Oto lista zadań maturalnych z danego działu biologii. Aby skorzystać z dodatkowych opcji, uniknąć duplikatów zadań lub wybrać zadania z pozostałych działów kliknij poniżej.
Jeżeli uwzględni się rytmikę dobową aktywności ruchowej, zwierzęta dzieli się na dwa
zasadnicze typy: zwierzęta dzienne i nocne. Wykonano eksperyment, w którym badano
dobowy rozkład aktywności lokomotorycznej karaczana amerykańskiego (Periplaneta
americana), w warunkach cyklu (fotoperiodu) składającego z 12 godzin światła i 12 godzin
ciemności. Wyniki eksperymentu zilustrowano na wykresie.
W tabeli zamieszczono wyniki badania, w którym określano wpływ czynników środowiska
na zawartość wody w roślinie. Podczas badania mierzono ilość wody pobieranej
i wytranspirowanej przez roślinę. Badanie przeprowadzono w lecie, w ciągu doby, a uzyskane
wyniki zapisywano co cztery godziny.
Godzina pomiaru
Ilość pobranej wody [g] w ciągu 4 godzin
Ilość wyparowanej wody [g] w ciągu 4 godzin
04:00
6
1
08:00
6
8
12:00
14
20
16:00
22
29
20:00
13
10
24:00
8
3
Na podstawie: M.K. Sands, Problems in Plant Physiology, John Murray, London 1988.
a)
Wymień dwa czynniki środowiskowe, które mają wpływ na intensywność transpiracji.
b)
Na podstawie wyników badania podaj zakres godzin, w których liście rośliny miały najmniejszy turgor. Odpowiedź uzasadnij, odnosząc się do bilansu wodnego rośliny.
Chwasty konkurują z roślinami uprawnymi o zasoby środowiska – światło, wodę i związki
mineralne. Niektóre gatunki chwastów mogą również oddziaływać na określone gatunki
roślin uprawnych przez wydzielanie specyficznych związków czynnych biologicznie,
zwanych allelopatinami. Efekt działania tych substancji może być szkodliwy lub korzystny –
występuje wówczas allelopatia ujemna lub dodatnia.
Uczniowie przygotowali dwa zestawy doświadczalne – każdy składał się z 10 doniczek
z ziemią ogrodową, a w każdej z nich wysiano po 10 nasion grochu jadalnego. Zestawy
umieścili w tych samych warunkach oświetlenia i temperatury, a ziemię w doniczkach
podlewali:
w zestawie nr 1 – wodą wodociągową, w której przez trzy dni moczone były świeże kłącza perzu,
w zestawie nr 2 – wodą wodociągową.
Począwszy od trzeciego dnia co drugi dzień uczniowie sprawdzali, ile nasion grochu
wykiełkowało w każdej doniczce w danym zestawie. Wyniki doświadczenia przedstawili
w tabeli.
Dzień obserwacji
Łączna liczba nasion grochu jadalnego, które wykiełkowały w zestawie
nr 1
nr 2
3
22
52
5
42
74
7
71
88
9
88
89
a)
Sformułuj problem badawczy przedstawionego doświadczenia.
b)
Sformułuj wniosek na podstawie wyników doświadczenia.
U zachodnich wybrzeży Ameryki Północnej w biocenozach strefy pływów występuje
rozgwiazda Pisaster ochraceus, żywiąca się małżami, głównie – omułkami z dominującego
tam gatunku Mytilus californianus. Pisaster ochraceus nie występuje licznie w biocenozie,
ale wywiera na nią duży wpływ. Przez 10 lat badano wpływ występowania tego drapieżnika
na różnorodność gatunkową biocenozy. Eksperyment prowadzono równolegle na poletkach,
gdzie występowała naturalnie rozgwiazda Pisaster ochraceus, oraz na takich, z których
usuwano osobniki tego gatunku. Na poletkach bez udziału rozgwiazdy omułki opanowały
skały i wyeliminowały inne bezkręgowce oraz glony.
Na wykresie zilustrowano wyniki eksperymentu.
Na podstawie analizy wyników eksperymentu, sformułuj wniosek dotyczący wpływu rozgwiazdy Pisaster ochraceus na bogactwo gatunkowe opisanej biocenozy. W odpowiedzi uwzględnij zależności międzygatunkowe pomiędzy organizmami tej biocenozy.
Chwasty konkurują z roślinami uprawnymi o zasoby środowiska – światło, wodę i związki
mineralne. Niektóre gatunki chwastów mogą również oddziaływać na określone gatunki
roślin uprawnych przez wydzielanie specyficznych związków czynnych biologicznie,
zwanych allelopatinami. Efekt działania tych substancji może być szkodliwy lub korzystny –
występuje wówczas allelopatia ujemna lub dodatnia.
Uczniowie przygotowali dwa zestawy doświadczalne – każdy składał się z 10 doniczek
z ziemią ogrodową, a w każdej z nich wysiano po 10 nasion grochu jadalnego. Zestawy
umieścili w tych samych warunkach oświetlenia i temperatury, a ziemię w doniczkach
podlewali:
w zestawie nr 1 – wodą wodociągową, w której przez trzy dni moczone były świeże kłącza perzu,
w zestawie nr 2 – wodą wodociągową.
Począwszy od trzeciego dnia co drugi dzień uczniowie sprawdzali, ile nasion grochu
wykiełkowało w każdej doniczce w danym zestawie. Wyniki doświadczenia przedstawili
w tabeli.
Dzień obserwacji
Łączna liczba nasion grochu jadalnego, które wykiełkowały w zestawie
nr 1
nr 2
3
22
52
5
42
74
7
71
88
9
88
89
4.1. (0–1)
Sformułuj problem badawczy przedstawionego doświadczenia.
4.2. (0–1)
Sformułuj wniosek na podstawie wyników doświadczenia.
Na rysunku A przedstawiono siewki gorczycy hodowane na świetle i w ciemności,
a na wykresie B – wyniki doświadczenia, w którym badano wpływ światła na wzrost
wydłużeniowy komórek hipokotyla (części podliścieniowej) tych siewek. W każdym z tych
doświadczeń użyto po 100 siewek.
2.1 (0–1)
Na podstawie przedstawionych wyników doświadczenia sformułuj wniosek dotyczący wpływu światła na wzrost wydłużeniowy hipokotyla siewek gorczycy.
2.2. (0–1)
Określ, które stwierdzenia dotyczące wyników tego doświadczenia są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F– jeśli jest fałszywe.
1.
Średnia długość hipokotyli siewek gorczycy rosnących w obecności światła była większa niż średnia długość hipokotyli siewek rosnących w ciemności.
P
F
2.
Największy przyrost długości hipokotyli siewek gorczycy rosnących w ciemności nastąpił między drugim a szóstym dniem doświadczenia.
P
F
3.
Tempo wydłużania się hipokotyli siewek gorczycy hodowanych w obecności światła wyraźnie zmieniało się w czasie.
P
F
2.3. (0–1)
Oceń prawdziwość stwierdzenia: „Przyczyną różnicy średniej długości hipokotyli siewek hodowanych na świetle i w ciemności jest różna intensywność podziałów komórkowych zachodzących w tych hipokotylach”. Odpowiedź uzasadnij.
Na schemacie przedstawiono wpływ temperatury i wilgotności ziarna na wzrost populacji
wołka ryżowego – uciążliwego szkodnika magazynowego.
Na podstawie danych przedstawionych na wykresie sformułuj jeden wniosek dotyczący wpływu temperatury i wilgotności przechowywanego ziarna na ograniczenie szkód spowodowanych przez wołka.
Uczniowie przygotowali zestawy doświadczalne do zbadania wpływu temperatury
na intensywność transpiracji u trzykrotki. Sześć jednakowej długości gałązek trzykrotki,
mających po pięć listków, umieścili w takich samych cylindrach z podziałką napełnionych
wodą, tak aby zanurzone były dolne końce gałązek. Na cylindrach zaznaczyli początkowy
poziom wody jednakowy we wszystkich naczyniach. Wszystkie zestawy doświadczalne
postawili w słoneczny dzień na parapetach okien, przy czym
trzy zestawy na parapecie okna od strony północnej w temperaturze 20°C
trzy zestawy na parapecie okna od strony południowej w temperaturze 25°C.
Po dwóch godzinach porównali poziom wody w cylindrach.
Podaj jeden przykład błędu popełnionego w opisanym doświadczeniu i skoryguj plan tego doświadczenia.
W tabeli przedstawiono średnie wyniki doświadczenia, w którym badano wpływ temperatury
na intensywność fotosyntezy u pewnego gatunku rośliny. Za pomocą specjalnego urządzenia
mierzono objętość CO2 asymilowanego w jednostce czasu przez badane rośliny przy tym
samym natężeniu światła, ale w różnych temperaturach.
Temperatura (°C)
Wiązanie CO2 (jednostki umowne)
5
8
10
12
15
16
20
22
25
30
30
38
Na podstawie danych z tabeli narysuj wykres ilustrujący wpływ temperatury na intensywność fotosyntezy u badanego gatunku rośliny.
Gonadotropina (HCG) jest hormonem produkowanym podczas ciąży i przedostającym się
do moczu. Popularne testy ciążowe zawierają trzy typy przeciwciał:
wolne przeciwciała A, wychwytujące cząsteczki gonadotropiny
przeciwciała B, zlokalizowane w okienku I, zatrzymujące i wiążące cząsteczki gonadotropiny
przeciwciała C, zlokalizowane w okienku II, wychwytujące i wiążące przeciwciała A.
Przeciwciała A mają przyłączoną mikroskopijną kulkę z czerwonego lateksu. W przypadku
unieruchomienia przeciwciał, kulki lateksu tworzą w obrębie okienek czerwony pasek
widoczny gołym okiem. W przypadku testu pozytywnego (ciąża), widoczne są dwa paski,
po jednym w okienku I i II.
Na podstawie analizy powyższych informacji wyjaśnij, dlaczego w przypadku negatywnego wyniku testu ciążowego, w okienku I nie pojawia się czerwony pasek.
Auksyny to hormony roślinne syntetyzowane m.in. w stożkach wzrostu pędu i korzenia.
Poniższy schemat przedstawia przebieg doświadczenia z użyciem roztworu auksyny
umieszczonego w bloczku agarowym (rys. B) oraz z usunięciem pąka głównego (rys. C).
Do doświadczenia użyto sadzonek rośliny tego samego gatunku i o jednakowej powierzchni
transpiracji. Każdą sadzonkę umieszczono w osobnym, dobrze uszczelnionym naczyniu,
wypełnionym do jednakowego poziomu wodą. Oprócz tego przygotowano takie same
naczynia z wodą bez sadzonek. Wszystkie naczynia pozostawiono na dwa dni w miejscach
o różnych temperaturach (15°C i 25°C). Pozostałe warunki były takie same. Przebieg
i wyniki doświadczenia zilustrowano uproszczonymi rysunkami, uwzględniając pojedyncze
sadzonki.
Sformułuj:
a)
problem badawczy do tego doświadczenia;
b)
hipotezę, której słuszność potwierdzają wyniki doświadczenia.
Na schemacie przedstawiono wpływ światła na wzrost podliścieniowej części łodygi
zarodkowej – hipokotyla.
Badanie przeprowadzono na dwóch grupach takich samych siewek gorczycy. Jedna grupa
siewek gorczycy została umieszczona w ciemności, a druga – na świetle.
Sformułuj wniosek dotyczący wpływu światła na wzrost hipokotyla siewek gorczycy.
Do naczynia z zawiesiną bakterii zdolnych do samodzielnego ruchu włożono dwie kapilary:
I – z roztworem cukru,
II – z roztworem fenolu
i stwierdzono, że te bakterie gromadzą się w pobliżu ujścia kapilary zawierającej cukier,
a oddalają się od ujścia kapilary zawierającej fenol.
a)
Zaznacz rodzaj ruchu bakterii opisanego w tekście.
nastie
taksje
tropizmy
b)
Zaznacz nazwę rodzaju receptorów błonowych, dzięki któremu opisane bakterie reagują na substancje znajdujące się w ich środowisku.
termoceceptory
fotoreceptory
chemoreceptory
c)
Określ biologiczne znaczenie opisanych reakcji dla tych bakterii.
W celu sprawdzenia, czy intensywność fotosyntezy zależy od natężenia światła,
przeprowadzono następujące doświadczenie.
Przygotowano trzy zestawy doświadczalne (I, II, III) w następujący sposób:
do trzech zlewek o pojemności 300 ml wlano taką samą ilość wody,
do trzech pałeczek szklanych przymocowano po jednej łodydze moczarki kanadyjskiej (łodygi były takiej samej długości),
w każdej ze zlewek zanurzono całkowicie po jednej pałeczce szklanej z łodygą moczarki kanadyjskiej (przecięcia łodyg skierowano ku górze),
każdą zlewkę z zanurzoną w niej moczarką kanadyjską umieszczono w innych warunkach świetlnych:
zestaw I – moczarkę oświetlono żarówką o mocy 25 W,
zestaw II – moczarkę oświetlono żarówką o mocy 60 W,
zestaw III – moczarkę oświetlono żarówką o mocy 75 W.
Pozostałe warunki doświadczenia, np. temperatura, czas oświetlania, zachowano takie same.
Podczas trwania doświadczenia w każdym z zestawów przez określony czas obserwowano
liczbę pęcherzyków gazu wydobywających się z przekroju łodygi.
a)
Sformułuj hipotezę badawczą do tego doświadczenia.
b)
Określ przewidywane wyniki tego doświadczenia, biorąc pod uwagę parametr podany w tekście.
Ubocznym produktem aktywności metabolicznej komórki są m.in. reaktywne formy tlenu
(RFT), np. rodniki, tlen atomowy, nadtlenek wodoru. Nadmiar RFT jest dla komórki bardzo
szkodliwy, jednak w niewielkich ilościach RFT mogą wywierać korzystny wpływ
na organizmy. Postanowiono sprawdzić, jak działają niewielkie ilości reaktywnych form tlenu
na proces kiełkowania nasion. W tym celu przeprowadzono doświadczenie.
Po dziesięć nasion grochu (zestaw I i II) moczono przez dobę w następujący sposób:
zestaw I – w wodzie z kranu,
zestaw II – w wodzie utlenionej (3% wodny roztwór nadtlenku wodoru).
Po tym czasie nasiona z obu zestawów przepłukano wodą z kranu i wysiano na gazie
nasączonej wodą z kranu. Okazało się, że średni czas kiełkowania nasion w zestawie II był
istotnie krótszy niż czas kiełkowania nasion w zestawie I.
Na podstawie: R. Szymańska, P. Jedynak, Laboratorium. Eliksir młodości, „Wiedza i Życie” nr 12, 2011.
Sformułuj wniosek dotyczący wpływu nadtlenku wodoru na kiełkowanie nasion w tym doświadczeniu.
Przeprowadzono doświadczenie, którego celem było sprawdzenie oporności pewnego
gatunku bakterii na penicyliny. Dwa szczepy tej bakterii (I i II) wysiano równomiernie
na osobnych szalkach i następnie rozłożono na nie krążki bibuły nasączonej antybiotykami
w jednakowych dawkach. Każdy ze szczepów inkubowano w tych samych optymalnych, dla
tego gatunku bakterii, warunkach. Na poniższych rysunkach zaprezentowano wyniki hodowli
obydwu szczepów bakterii po 48 godzinach, w obecności pięciu różnych antybiotyków
(A–E). Zaciemnione pola wokół białych krążków z antybiotykami wskazują zahamowanie
wzrostu bakterii.
4.1. (0–1)
Zaznacz hipotezę badawczą, którą potwierdzają wyniki powyższego doświadczenia.
Oporność badanego gatunku bakterii na penicyliny zależy od szczepu bakterii.
Oporność badanego gatunku bakterii na penicyliny zależy od dawki antybiotyku.
Oporność badanego gatunku bakterii na penicyliny zależy od sposobu hodowli bakterii.
Oporność badanego gatunku bakterii na penicyliny zależy od czasu kontaktu z antybiotykiem.
W komórkach mysich kubków smakowych reagujących na smak słodki wykryto trzy rodzaje
białek receptorowych, oznaczonych jako: T1R1, T1R2 i T1R3. Aby sprawdzić, które z tych
receptorów są odpowiedzialne za odczuwanie słodkiego smaku, przeprowadzono
doświadczenie na myszach genetycznie zmodyfikowanych.
Każdej z czterech badanych grup myszy wyciszono inne geny, co ujawniało się obecnością
odpowiednio różnych rodzajów białek receptorowych. Badanym myszom podawano roztwory
sacharozy o różnym stężeniu i obserwowano częstość ich lizania. Wyniki eksperymentu
przedstawiono na wykresie. Krzywe dotyczą myszy z obecnością określonych receptorów.
Na podstawie wyników eksperymentu sformułuj wniosek dotyczący zależności między obecnością odpowiednich białek receptorowych a odczuwaniem słodkiego smaku.
Grzyby pleśniowe bardzo często tworzą naloty pleśni na wilgotnych produktach spożywczych
pozostawionych w temp. ok. 20°C.
Aby wykazać wpływ niskiej temperatury na rozwój grzybów pleśniowych, do doświadczenia
przygotowano: kromkę spleśniałego chleba, kilka kromek świeżego (wilgotnego) chleba oraz
plastikowe torebki. Do trzech szczelnie zamykanych torebek włożono po kromce świeżego
chleba oraz po kawałku chleba spleśniałego i zamknięto je na kilka dni w lodówce,
w temp. 4°C.
5.1. (0–1)
Zaplanuj i opisz prób kontrolną do powyższego doświadczenia.
Próba kontrolna:
5.2. (0–1)
Na podstawie tekstu, wymień dwa czynniki środowiska, inne niż podłoże organiczne, które warunkują rozwój pleśni. Podkreśl ten, który powinien pozostać niezmieniony w obu prawidłowo przygotowanych próbach: badawczej i kontrolnej.
5.3. (0–1)
Zaproponuj hipotezę badawczą, którą można było zweryfikować dzięki przeprowadzonemu doświadczeniu.
5.4. (0–1)
Podaj nazwę struktury grzyba pleśniowego, innej niż strzępki, z której (np. na chlebie) może rozwinąć się pleśń.
