Poniżej opisano procesy płciowe, które mogą zachodzić u bakterii. Zaznacz opis, który dotyczy koniugacji.
Proces ten polega na czasowym łączeniu się bakterii i jednokierunkowym przekazaniu
fragmentów genoforu (lub plazmidu) z komórki jednej bakterii – dawcy do drugiej
komórki bakterii – biorcy.
Proces ten polega na pobieraniu ze środowiska przez komórkę bakterii krótkich
fragmentów DNA, uwolnionych przez naturalny rozpad innych komórek bakterii.
Proces ten polega na przenoszeniu fragmentów DNA między komórkami bakterii
za pośrednictwem wirusów tzw. bakteriofagów łagodnych.
Na wykresie zilustrowano regułę ekogeograficzną sformułowaną przez niemieckiego badacza
Bergmana, która mówi o tym, że obserwuje się różnice w wielkości spokrewnionych ze sobą
zwierząt stałocieplnych żyjących w różnych strefach klimatycznych.
Wyjaśnij, dlaczego pingwiny pochodzące z obszarów ciepłych są mniejsze niż spokrewnione z nimi gatunki z obszarów chłodnych.
Hormon juwenilny kieruje rozwojem larwalnym owadów. Jednak warunkiem osiągnięcia
stadium postaci dorosłej (imago) jest nieobecność tego hormonu. Niektóre zimozielone
drzewa amerykańskie wytwarzają substancje o działaniu hormonu juwenilnego.
Określ, czy substancja wytwarzana przez drzewa amerykańskie, może wpływać na liczebność populacji owadów, które na nich żerują. Odpowiedź uzasadnij.
Przeprowadzono eksperyment, w którym badano wpływ światła na indukcję kwitnienia
pewnego gatunku rośliny. Przez kilka tygodni cztery grupy roślin, tego samego gatunku,
poddawano różnym warunkom oświetlenia dobowego. Na poniższym schemacie
przedstawiono sposób oświetlania poszczególnych grup roślin oraz wynik eksperymentu.
Na podstawie schematu zaznacz poprawne dokończenie zdania:
Czynnikiem warunkującym kwitnienie tego gatunku rośliny jest
ciągły okres ciemności trwający mniej niż 12 godzin.
ciągły okres ciemności trwający 12 i więcej godzin.
przewaga okresu ciemności, ale przerywanego krótkimi okresami oświetlania.
łączny okres oświetlenia trwający co najmniej 12 godzin.
Wysoka zawartość cholesterolu we krwi jest czynnikiem ryzyka wystąpienia miażdżycy.
Cholesterol jest transportowany w osoczu krwi z białkami w postaci wielkocząsteczkowych
kompleksów – lipoprotein. Lipoproteiny o małej gęstości (LDL) odkładają cholesterol
na ścianach naczyń krwionośnych. Lipoproteiny o dużej gęstości (HDL) zbierają cholesterol
i transportują go do wątroby.
W tabeli przedstawiono wyniki badań czterech osób, u których zmierzono poziom lipoprotein
LDL i HDL we krwi.
Osoba
Poziom HDL (mmol/dm3)
Poziom LDL (mmol/dm3)
Stosunek HDL : LDL
A.
1.6
2.4
0,67 : 1
B.
1.4
4.1
0,34 : 1
C.
1.6
3.2
0,50 : 1
D.
1.7
2.4
0,71 : 1
Na podstawie powyższych informacji wskaż osobę, która jest najbardziej zagrożona chorobą wieńcową. Odpowiedź uzasadnij.
Typowe leczenie osób, które uległy zaczadzeniu polega na podawaniu chorym czystego tlenu
przy użyciu maski bądź w komorze tlenowej. Natomiast w przypadku ciężkiego zaczadzenia
przeprowadza się transfuzję krwi.
a)
Wyjaśnij, na czym polega szkodliwe działanie czadu na transport tlenu w organizmie człowieka.
b)
Wyjaśnij, dlaczego w lżejszych przypadkach zaczadzenia wystarcza podanie tlenu, a w przypadkach ciężkich przeprowadza się transfuzję krwi.
Pozostawione na powietrzu ziemniaki, pokrojone do przygotowania frytek ciemnieją.
Uczniowie postanowili zbadać, w jaki sposób przechowywać ziemniaki przygotowane
na frytki. W tym celu przygotowali trzy zestawy doświadczalne – zlewki, w których umieścili
po 10 pasków ziemniaków:
zestaw I – zlewka z ziemniakami pozostawiona na powietrzu
zestaw II – zlewka z ziemniakami zalanymi wodą wodociągową
zestaw III – zlewka z ziemniakami zalanymi rozcieńczonym roztworem kwasu cytrynowego.
Przygotowane zestawy pozostawili na godzinę w pomieszczeniu o temperaturze pokojowej.
a)
Podaj, który zestaw doświadczalny był próbą kontrolną.
b)
Podaj, w jaki sposób uczniowie mogą ustalić wynik doświadczenia.
Fagocytoza jest rodzajem endocytozy polegającej na pochłanianiu z otoczenia komórki
dużych cząstek pokarmowych. Na schemacie przedstawiono kolejne fazy fagocytozy.
Określ, czy fagocytozę można zaobserwować w komórkach roślinnych? Odpowiedź uzasadnij jednym argumentem.
Jednym z największych problemów w walce z owadami szkodliwymi dla człowieka jest
nabywanie przez nie odporności na insektycydy. Jeżeli w obrębie dużej populacji takiego
gatunku owada, którą poddano działaniu pestycydów, znajdzie się pewna liczba genotypów
niezwykle odpornych, to odporność na działanie danego pestycydu w tej populacji
rozprzestrzenia się, szczególnie wtedy, gdy większość populacji poddano opryskom,
a stosowanie pestycydu regularnie powtarzano. Może również dojść do rozszerzenia
odporności tych owadów także na inne insektycydy, jeżeli ich sposób działania jest podobny.
Dlatego też coraz częściej stosuje się metody biologicznej walki z owadami szkodliwymi.
a)
Wyjaśnij, dlaczego w opisanej populacji szkodliwego owada odporność gwałtownie się rozprzestrzenia, mimo że opryski insektycydami obejmują prawie całą populację i są stosowane regularnie.
b)
Przedstaw dwa przykłady różnych metod biologicznej walki z owadami szkodliwymi dla człowieka.
Przy ocenie stanu zanieczyszczenia wód podziemnych azotanami stosuje się następujące
normy:
Za wody zanieczyszczone uznaje się wody podziemne, w których zawartość azotanów wynosi powyżej 50 mg NO3-/ dm3 .
Za wody zagrożone zanieczyszczeniem uznaje się wody podziemne, w których zawartość
azotanów wynosi 40 – 50 mg NO3-/ dm3 i wykazuje tendencję wzrostową.
Na wykresie przedstawiono zanieczyszczenia wód podziemnych azotanami w trzech wybranych punktach krajowej sieci monitoringu w latach 1999-2004.
a)
Korzystając z danych przedstawionych na wykresie, podaj:
numer stanowiska, na którym woda podziemna była zanieczyszczona azotanami przez cały okres prowadzenia monitoringu
numer stanowiska, w którym w latach 2002-2003 nie wystąpiło ani zanieczyszczenie, ani nawet zagrożenie zanieczyszczeniem azotanami.
b)
Podaj przykład możliwego źródła zanieczyszczenia wód podziemnych azotanami i zaproponuj odpowiednie działanie, które ograniczyłoby to zanieczyszczenie wód.
W latach 90. ubiegłego wieku oznaczono sekwencję ponad 10 000 par zasad DNA
pseudogenu hemoglobiny (niefunkcyjny odcinek DNA będący duplikatem genu
hemoglobiny), który wcześnie pojawił się w ewolucji naczelnych.
W tabeli przedstawiono różnice (w %) miedzy sekwencjami nukleotydowymi pseudogenu
hemoglobiny orangutana (Pongo), goryla (Gorilla), szympansa (Pan) i człowieka (Homo).
Hominidy
Gorilla
Pan
Homo
Orangutan (Pongo)
3,39
3,42
3,30
Goryl (Gorilla)
1,82
1,69
Szympans (Pan)
1,56
Ustal, który z rodzajów hominidów jest najbliżej spokrewniony z szympansem (Pan), a który z nim spokrewniony jest najdalej, i uzupełnij zdanie poniżej. Odpowiedź uzasadnij.
Najbliżej spokrewniony z szympansem (Pan)) jest , a najdalej z nim spokrewniony jest .
Mukowiscydoza jest chorobą genetyczną wywoływaną przez autosomalny allel recesywny (a).
Dwie pary małżeńskie poddały się badaniu genetycznemu na obecność alleli warunkujących
tę chorobę. W wyniku badania ustalono następujące genotypy:
I para: mężczyzna – Aa, kobieta – AA
II para: mężczyzna – Aa, kobieta – Aa
Określ, której parze, może urodzić się dziecko chore na mukowiscydozę. Odpowiedź uzasadnij.
W skład białek osłonki niektórych bakteriofagów wchodzi siarka. Komórka bakteryjna została
zainfekowana fagami, którym wcześniej wbudowano w białka osłonek radioaktywne izotopy
siarki.
Określ, czy w osłonkach białkowych fagów, które zostaną namnożone w opisanej komórce bakteryjnej, będą występowały radioaktywne izotopy siarki. Odpowiedź uzasadnij.
Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego, że są nosicielami HCV – wirusa powodującego
wirusowe zapalenie wątroby typu C (WZW typu C). Każdego roku rośnie liczba nosicieli
wirusa, rośnie też zagrożenie epidemiologiczne. Wirus ten przenosi się podczas kontaktu krwi
osoby zdrowej z krwią nosiciela.
Sformułuj dwa zalecenia, które zmniejszają ryzyko zakażenia wirusem HCV podczas zabiegów medycznych.
