Zadania maturalne z biologii

Matura Maj 2014, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 21. (1 pkt)

Fizjologia roślin Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Na opakowaniach nawozów dla roślin doniczkowych znajdują się dokładne informacje dotyczące ich stosowania. Używanie roztworu nawozów o zbyt wysokim stężeniu jest dla roślin szkodliwe i może skutkować m.in. ich zwiędnięciem.

Wyjaśnij, dlaczego podlewanie roślin roztworami nawozów o zbyt wysokim stężeniu może skutkować ich zwiędnięciem.

Matura Maj 2014, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 22. (2 pkt)

Nasienne Tkanki roślinne Podaj/wymień

Na rysunku przedstawiono przekrój poprzeczny przez łodygę moczarki kanadyjskiej – rośliny, której pędy znajdują się w toni wodnej.

Na podstawie dwóch cech widocznych na rysunku wykaż dwa przystosowania budowy anatomicznej łodygi moczarki do środowiska wodnego.

Matura Maj 2014, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 23. (2 pkt)

Wirusy, wiroidy, priony Układ immunologiczny Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Na schemacie przedstawiono namnażanie się retrowirusa HIV wewnątrz limfocytu T (pomocniczego) we krwi człowieka.

a)	Podaj, na czym polega proces oznaczony na schemacie literą X, oraz wyjaśnij jego znaczenie w przebiegu infekcji HIV.

b)	Podaj, który element w budowie wirionu HIV odpowiada za utrudnione rozpoznawanie tego wirusa przez układ odpornościowy zainfekowanej osoby. Odpowiedź uzasadnij.

Matura Maj 2014, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 24. (2 pkt)

Wirusy, wiroidy, priony Układ immunologiczny Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Wirusy grypy należą do RNA wirusów. Wyróżnia się trzy typy wirusów grypy – typu A, typu B lub typu C. Duża zmienność tych wirusów i powstawanie nowych szczepów utrudniają ich klasyfikację. W wirusach grypy typu A łatwo dochodzi do wymiany genów, określanej jako skok antygenowy. Ponadto występujące wśród RNA wirusów częste mutacje są przyczyną występowania epidemii grypy. Profilaktyka zakażeń wirusem grypy polega na stosowaniu szczepionek, jednak każdego roku trzeba przyjmować nową szczepionkę.

a)	Uwzględniając mechanizm działania szczepionki, uzasadnij, dlaczego konieczne jest coroczne powtarzanie szczepienia przeciw grypie.

b)	Wyjaśnij, dlaczego duża zmienność genetyczna wirusów grypy przyczynia się do występowania epidemii tej choroby.

Matura Maj 2014, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 25. (2 pkt)

Prokarionty Ekspresja informacji genetycznej Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Na rysunku przedstawiono proces ekspresji informacji genetycznej w komórce prokariotycznej.

Ekspresja informacji genetycznej u prokarionta

a)	Podaj nazwę rodzaju RNA oznaczonego na rysunku literą X.

b)	Uzasadnij, podając jeden argument, że na rysunku przedstawiono proces ekspresji informacji genetycznej u organizmów prokariotycznych.

Matura Maj 2014, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 26. (1 pkt)

Ekspresja informacji genetycznej Podaj/wymień

Na schemacie przedstawiono budowę cząsteczki tRNA uczestniczącej w procesie translacji, a w tabeli – fragment kodu genetycznego.

Kodon (zapisany od końca 5' do 3')	Aminokwas
AUA	izoleucyna
AUC	izoleucyna
AUG	metionina
UAC	tyrozyna
UAG	STOP
CAU	histydyna
CUA	leucyna
GUA	walina

Zapisz triplet nukleotydów w kodonie mRNA oznaczony jako XYZ oraz nazwę aminokwasu, który zostanie przyłączony do przedstawionej cząsteczki tRNA.

Kodon

Aminokwas

Matura Maj 2014, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 27. (2 pkt)

Dziedziczenie Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj/wymień

Barwa kolców malin jest warunkowana przez dwa geny dziedziczące się niezależnie. Dominujący allel A jednego genu warunkuje pojawienie się kolców o zabarwieniu różowym, natomiast recesywny allel a tego genu odpowiada za ich kolor zielony. Obecność dominującego allelu B drugiego genu skutkuje zwiększeniem intensywności koloru różowego, co prowadzi do powstania kolców purpurowych. Allel B nie wpływa na zmianę barwy kolców zielonych.
Po skrzyżowaniu rośliny o kolcach różowych z rośliną mającą kolce zielone otrzymano w pokoleniu F₁ wszystkie rośliny o kolcach purpurowych.

a)	Podaj genotypy roślin z pokolenia rodzicielskiego (P) mających:

różowe kolce ,

zielone kolce

b)	Zaznacz zestaw fenotypów (A–D), które powinny wystąpić najliczniej i najmniej licznie wśród dużej liczby potomstwa uzyskanego z nasion po skrzyżowaniu roślin z pokolenia F₁.

	Fenotyp najliczniejszy	Fenotyp najmniej liczny
A	kolce purpurowe	kolce różowe
B	kolce różowe	kolce zielone
C	kolce purpurowe	kolce zielone
D	kolce różowe	kolce purpurowe

Matura Maj 2014, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 28. (3 pkt)

Dziedziczenie Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

U kotów jedna para alleli (B i b) warunkująca barwę sierści jest sprzężona z płcią. Ruda barwa sierści jest warunkowana przez allel B (X^B), natomiast barwa czarna – przez allel b (X^b). Osobniki heterozygotyczne mają barwę szylkretową (część włosów jest czarnych, część – rudych).

a)	Ustal, jaką barwę sierści miał samiec, jeżeli wśród jego potomstwa z rudą samicą jedno kocię było szylkretowe, a troje kociąt było rudych. Zapisz genotyp i fenotyp tego samca.

Genotyp samca

Fenotyp samca

b)	Podaj płeć rudych kociąt w tym miocie.

c)	Wyjaśnij, dlaczego wśród potomstwa tych kotów nie pojawią się szylkretowe samce.

Matura Maj 2014, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 29. (2 pkt)

Genetyka - pozostałe Podaj/wymień

Badano częstość rekombinacji (% crossing-over) pomiędzy czterema genami: m, v, w oraz y, znajdującymi się na chromosomie X muszki owocowej.

Uzyskano następujące wyniki:
między m i v = 3,0 %
między m i y = 33,7 %
między v i w = 29,4 %
między w i y = 1,3 %

Na podstawie przedstawionych danych określ:

a)	które dwa geny leżą na chromosomie najbliżej siebie

b)	kolejność czterech badanych genów na chromosomie

Matura Maj 2014, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 30. (2 pkt)

Metody badawcze i doświadczenia Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Jedną z podstawowych metod stosowanych w badaniach molekularnych i inżynierii genetycznej jest łańcuchowa reakcja polimerazy, czyli PCR. Reakcja ta umożliwia powielenie (amplifikację) w miliardach kopii fragmentu genomowego DNA w czasie krótszym niż kilka godzin. Pojedyncza cząsteczka DNA może zostać amplifikowana do ilości, które ułatwiają jej analizę, charakteryzację i dalszą manipulację genetyczną. PCR wykorzystuje się m.in. do analizy markerów, pozwalających stwierdzić podwyższone ryzyko nowotworów.

Zaznacz dwie sytuacje, w których również wykorzystuje się reakcję PCR.

W testach wykrywających obecność wirusów (np. wirusa HIV) i niektórych bakterii.
Do wprowadzania do komórek roślinnych plazmidów z genami innych organizmów.
W diagnostyce chorób genetycznych, np. mukowiscydozy, choroby Huntingtona.
Do klonowania komórek w celach terapeutycznych, np. do leczenia chorób krwi.
Do identyfikacji płci płodu w diagnostyce prenatalnej.