Przemieszczanie się impulsu w błonie komórkowej neuronu polega na przesuwaniu się fali
depolaryzacyjnej wzdłuż błony komórkowej (impuls ma charakter elektryczny).
Na rysunku przedstawiono przekazywanie impulsu nerwowego w synapsie między sąsiednimi
neuronami.
Na podstawie: P. Hoser, Fizjologia organizmów z elementami anatomii człowieka, Warszawa 1996.
Na podstawie przedstawionych informacji określ różnicę między przemieszczaniem się
impulsu nerwowego w synapsie a przemieszczaniem się impulsu nerwowego w błonie
komórkowej neuronu. W odpowiedzi odnieś się do obydwu struktur.
Na schemacie przedstawiono łuk odruchowy, czyli drogę, jaką przebywa impuls nerwowy
podczas reakcji odruchowej.
Na podstawie: http://www.examnnotes.com/Physiology/images/reflexaction.jpg
a)
Zaznacz kierunek przepływu impulsów nerwowych w przedstawionym łuku odruchowym. Dorysuj grot strzałki do każdego z odcinków znajdujących się na rysunku.
b)
Wybierz spośród A–C i zaznacz nazwę neuronu oznaczonego na schemacie literą X.
Narządy zmysłów dzięki obecności w nich odpowiednich receptorów są zdolne do odbierania
różnego rodzaju bodźców i do przekształcania ich w impulsy nerwowe.
Każdemu z wymienionych narządów zmysłów (A–C) przyporządkuj jeden rodzaj
odbieranego bodźca wybrany spośród 1.–4.
chemiczne
termiczne
mechaniczne
świetlne
A. narząd słuchu: B. narząd smaku: C. narząd wzroku:
Na schemacie przedstawiono hormonalną kontrolę gospodarki wapniowej w organizmie
człowieka. Cyframi 1 i 2 oznaczono poziom wapnia we krwi, a literami X i Y – hormony
kontrolujące ten poziom.
Na podstawie: Biologia. Jedność i różnorodność, praca zbiorowa, Warszawa 2008.
Wybierz spośród A–D i zaznacz odpowiedź, w której oznaczeniom cyfrowym i literowym
na schemacie przyporządkowano właściwe opisy.
1 – niski, 2 – wysoki, X – parathormon, Y – kalcytonina
1 – wysoki, 2 – niski, X – parathormon, Y – kalcytonina
1 – wysoki, 2 – niski, X – kalcytonina, Y – parathormon
1 – niski, 2 – wysoki, X – kalcytonina, Y – parathormon
W przypadku, gdy ciężarna matka mająca grupę krwi Rh– wytwarza przeciwciała skierowane
przeciwko antygenom D własnego płodu mającego grupę krwi Rh+, może dojść do konfliktu
serologicznego. Przeciwciała anty-Rh przenikają wówczas przez łożysko do krwiobiegu płodu
i uszkadzają jego czerwone krwinki, co jest przyczyną choroby hemolitycznej.
Wyjaśnij, dlaczego choroba hemolityczna nie wystąpi w przypadku, gdy matka ma grupę
krwi Rh+, a jej dziecko ma grupę krwi Rh–.
Układ odpornościowy zapewnia organizmowi obronę przed różnymi czynnikami,
np. substancjami toksycznymi, wirusami, bakteriami, komórkami nowotworowymi.
Zwalczanie takich czynników, po ich rozpoznaniu, odbywa się w różny sposób.
Określ rodzaj odporności wyrażanej przez organizm człowieka w wyniku reakcji
przedstawionych w tabeli. Wpisz znak „+” w odpowiednie pola tabeli.
Indeks glikemiczny (IG) to wskaźnik, który informuje o tym, jak gwałtownie i na jak długo
po spożyciu danego produktu wzrasta stężenie glukozy we krwi. Pokarmy o takiej samej
zawartości węglowodanów mogą mieć różny wpływ na poziom cukru we krwi (glikemię).
Spożywanie produktów o wysokim IG początkowo skutkuje szybkim wzrostem stężenia
glukozy we krwi, ale potem ten poziom gwałtownie spada. Po spożyciu produktów o niskim
IG następuje powolny wzrost stężenia glukozy we krwi, a następnie – powolny spadek jej stężenia we krwi.
a)
Określ, po spożyciu którego z produktów – o wysokim IG czy o niskim IG – szybciej wystąpi uczucie głodu. Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając mechanizm pobudzania ośrodków głodu i sytości.
b)
Wybierz spośród A–D i zaznacz nazwę hormonu, który przyśpiesza wychwytywanie glukozy obecnej we krwi przez komórki mięśni poprzecznie prążkowanych.
Witamina B12 jest uwalniana z pożywienia pod wpływem działania pepsyny i kwasu solnego.
Następnie cząsteczki witaminy B12 tworzą kompleksy ze specjalną glikoproteiną wytwarzaną
przez komórki okładzinowe żołądka, co ułatwia ich wchłanianie z jelita cienkiego.
Z jelita cienkiego witamina B12 jest transportowana do szpiku kostnego i wątroby, a stamtąd – do innych tkanek.
Na podstawie: A. Michajlik, W. Ramotowski, Anatomia i fizjologia człowieka, Warszawa 2013.
a)
Oceń, czy poniższe informacje dotyczące źródeł i wchłaniania witaminy B12 są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.
1.
Witamina B12 występuje głównie w pokarmach pochodzenia roślinnego.
P
F
2.
Witamina B12 jest wchłaniana w jelicie cienkim do naczyń limfatycznych.
P
F
3.
Usunięcie żołądka może skutkować wyczerpaniem się zapasów witaminy B12 zmagazynowanych w wątrobie.
P
F
b)
Podaj przykład objawu niedoboru witaminy B12 związany z funkcjonowaniem układu krwionośnego człowieka.
Żołądek jest najszerszym odcinkiem przewodu pokarmowego człowieka. Z zewnątrz otacza go błona surowicza zwana otrzewną. Pod nią znajduje się błona mięśniowa zbudowana z włókien
mięśniowych gładkich. Wnętrze żołądka wyściela błona śluzowa bogata w gruczoły
wytwarzające śluz i gruczoły produkujące sok żołądkowy, który składa się m.in. z kwasu
solnego i enzymów (pepsyny i lipazy).
a)
Określ, jaką funkcję pełnią skurcze mięśni gładkich obecnych w ścianie żołądka w sytuacji, gdy znajduje się w nim pokarm.
b)
Oceń, czy poniższe informacje dotyczące żołądka są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.
1.
Kwas solny zawarty w soku żołądkowym denaturuje białka.
P
F
2.
Pod wpływem enzymów soku żołądkowego zachodzi trawienie głównie węglowodanów.
P
F
3.
Śluz chroni ściany żołądka przed drażniącym działaniem soku żołądkowego.
W klatce piersiowej człowieka występuje 12 par żeber. Żebra łączą się z kręgami kręgosłupa
za pomocą stawów, natomiast w przedniej części większość żeber jest połączona z mostkiem
za pomocą tkanki chrzęstnej.
Praca klatki piersiowej, powodująca wentylację płuc, jest czynnością w zasadzie niezależną
od woli, wykonywaną automatycznie. Ruchami oddechowymi kieruje układ nerwowy poprzez
ośrodek oddechowy, znajdujący się w rdzeniu przedłużonym. Zostaje on pobudzony,
gdy we krwi wzrasta stężenie CO2.
Na rysunku przedstawiono budowę klatki piersiowej człowieka.
Na podstawie: http://morehealthy.ru/material/stroenie-osobennosti-i-tipy-grudnoi-kletki-cheloveka-3486.html
Na podstawie przedstawionych informacji wyjaśnij, w jaki sposób zwiększony wysiłek
fizyczny wzmaga intensywność ruchów oddechowych klatki piersiowej. W odpowiedzi
uwzględnij mechanizm tego procesu.
W klatce piersiowej człowieka występuje 12 par żeber. Żebra łączą się z kręgami kręgosłupa
za pomocą stawów, natomiast w przedniej części większość żeber jest połączona z mostkiem
za pomocą tkanki chrzęstnej.
Praca klatki piersiowej, powodująca wentylację płuc, jest czynnością w zasadzie niezależną
od woli, wykonywaną automatycznie. Ruchami oddechowymi kieruje układ nerwowy poprzez
ośrodek oddechowy, znajdujący się w rdzeniu przedłużonym. Zostaje on pobudzony,
gdy we krwi wzrasta stężenie CO2.
Na rysunku przedstawiono budowę klatki piersiowej człowieka.
Na podstawie: http://morehealthy.ru/material/stroenie-osobennosti-i-tipy-grudnoi-kletki-cheloveka-3486.html
a)
Na podstawie rysunku i przedstawionych informacji uzupełnij zdania dotyczące budowy klatki piersiowej człowieka – wpisz w wyznaczone miejsca cyfry określające liczbę par poszczególnych rodzajów żeber.
Z mostkiem za pomocą tkanki chrzęstnej połączonych jest bezpośrednio par żeber,
zwanych żebrami właściwymi. Kolejne pary łączą się chrząstkami z ostatnimi żebrami
właściwymi, a ostatnie pary to tzw. żebra wolne, które kończą się swobodnie
w powłokach ciała.
b)
Wykaż związek między połączeniem żeber z mostkiem i ze sobą za pomocą tkanki chrzęstnej a ruchami oddechowymi klatki piersiowej człowieka.
Na rysunku przedstawiono zmiany w obrębie klatki piersiowej podczas wdechu i podczas
wydechu.
Na podstawie: N.A. Campbell i inni, Biologia, Poznań 2012.
Oceń, czy poniższe informacje dotyczące zmian objętości klatki piersiowej człowieka
podczas wdechu i wydechu są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa,
albo F – jeśli jest fałszywa.
1.
Objętość klatki piersiowej zmienia się dzięki skurczom mięśni międzyżebrowych i przepony.
P
F
2.
Podczas wydechu objętość klatki piersiowej ulega zmniejszeniu, gdyż przepona się kurczy i unosi.
P
F
3.
W czasie wdechu skurcz mięśni międzyżebrowych unosi żebra i objętość klatki piersiowej się zwiększa.
Na rysunkach przedstawiono trzy możliwe sposoby połączeń włosowatych naczyń
krwionośnych występujące w organizmie człowieka.
Na podstawie: P. Hoser, Fizjologia organizmów z elementami anatomii człowieka, Warszawa 1996.
Uzupełnij poniższe zdania – wybierz właściwe rysunki i wpisz ich oznaczenia literowe
(A–C) w wyznaczone miejsca.
Sieć naczyń włosowatych w płucach ma postać, którą przedstawiono na rysunku . Naczynia krwionośne jelita cienkiego i wątroby kontaktują się ze sobą tak, jak pokazano
na rysunku . Sieć naczyń krwionośnych budującą kłębuszki nerkowe obrazuje
rysunek .
Kiedy człowiek odczuwa zimno, w jego skórze kurczą się mięśnie przywłosowe,
co się przekłada na podniesienie mieszka włosowego i wyprostowanie włosa, objawiające się
tzw. gęsią skórką. To zjawisko jest pozostałością ewolucyjną po przodkach człowieka, którzy
stroszyli sierść na skutek zimna. Obecnie nie odgrywa ono znaczącej roli w ochronie przed
utratą ciepła.
Na schemacie przedstawiono budowę powłoki ciała człowieka.
Na podstawie: P. Hoser, Fizjologia organizmów z elementami anatomii człowieka, Warszawa 1996.
a)
Zaznacz właściwe dokończenie zdania wybrane spośród A–B oraz jego poprawne uzasadnienie wybrane spośród 1.–2.
Pojawienie się gęsiej skórki u człowieka to odruch
A.
warunkowy,
ponieważ jest reakcją
1.
wytwarzaną przy udziale kory mózgowej na skutek zimna.
B.
bezwarunkowy,
2.
odziedziczoną po przodkach.
b)
Określ, w jaki sposób warstwa podskórna chroni organizm człowieka przed utratą ciepła.
Układy narządów pełnią w organizmie człowieka rozmaite funkcje. Każdy z nich jest
utworzony z określonych narządów zbudowanych z tkanek, w skład których wchodzą
wyspecjalizowane komórki.
a)
Uzupełnij tabelę – wpisz w odpowiednich wierszach literę (A–E), którą oznaczono nazwę komórki charakterystycznej dla wymienionego układu, i cyfrę (1.–5.), którą oznaczono funkcję tego układu.
Nazwa komórki
neuron
leukocyt
enterocyt
spermatocyt
osteoblast
Funkcja układu
ochrona narządów i funkcja podporowa
wchłanianie produktów trawienia
przewodzenie impulsów nerwowych
obrona organizmu przed patogenami
wytwarzanie komórek rozrodczych
Układ
Komórka wchodząca w skład układu
Funkcja układu
krwionośny
pokarmowy
szkieletowy
nerwowy
b)
Wypisz spośród A–E nazwę komórki, która ma zdolność do podziału mejotycznego, i określ efekt tego podziału.
Uzupełnij poniższe zdania dotyczące limfocytów tak, aby zawierały one informacje
prawdziwe. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie.
Limfocyty B i T biorą udział w mechanizmach odporności (swoistej / nieswoistej). W grasicy
człowieka dojrzewają i nabywają kompetencji (limfocyty B / limfocyty T). Za wytwarzanie
i uwalnianie przeciwciał odpowiadają (limfocyty B / limfocyty T) i jest to odporność
(humoralna / komórkowa).
