1. Strona główna
  2. Zadania maturalne z biologii

Anatomia i fizjologia człowieka

Matura Maj 2010, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 8. (1 pkt)

Układ nerwowy i narządy zmysłów Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Jedną z dróg reakcji organizmu na stresor jest droga nerwowa prowadząca do wydzielania przez rdzeń nadnerczy adrenaliny i noradrenaliny. Konsekwencją są, np.:
podwyższone tętno i ciśnienie krwi, intensywna wentylacja płuc, zwiększenie dopływu krwi do mięśni i mózgu, co zwiększa wydolność fizyczną i umysłową, zmniejszenie dopływu krwi do niektórych narządów, np. do nerek i zatrzymanie wydalania moczu, rozszerzenie źrenic, wzrost poziomu glukozy we krwi.

Zaznacz poniżej, która część autonomicznego układu nerwowego odpowiedzialna jest za opisaną szybką reakcję organizmu na stresor. Wyjaśnij znaczenie opisanych reakcji organizmu.

  1. układ współczulny
  2. układ przywspółczulny

Matura Maj 2010, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 5. (2 pkt)

Układ krążenia Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Małopłytkowość to choroba, w której pod wpływem ucisku, nawet bez wcześniejszego urazu, pojawiają się wybroczyny (siniaki) w skórze i w błonach śluzowych. Najwięcej ich widać na kończynach i na tułowiu. Pojawiają się też pierścieniowate wylewy krwi w miejscach nakłuć skóry, nawracające krwawienia z nosa i dziąseł. Mogą też wystąpić krwawienia do przewodu pokarmowego, krwiomocz i bardzo groźne krwotoki do mózgu. W obrazie krwi występuje zmniejszona liczba trombocytów (płytek krwi).

a)Podaj nazwę procesu, który ulega zaburzeniu u chorych na wyżej opisaną chorobę.
b)Wyjaśnij rolę trombocytów w tym procesie.

Matura Maj 2010, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 4. (2 pkt)

Układ krążenia Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Na schemacie przedstawiono obraz krwi w organizmie biorcy po transfuzji. Widoczne są erytrocyty dawcy zaglutynowane przez aglutyniny biorcy. Dawca ma grupę krwi B.

a)Jaką grupę krwi może mieć biorca? Wybierz dwie poprawne odpowiedzi spośród zaproponowanych poniżej.
  1. grupa krwi A
  2. grupa krwi B
  3. grupa krwi AB
  4. grupa krwi 0
b)Uzasadnij swój wybór.

Matura Maj 2017, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 20. (2 pkt)

Układ hormonalny Układ kostny i mięśniowy Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Niedobór wapnia w organizmie człowieka może wynikać m.in. z długotrwałego zmniejszonego dostarczania tego pierwiastka wraz z pokarmem lub ze złego wchłaniania wapnia w jelicie. Hipokalcemią określa się zbyt niskie stężenie wapnia we krwi, czyli spadek jego zawartości w surowicy poniżej 2,25 mmol/l. Objawami hipokalcemii mogą być tężyczka, czyli nadmierna pobudliwość mięśni do skurczu, niewydolność serca, zaburzenia rytmu serca. Zmniejszone spożycie wapnia stosunkowo rzadko prowadzi do objawów hipokalcemii, gdyż organizm ma jego zapasy zdeponowane w kościach. Z kolei odpowiednie przyjmowanie tego pierwiastka z pokarmem nie zabezpiecza organizmu przed hipokalcemią, ponieważ stężenie wapnia we krwi jest regulowane hormonalnie.

Na podstawie: W. Jakubas-Kwiatkowska, A. Błachowicz, E. Franek, Hipokalcemia w praktyce klinicznej – przyczyny, objawy i leczenie, „Choroby Serca i Naczyń” nr 4, 2005.
a)Wybierz i zaznacz nazwę hormonu, którego niedobór w organizmie może być przyczyną hipokalcemii.
  1. kortyzol
  2. kalcytonina
  3. parathormon
  4. trijodotyronina
b)Wyjaśnij, uwzględniając procesy związane z utrzymaniem homeostazy, dlaczego długotrwałe zmniejszone dostarczanie wapnia z pokarmem przez osobę dorosłą może prowadzić do osłabienia jej kości.

Matura Maj 2017, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 19. (2 pkt)

Układ hormonalny Układ immunologiczny Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Kortyzol to hormon należący do glikokortykoidów, wydzielany przez korę nadnerczy. Wpływa na metabolizm oraz funkcjonowanie wielu narządów, np. nerek, serca i naczyń krwionośnych. Pobudza wydzielanie HCl w żołądku. Powoduje również zmniejszenie liczby limfocytów i niektórych granulocytów oraz zmniejszenie wytwarzania przeciwciał. Wydzielanie kortyzolu zwiększa się w organizmie, który pozostaje pod wpływem działania długotrwałego stresu.

a)Na podstawie podanych informacji wyjaśnij, dlaczego człowiek pozostający w długotrwałym stresie jest bardziej podatny na choroby zakaźne. W odpowiedzi uwzględnij działanie kortyzolu.
b)Wyjaśnij, dlaczego glikokortykoidy znalazły zastosowanie w leczeniu osób, u których przeprowadzono przeszczep.

Matura Maj 2017, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 18. (1 pkt)

Układ hormonalny Układ rozrodczy Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Jedną z funkcji jąder jest wydzielanie męskiego hormonu płciowego – testosteronu, który odgrywa ważną rolę w wielu procesach życiowych człowieka.

Oceń, czy poniższe informacje dotyczące roli testosteronu w organizmie człowieka są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.
1. Determinuje płeć genotypową rozwijającego się płodu. P F
2. W okresie dojrzewania u chłopców wpływa na zmianę barwy głosu. P F
3. Poprzez pobudzanie syntezy białek wpływa na wzrost masy narządów rozrodczych, mięśni i kości. P F

Matura Maj 2017, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 17. (2 pkt)

Układ rozrodczy Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Na schemacie przedstawiono budowę układu wydalniczego i rozrodczego mężczyzny.

Do podanych nazw narządów męskiego układu rozrodczego (A–D) przyporządkuj spośród 1. –5. po jednej funkcji pełnionej przez te narządy. Wpisz odpowiednie numery w wyznaczone miejsca.

Narząd

  1. najądrze
  2. nasieniowód
  3. cewka moczowa
  4. kanaliki nasienne jąder

Funkcja

  1. transport plemników
  2. wyrzut nasienia poza organizm (ejakulacja)
  3. wytwarzanie plemników
  4. dojrzewanie i krótkotrwałe gromadzenie plemników
  5. wytwarzanie androgenów

A.
B.
C.
D.

Matura Maj 2017, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 15. (2 pkt)

Układ wydalniczy Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Na schemacie przedstawiono budowę układu wydalniczego i rozrodczego mężczyzny.

a)Uzupełnij poniższy schemat ilustrujący drogę wody w układzie wydalniczym człowieka. Wpisz w wyznaczone miejsca określenia wybrane spośród wymienionych.

moczowód       nasieniowód       kanalik kręty I rzędu       kanalik zbiorczy

Torebka Bowmana → → pętla Henlego → kanalik kręty II rzędu →  → miedniczka nerkowa →  → pęcherz moczowy → cewka moczowa.

b)Oceń, czy poniższe informacje dotyczące wydalania moczu z organizmu człowieka są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.
1. Mocz wytwarzany przez nerki stale spływa do pęcherza moczowego, a odpływa okresowo przez cewkę moczową. P F
2. Wnętrze pęcherza wyściela pofałdowana błona śluzowa, pod którą znajduje się warstwa mięśni gładkich, co umożliwia rozciąganie pęcherza. P F
3. Zwieracz cewki moczowej, zbudowany z mięśnia gładkiego, kontroluje wyrzut moczu na zewnątrz organizmu. P F

Matura Maj 2017, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 14. (2 pkt)

Anatomia i fizjologia - pozostałe Podaj/wymień Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Zapotrzebowanie na wodę zdrowego dorosłego człowieka zależy od temperatury i wilgotności otoczenia. Na diagramie przedstawiono straty wody przez organizm człowieka w ciągu doby.

a)Na podstawie przedstawionych informacji określ, ile wody powinien pobrać człowiek w ciągu doby, aby gospodarka wodna organizmu została zbilansowana.
b)Wyjaśnij, jakie znaczenie w procesie termoregulacji organizmu ma zjawisko pocenia się.

Matura Maj 2017, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 13. (1 pkt)

Układ immunologiczny Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Oceń, czy poniższe informacje dotyczące limfocytów są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.
1. Limfocyty B i T w organizmie człowieka dojrzewają w szpiku kostnym. P F
2. Limfocyty B i T biorą udział w odpowiedzi odpornościowej – komórkowej. P F
3. Limfocyty B i T w organizmie człowieka biorą udział w tworzeniu odporności nabytej. P F

Matura Maj 2017, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 12. (2 pkt)

Układ krążenia Choroby człowieka Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Choroby układu krążenia są główną przyczyną zgonów w Polsce. Najczęstszymi i najgroźniejszymi chorobami układu krążenia są miażdżyca tętnic oraz choroba nadciśnieniowa, prowadzące do wielu innych schorzeń, takich jak zawał serca czy udar mózgu. Wielu z chorób układu krążenia można byłoby uniknąć, jeżeli przestrzegałoby się pewnych zasad profilaktycznych.

a)Wyjaśnij, w jaki sposób miażdżyca tętnic wieńcowych zwiększa ryzyko wystąpienia zawału serca.
b)Oceń, czy poniższe zalecenia dotyczące diety, których należy przestrzegać, aby zmniejszyć ryzyko powstania miażdżycy, są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli zalecenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
1. Konieczne jest ograniczenie ilości spożywanych tłuszczów roślinnych, zwłaszcza zawierających nienasycone kwasy tłuszczowe. P F
2. Należy ograniczyć liczbę kalorii w pokarmie, unikając przede wszystkim produktów o dużej zawartości łatwo przyswajanych cukrów. P F
3. Należy częściej spożywać produkty zawierające naturalny błonnik, przede wszystkim warzywa i owoce. P F

Matura Maj 2017, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 11. (1 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Witamina K, należąca do witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, wpływa na syntezę czynników krzepnięcia krwi. Jej źródłem są rośliny, np. szpinak, rośliny kapustowate, w mniejszym stopniu także pomidory, truskawki oraz – z produktów pochodzenia zwierzęcego – wątroba. Zapotrzebowanie człowieka na witaminę K jest pokrywane przez pokarm oraz bakterie jelitowe żyjące w jelicie grubym.

Wyjaśnij, dlaczego zaburzenia w procesie wchłaniania tłuszczów, w przypadku np. niektórych chorób, mogą prowadzić do wystąpienia krwawień i trudności w zahamowaniu krwotoków. W odpowiedzi uwzględnij właściwości i funkcję witaminy K.

Matura Maj 2017, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 10. (2 pkt)

Układ krążenia Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę

W naczyniach krwionośnych wyprowadzających krew z serca panuje wysokie ciśnienie. Naczynia te mają stosunkowo małe światło i nie ma w nich zastawek. W naczyniach doprowadzających krew do serca jest niskie ciśnienie. Mają one stosunkowo szerokie światło i występują w nich zastawki.

Na podstawie tekstu uzupełnij tabelę, w której porównasz opisane naczynia krwionośne.

Nazwa naczynia
(tętnice/żyły)		 Kierunek przepływu krwi Ciśnienie Światło naczynia Zastawki
 
 

Matura Maj 2017, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 9. (1 pkt)

Metody badawcze i doświadczenia Układ krążenia Sformułuj wnioski, hipotezę lub zaplanuj doświadczenie

Pojemność minutowa serca to objętość krwi, którą pompuje do naczyń tętniczych jedna komora serca w ciągu jednej minuty. Oblicza się ją, mnożąc pojemność wyrzutową (objętość krwi wypompowywaną podczas jednego skurczu serca przez komorę do tętnic) przez liczbę uderzeń serca w ciągu minuty. U osoby dorosłej podczas spoczynku serce uderza ok. 72 razy na minutę, a komora jednorazowo pompuje do tętnic ok. 70 ml krwi.
Na wykresie przedstawiono zmiany pojemności minutowej serca u mężczyzn w różnym wieku podczas wysiłku fizycznego o wzrastającej intensywności.

Na podstawie przedstawionych informacji sformułuj wniosek dotyczący wpływu wysiłku fizycznego na pojemność minutową serca mężczyzny w zależności od jego wieku.

Matura Maj 2017, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 8. (2 pkt)

Układ krążenia Budowa i funkcje komórki Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Podczas dużego wysiłku fizycznego w organizmie człowieka naczynia krwionośne miejscowo się rozszerzają i do komórek mięśniowych dopływa większa ilość krwi, transportującej do nich tlen za pośrednictwem krwinek czerwonych (erytrocytów), wyspecjalizowanych w jego transporcie.

a)Wyjaśnij, dlaczego krwinki czerwone do pełnienia swojej funkcji transportowej tlenu wymagają obecności w nich żelaza Fe2+.
b)Uzasadnij, dlaczego dojrzałe krwinki czerwone nie mogą naprawiać powstających w nich uszkodzeń ani też się dzielić.

Matura Maj 2017, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 7. (2 pkt)

Układ nerwowy i narządy zmysłów Układ oddechowy Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz)

Podczas wysiłku fizycznego w organizmie człowieka wzrasta zapotrzebowanie na tlen, wskutek czego następuje zwiększenie wentylacji płuc. Głównym czynnikiem wywołującym zwiększenie wentylacji płuc jest wzrost stężenia dwutlenku węgla we krwi i jednocześnie spadek poziomu tlenu. Chemoreceptory znajdujące się głównie w aorcie i tętnicy szyjnej przekazują informację o stężeniu CO2 do mózgu, gdzie zlokalizowane są ośrodki oddechowe.

a)Uporządkuj we właściwej kolejności etapy przekazywania informacji o zwiększonym stężeniu dwutlenku węgla we krwi człowieka. Wpisz w tabelę numery 2–5.
Etapy Kolejność
Wysłanie impulsów nerwowych z ośrodka oddechowego w mózgu do mięśni oddechowych (przepony i mięśni międzyżebrowych).
Odebranie przez chemoreceptory informacji o zwiększonym stężeniu CO2 we krwi.
Zwiększenie stężenia CO2 we krwi podczas wysiłku fizycznego. 1
Wysłanie impulsów nerwowych z chemoreceptorów do ośrodka oddechowego w mózgu.
Zwiększenie częstości i głębokości oddechów.
b)Uzupełnij poniższe zdanie tak, aby zawierało informacje prawdziwe. Podkreśl właściwe określenie w każdym nawiasie.

Podczas wdechu następuje zasysanie powietrza do płuc, gdyż skurcz przepony i mięśni międzyżebrowych skutkuje (uniesieniem / obniżeniem) przepony, (uniesieniem / obniżeniem) żeber i w efekcie (zwiększeniem / zmniejszeniem) objętości klatki piersiowej.

Matura Maj 2017, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 6. (1 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Podaj/wymień

Na rysunku przedstawiono budowę układu pokarmowego człowieka, na który składa się przewód pokarmowy, zróżnicowany na funkcjonalne odcinki i gruczoły trawienne.

Uwaga: W opisie rysunku nie uwzględniono wszystkich elementów budowy układu pokarmowego.

Podaj nazwę dwóch odcinków przewodu pokarmowego, do których światła nie są wydzielane enzymy trawienne.

Matura Maj 2017, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 5. (2 pkt)

Układ pokarmowy i żywienie Podaj/wymień

Na rysunku przedstawiono budowę układu pokarmowego człowieka, na który składa się przewód pokarmowy, zróżnicowany na funkcjonalne odcinki i gruczoły trawienne.

Uwaga: W opisie rysunku nie uwzględniono wszystkich elementów budowy układu pokarmowego.

Podaj nazwę odcinka przewodu pokarmowego, do którego uchodzą przewody trzustki, oraz wymień nazwy trzech głównych składników pokarmowych, które są trawione w tym odcinku dzięki enzymom zawartym w soku trzustkowym.

Odcinek przewodu pokarmowego:
Składniki pokarmowe trawione w tym odcinku:

Strony