Zadania maturalne z biologii

471

Matura Maj 2013, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 31. (2 pkt)

Ekologia Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj/wymień

Modraszek arion składa jaja na kwiatach różnych gatunków macierzanki. Z jaja po kilku dniach wylęga się gąsienica, która żywi się macierzanką, przechodzi linienia, rosnąc jednak niewiele. Po pewnym czasie gąsienica opuszcza roślinę; musi jednak w ciągu doby zostać znaleziona przez robotnicę mrówki wścieklicy. Gdy dojdzie do takiego kontaktu, gąsienica wydziela słodki płyn, spijany przez mrówkę, która następnie transportuje gąsienicę do mrowiska. Wewnątrz kolonii gąsienica modraszka przestaje wydzielać słodki płyn i zaczyna odżywiać się larwami mrówek. W ciągu 10 miesięcy życia w mrowisku, zanim przeobrazi się w poczwarkę, zjada nawet 300 larw.
Na podstawie: M. Selezniew Modraszek arion. www.uwb.edu.pl

a)	Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Opisana zależność między larwami modraszka ariona i larwami mrówki wścieklicy to

drapieżnictwo.
komensalizm.
konkurencja.
mutualizm.

b)	Wymień poziomy troficzne, do których należy larwa modraszka ariona w kolejnych etapach rozwoju.

472

Matura Czerwiec 2013, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 33. (2 pkt)

Dziedziczenie Podaj/wymień

Geny A, B, C i D kodują w układzie pełnej dominacji odpowiednio enzymy A i B, odpowiedzialne za wytworzenie produktu w postaci czerwonego barwnika z białego substratu, oraz enzymy C i D – odpowiedzialne za wytworzenie produktu w postaci barwnika purpurowego, również z białego substratu.
Na schematach I i II przedstawiono sposób dziedziczenia każdej z barw wraz z przykładem odpowiedniej krzyżówki genetycznej.

Podaj fenotypy rodzicielskie oraz fenotypy pokolenia F1 w każdej z przedstawionych krzyżówek (I i II).

I. rodzic 1 rodzic 2 F₁
II. rodzic 3 rodzic 4 F₁

473

Matura Czerwiec 2012, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 1. (2 pkt)

Układ kostny i mięśniowy Podaj/wymień

Szkielet człowieka oprócz funkcji związanych z ruchem, podpieraniem ciała i magazynowaniem wapnia, pełni w organizmie również inne funkcje.

Podaj dwa przykłady funkcji szkieletu, innych niż wymienione w tekście.

474

Matura Maj 2012, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 2. (2 pkt)

Układ powłokowy Podaj/wymień

Skóra człowieka składa się z wielowarstwowego naskórka i skóry właściwej. W najgłębiej położonej żywej warstwie naskórka – warstwie podstawnej – nieustannie powstają nowe komórki, które podczas stopniowego przemieszczania się ku powierzchni skóry ulegają keratynizacji (rogowaceniu). Tworzą one na powierzchni skóry złuszczającą się warstwę martwych komórek naskórka.

a)	Na podstawie powyższego tekstu podaj cechę żywych komórek warstwy podstawnej naskórka, która zapewnia jego odtwarzanie się.

b)	Podaj znaczenie warstwy zrogowaciałych komórek naskórka dla funkcji ochronnej skóry w organizmie człowieka.

475

Matura Czerwiec 2012, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 2. (2 pkt)

Choroby człowieka Układ kostny i mięśniowy Podaj/wymień

Całkowita zawartość wapnia w organizmie człowieka wynosi 1,4–1,66% masy ciała, z czego 99% stanowi wapń w postaci związanej w kościach.
Na schemacie przedstawiono porównanie wskaźników masy kości (całkowity wapń w organizmie) u kobiet (♀) i mężczyzn (♂) w różnym wieku.

a)	Na podstawie schematu określ zmiany masy kości u kobiet w okresie menopauzy i po tym okresie, w stosunku do mężczyzn w tym samym wieku.

b)	Podaj przyczynę zmian w kościach kobiet w okresie menopauzy oraz nazwę choroby, którą na skutek tych zmian zagrożone są bardziej kobiety niż mężczyźni.

Przyczyna zmian

Nazwa choroby

476

Matura Maj 2012, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 4. (1 pkt)

Ewolucjonizm i historia życia na ziemi Układ kostny i mięśniowy Podaj/wymień

Jedną ze swoistych cech człowieka jest szeroka i krótka miednica, która stanowi przystosowanie układu ruchu do poruszania się na dwóch kończynach w postawie wyprostowanej.

Podaj inną niż wymieniona w tekście, swoistą cechę budowy szkieletu człowieka, która odróżnia go od innych naczelnych, i związana jest bezpośrednio z dwunożnym chodem.

477

Matura Czerwiec 2012, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 6. (2 pkt)

Budowa i funkcje komórki Podaj/wymień

Wakuola komórek roślinnych to struktura otoczona błoną cytoplazmatyczną – tonoplastem, wypełniona sokiem komórkowym. W skład soku komórkowego wchodzą: woda, jony oraz rozpuszczalne i nierozpuszczalne związki mineralne i organiczne. Stwierdzono też obecność w nim różnych enzymów hydrolitycznych, np. peptydaz, glikozydaz.

Na podstawie tekstu podaj dwie funkcje wakuoli.

478

Matura Maj 2012, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 7. (3 pkt)

Układ krążenia Sformułuj wnioski, hipotezę lub zaplanuj doświadczenie Podaj/wymień

Tętno (puls) odpowiada częstotliwości skurczów serca. Obserwacja tętna jest ważna w ocenie funkcjonowania układu krążenia.

a)	Podaj, w którym miejscu ciała, i w jaki sposób można dokonać pomiaru własnego tętna.

Miejsce pomiaru

Sposób pomiaru

b)	Zaplanuj sposób przeprowadzenia obserwacji, która pozwoli wykazać, że wysiłek fizyczny ma wpływ na częstotliwość skurczów serca.

479

Matura Maj 2012, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 9. (2 pkt)

Układ immunologiczny Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj/wymień

Jednym z rodzajów leukocytów we krwi człowieka są granulocyty obojętnochłonne – neutrofile. Pełnią one funkcje obronne, głównie przeciwbakteryjne. Substancje chemiczne wydzielane przez drobnoustroje chorobotwórcze wyzwalają u granulocytów zdolność do przechodzenia przez nieuszkodzone ściany naczyń włosowatych, co umożliwia tym komórkom przemieszczanie się do ognisk zapalnych (skupisk bakterii). Tam fagocytują drobnoustroje chorobotwórcze i następnie trawią je dzięki enzymom zawartym w lizosomach.

Na podstawie: G. Góralski, W. Hałdaś, J. Kasza, A. Kłyś, R. Konieczny, M. Osiołek, M. Popielarska, A. Wojtusiak, Encyklopedia szkolna. Biologia, Kraków 2006.

a)	Na podstawie powyższych informacji podaj dwie cechy granulocytów obojętnochłonnych, które umożliwiają im skuteczną walkę z bakteriami.

b)	Wybierz i podkreśl dwie cechy opisanej odporności organizmu.

swoista,
nieswoista,
wrodzona,
nabyta

480

Matura Czerwiec 2012, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 9. (1 pkt)

Fotosynteza Podaj/wymień

W fazie fotosyntezy zależnej od światła dochodzi do syntezy składników siły asymilacyjnej, która jest niezbędna do przebiegu fazy niezależnej od światła.
Poniżej zapisano niepełne równanie reakcji fazy fotosyntezy zależnej od światła.

Wpisz w wyznaczonym miejscu substraty tej reakcji oraz podkreśl wśród jej produktów składniki siły asymilacyjnej.