Uzupełnij poniższe zdania. Podkreśl właściwe określenie spośród wymienionych
w każdym nawiasie.
Po porównaniu stałych dysocjacji kwasu chlorowego(I) i kwasu chlorowego(III) można
stwierdzić, że w cząsteczce kwasu chlorowego(I) wiązanie O–H jest (bardziej / mniej)
spolaryzowane niż w cząsteczce kwasu chlorowego(III). Wodny roztwór kwasu
chlorowego(I) ma więc (niższe / wyższe) pH od roztworu kwasu chlorowego(III) o tym
samym stężeniu molowym. W wodnych roztworach soli sodowych tych kwasów uniwersalny
papierek wskaźnikowy (pozostaje żółty / przyjmuje czerwone zabarwienie / przyjmuje
niebieskie zabarwienie).
Tlenek siarki(IV) na skalę techniczną można otrzymać w wyniku redukcji siarczanu(VI)
wapnia (anhydrytu) węglem w temperaturze 900°C. Proces ten opisano poniższym
równaniem.
2CaSO4 + C T 2CaO + CO2 + 2SO2 ∆H = 1090 kJ
Na podstawie: H. Koneczny, Podstawy technologii chemicznej, Warszawa 1973.
Uzupełnij poniższe zdania. Podkreśl właściwe określenie spośród wymienionych
w każdym nawiasie.
Podniesienie temperatury, w której prowadzony jest proces otrzymywania tlenku siarki(IV),
będzie przyczyną (zmniejszenia / zwiększenia) wydajności reakcji, gdyż jest to proces
(egzoenergetyczny / endoenergetyczny). Stopień rozdrobnienia anhydrytu i węgla (ma wpływ / nie ma wpływu) na szybkość tej reakcji.
Poniżej przedstawiono model struktury wody w stanie stałym.
Uzupełnij zdania opisujące budowę i właściwości lodu. Podkreśl właściwe określenie
spośród wymienionych w każdym nawiasie.
W wodzie w stanie stałym, czyli w lodzie, każda cząsteczka wody związana jest wiązaniami
(kowalencyjnymi / kowalencyjnymi spolaryzowanymi / wodorowymi / jonowymi)
z czterema innymi cząsteczkami wody leżącymi w narożach czworościanu foremnego.
Tworzy się w ten sposób luźna sieć cząsteczkowa o strukturze (diagonalnej / trygonalnej / tetraedrycznej), która pęka, gdy lód się topi, choć pozostają
po niej skupiska zawierające 30 i więcej cząsteczek. W ciekłej wodzie cząsteczki zajmują
przestrzeń mniejszą niż w sieci krystalicznej, a zatem woda o temperaturze zamarzania ma
gęstość (większą / mniejszą) niż lód. Dlatego lód (tonie w / pływa po) wodzie.
Na podstawie: K.-H. Lautenschläger, W. Schröter, A. Wanninger, Nowoczesne kompendium chemii,
Warszawa 2007.
Przeprowadzono elektrolizę wodnego roztworu pewnej soli z użyciem elektrod platynowych.
Stwierdzono, że podczas tej elektrolizy zaszły procesy elektrodowe rozkładu wody.
23.1. (0-1)
Z podanych poniżej wzorów wybierz i zaznacz wzory tych soli, które mogły być
użyte w opisanym procesie elektrolizy.
CuSO4 ZnCl2 Na2SO4 NaCl KNO3
23.2. (0-1)
Napisz równanie procesu zachodzącego podczas elektrolizy tych soli na katodzie
oraz równanie procesu przebiegającego podczas elektrolizy tych soli na anodzie.
Z poniższego zbioru wybierz i zaznacz wzory substancji powodujących denaturację
białek oraz uzupełnij zdanie – wybierz i zaznacz jedno określenie spośród podanych
w nawiasie.
NH4NO3 Pb(NO3)2 HCHO NaCl C2H5OH
Pod wpływem wybranych substancji następuje (zniszczenie pierwszorzędowej struktury / trwałe zniszczenie wyższych struktur) białka.
Poniżej przedstawiono ciąg przemian z udziałem pochodnych cyklopentanu.
28.1. (0-1)
Napisz wzory półstrukturalne (grupowe) lub uproszczone związków organicznych
oznaczonych literami A, B i C.
Wzór związku A
Wzór związku B
Wzór związku C
28.2. (0-1)
Uzupełnij poniższe zdanie. Wybierz i zaznacz właściwe określenie w każdym
nawiasie.
Związek oznaczony literą A powstaje w reakcji (addycji / eliminacji / substytucji)
przebiegającej według mechanizmu (elektrofilowego / nukleofilowego / rodnikowego).
W opisie tworzenia wiązań kowalencyjnych zakłada się hybrydyzację nie tylko orbitali
uczestniczących w powstawaniu wiązań σ, lecz także orbitali walencyjnych zawierających
niewiążące pary elektronowe.
Uzupełnij poniższe zdania dotyczące wiązań i hybrydyzacji orbitali atomów
w cząsteczkach etynu i wody. Zaznacz właściwe określenie w każdym nawiasie.
Cząsteczka etynu W wiązaniu każdego atomu węgla z drugim atomem węgla i atomem wodoru zakłada się udział dwóch orbitali zhybrydyzowanych typu (sp / sp2 / sp3), w wyniku czego powstają dwa wiązania typu (σ / π). Z dwóch orbitali atomowych typu (s / p) każdego atomu węgla powstają między atomami węgla dwa wiązania typu (σ / π).
Cząsteczka wody Orbitalom walencyjnym atomu tlenu przypisuje się hybrydyzację (sp / sp2 / sp3). Dwa zhybrydyzowane orbitale tlenu zawierające elektrony niesparowane tworzą z dwoma atomami wodoru dwa wiązania typu (σ / π). Na pozostałych (2 / 3 / 4) zhybrydyzowanych orbitalach tlenu występują niewiążące pary elektronowe.
Glukoza jest syntetyzowana przez rośliny zielone podczas procesu fotosyntezy, w którym
światło słoneczne dostarcza energię niezbędną do wytworzenia tego monosacharydu. Wiele
cząsteczek glukozy łączy się następnie wiązaniami chemicznymi, w wyniku czego tworzy
materiał budulcowy lub zapasowy rośliny.
6CO2 + 6H2O światło słoneczne 6O2 +
C6H12O6
glukoza
celuloza, skrobia
Organizm ludzki nie wytwarza enzymów koniecznych do trawienia celulozy, więc dla człowieka źródłem węglowodanów jest skrobia. Jest ona trawiona w ustach i żołądku przez
enzymy glikozydazy, w których obecności rozkłada się na glukozę.
Na podstawie: John McMurry, Chemia organiczna, Warszawa 2000.
Uzupełnij poniższe zdanie – określ funkcję, jaką glikozydazy pełnią w opisanej reakcji
rozkładu skrobi (podkreśl wybraną nazwę).
Glikozydazy pełnią w tej reakcji funkcję (katalizatora / substratu / produktu).
Kwas acetylosalicylowy (znany pod handlową nazwą „aspiryna”) to pochodna kwasu
salicylowego, którą można otrzymać w wyniku przemiany opisanej poniższym schematem.
Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest
prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.
1.
Kwas salicylowy i kwas acetylosalicylowy są względem siebie izomerami.
P
F
2.
Ze względu na obecność w cząsteczce kwasu salicylowego grupy karboksylowej i hydroksylowej może on tworzyć estry zarówno z alkoholami, jak i z kwasami.
P
F
3.
Drugim (obok kwasu salicylowego) substratem reakcji estryfikacji prowadzącej do powstania kwasu acetylosalicylowego jest kwas etanowy (octowy).
Energia aktywacji określa wielkość bariery energetycznej, którą muszą pokonać reagujące
drobiny, aby doszło do reakcji chemicznej. Im mniejsza jest energia aktywacji dla danej
reakcji, tym szybciej zachodzi przemiana. Dużą energię aktywacji reakcji można zmniejszyć,
jeżeli wprowadzi się do układu katalizator.
Nadtlenek wodoru ulega reakcji rozkładu według równania:
2H2O2 → 2H2O + O2
W temperaturze pokojowej szybkość rozkładu H2O2 jest mała. W poniższej tabeli podano
wartości energii aktywacji reakcji rozkładu H2O2 bez udziału katalizatora oraz z udziałem
różnych katalizatorów.
Nazwa katalizatora
Energia aktywacji rozkładu H2O2 w temperaturze T, kJ ⋅ mol−1
bez katalizatora
75
peroksydaza (enzym)
23
platyna
49
tlenek manganu(IV)
58
Na podstawie: E. A. Moelwyn-Hughes, Physical Chemistry, London, New York, Paris 2012.
Przeprowadzono doświadczenie zilustrowane poniższym schematem.
Uzupełnij poniższe zdania. W każdym nawiasie wybierz i podkreśl właściwe określenie.
Podczas doświadczenia zaobserwowano wydzielanie (barwnego / bezbarwnego) gazu, który
(dobrze / słabo) rozpuszcza się w wodzie. Po umieszczeniu w probówce z zebranym gazem
tlącego się łuczywka zapala się ono jasnym płomieniem, co świadczy o tym, że otrzymany
gaz (jest palny / podtrzymuje palenie).
Spośród związków o wzorach przedstawionych poniżej wybierz wszystkie te, które
w wodnych roztworach nie ulegają dysocjacji elektrolitycznej. Podkreśl wzory
wybranych związków.
Poniżej przedstawiono fragment uproszczonego układu okresowego pierwiastków.
Oceń prawdziwość poniższych informacji w odniesieniu do pierwiastków znajdujących
się w tym fragmencie układu okresowego. Zaznacz P, jeżeli informacja jest prawdziwa,
albo F – jeżeli jest fałszywa.
1.
Strzałka I wskazuje kierunek wzrostu elektroujemności pierwiastków leżących w tym samym okresie.
P
F
2.
Strzałka II wskazuje kierunek wzrostu elektroujemności pierwiastków leżących w tej samej grupie.
P
F
3.
Cechy pierwiastków należących do tego samego okresu zmieniają się stopniowo od aktywnego niemetalu do aktywnego metalu zgodnie ze zwrotem strzałki I.
P
F
4.
Rozmiary atomów pierwiastków należących do tej samej grupy maleją zgodnie ze zwrotem strzałki II.
P
F
5
W grupie 2. aktywność chemiczna metali rośnie zgodnie ze zwrotem strzałki II.
P
F
6.
W grupie 17. aktywność chemiczna pierwiastków w stanie wolnym rośnie zgodnie ze zwrotem strzałki II.
Spośród jonów o wzorach przedstawionych poniżej wybierz wszystkie, których
konfiguracja elektronowa w stanie podstawowym jest taka sama jak konfiguracja
elektronowa atomu neonu w stanie podstawowym. Wzory wybranych jonów podkreśl.
