1. Strona główna
  2. Zadania maturalne z biologii

Anatomia i fizjologia człowieka

Matura Maj 2017, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 3. (1 pkt)

Układ kostny i mięśniowy Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Zdolność komórek mięśniowych do skurczu wynika z ich szczególnej budowy. Wnętrze komórek wypełniają włókienka białkowe (filamenty: grubsze – filamenty miozynowe i cieńsze – filamenty aktynowe). Podstawową jednostką kurczliwą komórki tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej jest sarkomer. Na poniższych schematach przedstawiono: I – sarkomer w rozluźnionym i rozciągniętym mięśniu i II – sarkomer podczas skurczu.

Na podstawie analizy schematów uzupełnij poniższe zdania – wpisz w wyznaczone miejsca odpowiednie oznaczenia literowe.

Podczas skurczu w obrębie sarkomeru, wskutek przesuwania się względem siebie filamentów aktynowych i miozynowych, skróceniu ulegają prążki oraz prążek . Nie zmienia się natomiast długość prążka , gdyż same filamenty nie zmieniają swojej długości. Efektem tych zmian jest skrócenie sarkomeru.

Matura Maj 2017, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 2. (2 pkt)

Układ kostny i mięśniowy Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Na rysunku przedstawiono budowę kręgosłupa człowieka. Cyframi I–V oznaczono odcinki kręgosłupa.

a)Uzupełnij tabelę – wpisz brakujące nazwy odcinków kręgosłupa oraz liczbę kręgów, wybraną spośród: 4–5, 7, 5, 12.
Odcinek kręgosłupa Nazwa odcinka kręgosłupa Liczba kręgów w odcinku kręgosłupa
I
II piersiowy
III
IV
V guziczny
b)Do wymienionych poniżej cech budowy kręgosłupa (A–C) przyporządkuj po jednej funkcji pełnionej przez kręgosłup dzięki tym cechom, wybranej spośród 1.–4.

Cechy budowy kręgosłupa

  1. esowate wygięcia kręgosłupa
  2. czerwony szpik kostny w trzonach kręgów
  3. połączenia stawowe między kręgami

Funkcje

  1. wytwarzanie krwinek
  2. wykonywanie ruchów
  3. ochrona rdzenia kręgowego
  4. amortyzacja wstrząsów

A.
B.
C.

Matura Maj 2017, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 24. (2 pkt)

Układ hormonalny Podaj/wymień Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Osmolalność opisuje liczbę moli substancji osmotycznie czynnych rozpuszczonych w 1 litrze rozpuszczalnika (wody). W utrzymaniu równowagi wodno-jonowej organizmu bierze udział m.in. ADH – hormon antydiuretyczny (wazopresyna).

a)Podaj nazwę gruczołu wydzielania wewnętrznego, w którym magazynowany jest ADH.
b)Wyjaśnij, na czym polega rola ADH w utrzymaniu stałej osmolalności osocza.

Matura Maj 2017, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 22. (1 pkt)

Układ immunologiczny Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Uporządkuj etapy odpowiedzi humoralnej w kolejności ich zachodzenia – wpisz w tabelę numery 2–5.

Etapy Kolejność
Komórki plazmatyczne produkują przeciwciała, tworzące kompleksy z antygenami na powierzchni patogenu.
Limfocyty T rozpoznają kompleksy antygenów patogenu prezentowane na powierzchni makrofagów i wydzielają cytokiny.
Makrofagi fagocytują patogen, a następnie prezentują na swej powierzchni jego antygeny. 1
Cytokiny i antygeny aktywują kompetentne limfocyty B, które powiększają się i dzielą mitotycznie, w wyniku czego tworzą komórki plazmatyczne i komórki pamięci.
Komórki pamięci utrzymują się w organizmie po pierwotnym kontakcie z antygenem i sprawiają, że wtórna odpowiedź immunologiczna na ten sam antygen jest szybsza i silniejsza.

Matura Maj 2017, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 21. (3 pkt)

Układ krążenia Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj/wymień

Na schemacie przedstawiono budowę serca człowieka i kierunek przepływu krwi.

a)Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące przepływu krwi przez serce człowieka są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
1. Lewa komora serca wtłacza krew do małego obiegu krwi. P F
2. Naczynia dużego obiegu krwi stawiają większy opór hydrodynamiczny dla krwi wypływającej z serca niż naczynia małego obiegu. P F
3. Prawa i lewa komora serca w ciągu jednej minuty w przybliżeniu pompują tę samą objętość krwi. P F
b)W poniższej tabeli opisz naczynia krwionośne oznaczone na rysunku literami A–C.
Naczynie Nazwa naczynia krwionośnego Rodzaj płynącej w naczyniu krwi
(odtlenowana / utlenowana)
A.    
B.    
C.    
c)Podaj funkcję, jaką w sercu pełnią zastawki półksiężycowate.

Matura Maj 2017, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 20. (2 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

W trawieniu białka w przewodzie pokarmowym biorą udział proteazy żołądkowe, trzustkowe i jelitowe. Hydrolizują one wiązania peptydowe. Wydzielane są do światła przewodu pokarmowego w formie proenzymów.

a)Uzasadnij, że wydzielanie pepsyny w postaci pepsynogenu ma znaczenie ochronne dla żołądka.
b)Określ, w jaki sposób pepsynogen jest aktywowany w żołądku do pepsyny.

Matura Maj 2017, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 15. (1 pkt)

Układ hormonalny Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Sen zimowy zwierząt to zjawisko fizjologiczne związane z koniecznością przetrwania zimy, a polegające na bardzo silnym obniżeniu przemiany materii. Spowolnione są wtedy procesy życiowe – spada temperatura ciała i obniża się zużycie tlenu. Zwierzęta żyją kosztem tłuszczu odłożonego w lecie. Występuje znaczna regresja tarczycy i nadnerczy.

Na podstawie: Leksykon biologiczny, pod red. C. Jury i H. Krzanowskiej, Warszawa 1992.

Wykaż związek między funkcją wewnątrzwydzielniczą tarczycy a przerwaniem snu zimowego organizmu stałocieplnego. W odpowiedzi uwzględnij nazwę hormonu wydzielanego przez tarczycę.

Matura Maj 2017, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 12. (3 pkt)

Budowa i funkcje komórki Układ rozrodczy Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Podaj/wymień

Spermatogeneza, czyli tworzenie i rozwój plemników, jest procesem przebiegającym w sposób ciągły przez całe dorosłe życie mężczyzny.
Ostatnim etapem spermatogenezy jest spermiogeneza, w czasie której wykształca się m.in. akrosom – duży, spłaszczony pęcherzyk powstały z udziałem aparatu Golgiego, przemieszczający się na szczyt komórki.
Na rysunku przedstawiono budowę plemnika człowieka.

12.1. (0–1)

Określ ploidalność jądra komórkowego plemnika oraz liczbę występujących w nim chromosomów autosomalnych, która jest charakterystyczna dla prawidłowej gamety męskiej człowieka.

Ploidalność jądra komórkowego:
Liczba autosomów:

12.2. (0–1)

Opisz rolę akrosomu w procesie zapłodnienia. W odpowiedzi uwzględnij jego zawartość.

12.3. (0–1)

Wykaż związek między funkcjonowaniem plemnika a obecnością licznych mitochondriów w jego wstawce.

Matura Maj 2017, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 11. (2 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Podaj/wymień Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Wzór zębowy przedstawia liczbę zębów w pełnym uzębieniu danego ssaka oraz opisuje liczbę poszczególnych rodzajów zębów (kolejno: siekaczy, kłów, przedtrzonowych i trzonowych) w połowie łuku zębowego szczęki i żuchwy.
W pełnym uzębieniu stałym człowieka występują 32 zęby, natomiast w uzębieniu mlecznym nie występują zęby przedtrzonowe oraz tzw. zęby mądrości, czyli ostatnie zęby trzonowe. Na rysunku przedstawiono rozmieszczenie zębów stałych w łuku zębowym żuchwy człowieka, a obok – wzór zębowy jego stałego uzębienia.

11.1. (0–1)

Na podstawie przedstawionych informacji zapisz poniżej wzór zębowy uzębienia mlecznego człowieka.

11.2. (0–1)

Wykaż związek budowy zębów trzonowych człowieka z ich funkcją. W odpowiedzi uwzględnij widoczne na rysunku dwie cechy budowy tych zębów.

Matura Maj 2017, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 10. (3 pkt)

Układ krążenia Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Na rysunku przedstawiono budowę serca człowieka oraz kierunek przepływu krwi w sercu.

10.1. (0–1)

Wybierz i zaznacz w tabeli poprawne dokończenie poniższego zdania: spośród A–D zaznacz nazwę zastawki oznaczonej na rysunku literą X oraz spośród 1.–4. zaznacz poprawny opis jej zamykania się.
Literą X na rysunku zaznaczono

A. zastawkę dwudzielną, zamykającą się, gdy ciśnienie krwi 1. w lewej komorze stanie się wyższe od ciśnienia w lewym przedsionku.
B. zastawkę trójdzielną, 2. w lewej komorze stanie się niższe niż w aorcie.
C. zastawkę półksiężycowatą pnia płucnego 3. w prawej komorze stanie się wyższe od ciśnienia w prawym przedsionku.
D. zastawkę półksiężycowatą aorty 4. w prawej komorze stanie się niższe niż w pniu płucnym.

10.2. (0–1)

Uporządkuj elementy układu krwionośnego człowieka w kolejności, w jakiej przepływa przez nie krew w obiegu płucnym, zaczynając od prawej komory. Wpisz w tabeli numery 2–5.

Element układu krwionośnego Numer
tętnice płucne
lewy przedsionek serca
prawa komora serca 1
żyły płucne
naczynia włosowate płuc

10.3. (0–1)

Wyjaśnij, dlaczego ściany lewej komory serca człowieka są znacznie grubsze od ścian prawej komory. W odpowiedzi uwzględnij różnicę między dużym a małym obiegiem krwi.

Matura Maj 2017, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 9. (3 pkt)

Układ nerwowy i narządy zmysłów Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Przekazywanie pobudzenia z jednej komórki nerwowej na drugą komórkę nerwową odbywa się przez synapsy. Ze względu na mechanizm działania można wyróżnić dwa typy synaps: chemiczne i elektryczne. W synapsie chemicznej pobudzenie przekazywane jest za pośrednictwem neuroprzekaźnika, natomiast w synapsie elektrycznej błony sąsiadujących neuronów leżą bardzo blisko siebie i są połączone kanałami (koneksonami), zbudowanymi ze specyficznego białka, umożliwiającymi przepływ jonów pomiędzy komórkami.
Na rysunkach przedstawiono budowę i sposób działania synapsy chemicznej (A) i elektrycznej (B).

9.1. (0–1)

Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące działania synaps są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
1. W synapsie chemicznej pobudzenie przekazywane jest między neuronami tylko w jednym kierunku, a w elektrycznej – w obu kierunkach. P F
2. W synapsach elektrycznych przekazanie pobudzenia następuje znacznie szybciej niż w synapsach chemicznych. P F
3. W obu rodzajach synaps wiązanie neuroprzekaźnika przez receptory błony postsynaptycznej wywołuje jej depolaryzację. P F

9.2. (0–1)

Określ, jaki wpływ na przekazywanie pobudzenia będzie miał niedobór jonów wapnia w płynie międzykomórkowym otaczającym neuron. Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając funkcję, jaką te jony pełnią w przekazywaniu sygnału.

9.3. (0–1)

Wyjaśnij, dlaczego w synapsach chemicznych cząsteczki neuroprzekaźnika po spełnieniu swojej funkcji są bardzo szybko usuwane ze szczeliny synaptycznej. W odpowiedzi uwzględnij mechanizm depolaryzacji błony postsynaptycznej.

Matura Sierpień 2010, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 22. (2 pkt)

Układ immunologiczny Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Osiągnięcia inżynierii genetycznej są coraz częściej stosowane w medycynie. Między innymi metodami inżynierii genetycznej otrzymuje się znacznie bezpieczniejsze i tańsze od tradycyjnych szczepionek, tak zwane szczepionki zrekombinowane, które nie zawierają całych cząstek infekcyjnych, ale tylko wybrane polipeptydy, otrzymane z odpowiednio genetycznie zmodyfikowanych bakterii lub drożdży.

Podaj dwa argumenty wyjaśniające, dlaczego szczepionki zrekombinowane są bezpieczniejsze od szczepionek tradycyjnych.

Matura Sierpień 2010, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 21. (1 pkt)

Układ rozrodczy Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

W gabinetach radiologicznych kobietom wykonuje się zdjęcia rentgenowskie tylko w pierwszych dziesięciu dniach cyklu menstruacyjnego. W pozostałych dniach cyklu takie badania wykonuje się tylko w przypadkach koniecznych, np. przy nagłym wypadku.

Wyjaśnij, podając jeden argument, dlaczego u kobiet w pozostałych dniach cyklu przeciwwskazana jest diagnostyka medyczna z wykorzystaniem zdjęć rentgenowskich.

Matura Sierpień 2010, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 6. (1 pkt)

Układ nerwowy i narządy zmysłów Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Rozmieszczenie fotoreceptorów – czopków i pręcików na obszarze siatkówki jest nierównomierne. Wyróżnia się na niej dwa charakterystyczne obszary: plamkę, zwaną też plamką żółtą, będącą obszarem najlepszego widzenia, oraz tarczę nerwu wzrokowego, na której obraz nie powstaje.

Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących fotoreceptorów, wpisując w odpowiednich miejscach tabeli literę P (prawda) lub F (fałsz).

P/F
1. Czopki odpowiadają za widzenie barwne i ostre, a pręciki za czarno-białe i nieostre.
2. Na siatkówce znajduje się znacznie więcej czopków niż pręcików.
3. Plamka żółta to miejsce, w którym pręciki występują w największym zagęszczeniu.
4. W obszarze tarczy nerwu wzrokowego nie występują ani czopki, ani pręciki.

Matura Sierpień 2010, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 4. (2 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Spośród podanych niżej informacji wybierz dwie, które błędnie opisują funkcję jelita grubego u człowieka.

  1. Wchłanianie wody i soli mineralnych.
  2. Enzymatyczny rozkład celulozy i wchłanianie produktów jej trawienia.
  3. Wchłanianie witamin z grupy B oraz witaminy K produkowanych przez bakterie.
  4. Wchłanianie produktów trawienia tłuszczów do naczyń limfatycznych.
  5. Produkcja śluzu ułatwiającego przesuwanie się niestrawionych resztek.

Matura Sierpień 2010, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 3. (2 pkt)

Układ krążenia Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Krzepnięcie krwi jest złożoną serią reakcji, w których bierze udział ponad 30 związków zwanych czynnikami krzepnięcia. Pierwszym etapem tego procesu jest gromadzenie się w miejscu uszkodzenia naczynia krwionośnego płytek krwi, które uwalniają substancje aktywujące czynniki krzepnięcia. Następująca kaskada reakcji z udziałem kolejnych czynników, do których należą między innymi jony wapnia (Ca2+) zakończona jest przemianą protrombiny w trombinę. W dalszych etapach trombina katalizuje zamianę rozpuszczalnego białka osocza – fibrynogenu w nierozpuszczalną fibrynę (włóknik). Cząsteczki fibryny łączą się w długie łańcuchy, tworząc osnowę skrzepu wychwytującą przepływające krwinki.

Na podstawie powyższych informacji wyjaśnij, dlaczego

a)podczas pobierania krwi do niektórych badań, dodaje się do krwi odpowiednią porcję cytrynianu sodu, który wiąże jony wapnia
b)niedobór witaminy K powoduje spadek krzepliwości krwi.

Matura Sierpień 2010, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 1. (2 pkt)

Tkanki zwierzęce Układ kostny i mięśniowy Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

W komórkach mięśni gładkich ogólna zawartość białek (miozyny i aktyny) warunkujących skurcz mięśni wynosi zaledwie 10% ich zawartości w mięśniach szkieletowych. Białka te nie tworzą sarkomerów charakterystycznych dla tkanki poprzecznie prążkowanej. Brak sarkomerów powoduje, że siła skurczu mięśni gładkich, w odróżnieniu od mięśni szkieletowych, nie słabnie przy znacznym ich rozciągnięciu. Zakres wyjściowej długości spoczynkowej, przy której siła skurczu mięśni gładkich wzrasta, jest o wiele większy niż w mięśniach szkieletowych. W porównaniu z mięśniami szkieletowymi w mięśniach gładkich mniejsza jest także zawartość ATP i fosfokreatyny, dlatego siła skurczu mięśni gładkich jest znacznie mniejsza.

Na podstawie informacji z tekstu:

a)Uzupełnij tabelę, wpisując do niej właściwe określenia wybrane spośród wymienionych w nawiasach tak, aby opisywały cechy tkanki mięśniowej gładkiej.
Obecność sarkomerów (występują/nie występują) Zawartość miozyny i aktyny (mniejsza/większa) Siła skurczu przy rozciąganiu (słabnie/nie słabnie) Zawartość ATP i fosfokreatyny (mniejsza/większa)
       
b)Na podstawie informacji przedstawionych na wykresie podkreśl poprawne zakończenie zdania.

Zależność pomiędzy długością spoczynkową a siłą skurczu mięśni gładkich ilustruje na wykresie

  1. krzywa I, ponieważ przedstawia większy zakres długości spoczynkowej, przy której siła skurczu mięśni gładkich wzrasta.
  2. krzywa I, ponieważ przedstawia mniejszą siłę skurczu mięśni gładkich.
  3. krzywa II, ponieważ przedstawia większy zakres długości spoczynkowej, przy której siła skurczu mięśni gładkich wzrasta.
  4. krzywa II, ponieważ przedstawia większą siłę skurczu mięśni gładkich.

Strony