i wyjaśnij, dlaczego tak się dzieje.
Dwie grupy uczniów przygotowały takie same zestawy doświadczalne w celu sprawdzenia,
od czego zależy aktywność enzymu rozkładającego skrobię, występującego w ślinie. W pięciu
probówkach uczniowie umieścili po 1 ml roztworu wodnego o określonym pH (4–8).
Następnie do każdej probówki dodali 1 ml rozcieńczonego kleiku przygotowanego ze skrobi
ziemniaczanej, do którego dosypali odrobinę soli kuchennej (NaCl). Pierwsza grupa umieściła
probówki w łaźni wodnej o temperaturze 30°C, natomiast druga – w łaźni o temperaturze
37°C. Do każdej probówki uczniowie dodali po 1 ml świeżej śliny, wymieszali zawartość
i następnie, w odstępach jednominutowych, pobierali z mieszaniny w każdej probówce
po jednej kropli roztworu i sprawdzali, czy cała skrobia została już rozłożona. Wyniki zebrali
w tabeli.
pH roztworu
Czas rozkładu skrobi [min]
temperatura 30°C
temperatura 37°C
4
18
14
5
14
9
6
8
4
7
6
3
8
7
4
14.1. (0–1)
Podaj nazwę enzymu znajdującego się w ślinie, który rozkłada skrobię.
14.2. (0–1)
Na podstawie wyników doświadczenia sformułuj wniosek dotyczący optimum działania badanego enzymu.
14.3. (0–1)
Określ, w jaki sposób uczniowie mogli sprawdzić podczas doświadczenia, czy cała skrobia została już rozłożona. Uwzględnij nazwę użytego odczynnika oraz efekt jego działania.
Epikotyl to odcinek łodygi siewki znajdujący się między liścieniami a pierwszymi liśćmi.
Na rysunku przedstawiono doświadczenie, do którego wykorzystano epikotyle siewek grochu.
Z siewek wycięto fragmenty epikotyli długości 5 mm i umieszczono je po pięć w czterech
szalkach z roztworami auksyny – kwasu indolilo-3-octowego (IAA) o różnych stężeniach –
oraz w jednej szalce: z wodą bez dodatku auksyny. Po 12 godzinach zmierzono długość
wszystkich fragmentów epikotyli. Eksperyment przeprowadzono w trzech powtórzeniach,
uzyskano bardzo podobne wyniki. Średnie wartości wyników doświadczenia przedstawiono
na wykresie.
6.1. (0–1)
Sformułuj problem badawczy przedstawionego doświadczenia.
6.2. (0–1)
Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące wyników doświadczenia są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
1.
IAA pobudza wzrost wydłużeniowy epikotyli siewek grochu.
P
F
2.
Największy przyrost długości epikotyli siewek grochu nastąpił pod wpływem działania roztworu IAA o stężeniu 1 mM.
P
F
3.
Wpływ IAA na wzrost wydłużeniowy epikotyli jest tym większy, im większe jest jego stężenie.
P
F
6.3. (0–1)
Podaj przyczynę wydłużenia się fragmentów epikotyli w próbie kontrolnej.
Uczniowie zebrali 100 liści z krzewów bzu czarnego rosnących na południowym skraju lasu
mieszanego oraz 100 liści z krzewów bzu czarnego rosnących w podszycie tego lasu
(stanowisko zacienione). Zmierzyli długość i szerokość każdego liścia złożonego oraz
obliczyli średnie wartości tych cech w każdej grupie. Wyniki pomiarów przedstawiono
w tabeli.
Badana cecha populacji
Stanowisko
nasłonecznione
zacienione
średnia długość liścia [mm]
264
290
średnia szerokość liścia [mm]
122
146
5.1. (0–1)
Sformułuj problem badawczy tej obserwacji.
5.2. (0–1)
Sformułuj wniosek na podstawie przedstawionych wyników obserwacji.
