W organizmach oligosacharydy i polisacharydy pod wpływem działania enzymów mogą
ulegać hydrolizie. Na rysunku przedstawiono katalizowaną przez enzym hydrolizę sacharozy,
której etapy oznaczono literami (A–D), oraz obok – wykres zależności szybkości reakcji
enzymatycznej od stężenia substratu.
Na podstawie: N.A. Campbell, J.A. Urry, M.L. Cain, S.A. Wasserman,
P.V. Minorsky, R.B. Jackson, Biologia, Poznań 2012, s. 78;
B.D. Hames, N.M. Hooper, Biochemia, Krótkie wykłady, Warszawa 2002, s. 83, 96–99;
M. Barbor, M. Boyle, M. Cassidy, K. Senior, Biology, London 1999, s. 73.
a)
Do każdego etapu hydrolizy (A–D) przyporządkuj jego prawidłowy opis wybrany spośród podanych (1–5).
Odłączenie produktów od enzymu.
Przekształcanie substratu w produkty.
Przyłączenie cząsteczki wody do wolnego substratu.
Enzym z centrum aktywnym gotowy do przyłączenia substratu.
Przyłączenie substratu do enzymu, powstanie kompleksu enzym-substrat (ES).
b)
Korzystając z wykresu wyjaśnij, dlaczego przy wysokim stężeniu substratu jego dalszy wzrost nie wpływa już na zwiększenie szybkości reakcji enzymatycznej.
c)
Wiedząc, że w przedstawionym enzymie centrum aktywne jest miejscem, do którego może przyłączać się inhibitor, określ jaki typ inhibicji enzymu może zachodzić w przypadku tej reakcji i wyjaśnij, na czym ona polega.
d)
Wiedząc, że sacharoza jest w organizmach roślinnych główną formą transportu węglowodanów, przedstaw drogę jej przemieszczania (od miejsca powstania do miejsca rozładunku) oraz podaj nazwę tkanki, w której ten transport odbywa się.
e)
Podaj nazwę enzymu katalizującego reakcję hydrolizy sacharozy w przewodzie pokarmowym człowieka oraz miejsce jego wytwarzania i działania.
Kropidlak czarny (Aspergillus niger) wydziela zewnątrzkomórkowo enzymy, m.in.
glukoamylazę, która hydrolizuje skrobię do glukozy. Glukoamylazy nie występują ani
u zwierząt, ani u roślin. Pozyskany z grzyba enzym wykorzystuje się w piekarnictwie,
przemyśle cukierniczym, owocowo-warzywnym, mleczarskim, farmaceutycznym
i fermentacyjnym. Obecnie glukoamylazę pozyskuje się głównie z transgenicznych szczepów
Aspergillus niger. Otrzymany z nich enzym cechuje się dużą odpornością na zmiany pH
i temperatury.
Na wykresach przedstawiono wpływ temperatury (I) i wartości pH (II) na aktywność
glukoamylazy zawartej w jednym z preparatów stosowanych w przemyśle fermentacyjnym.
Na podstawie: http://pl.wikipedia.org/wiki/Aspergillus, http://www.krolsan.com.pl/index4.php?page=glucamyl;
http://agrobiol.sggw.waw.pl/biochemia/media/Enzymologia/Enzymologia%20p%20dzik/
Glukoamylaza_06_11_2012.pdf [dostęp: 11.11.2014].
a)
Wyjaśnij, jakie znaczenie adaptacyjne dla kropidlaka ma zdolność wydzielania enzymu poza komórkę w naturalnym środowisku życia tego grzyba.
b)
Wypełnij tabelę – podaj nazwy dwóch enzymów, należących do amylaz, wytwarzanych przez człowieka oraz nazwy narządów, w świetle których te enzymy działają i nazwy produktów reakcji katalizowanych przez te enzymy.
Nazwa enzymu
Miejsce działania (narząd)
Produkt reakcji
c)
Na podstawie obu wykresów określ warunki, w jakich preparat z glukoamylazą jest najbardziej wydajny.
d)
Podaj po jednym przykładzie (innym niż opisane w tekście) wykorzystywania grzybów w biotechnologii tradycyjnej i nowoczesnej.
Szacuje się, że jelito człowieka zamieszkuje 500–1000 gatunków bakterii. W różnych częściach
jelita człowieka bytują odmienne gatunki bakterii.
Zbadano genom bakterii Bacteroides thetaiotaomicron żyjącej w ludzkich jelitach
i stwierdzono, że występują w nim m.in. geny zaangażowane w syntezę węglowodanów oraz
witamin niezbędnych dla człowieka.
Odkryto również, że ta bakteria wydziela cząsteczki sygnałowe, które aktywują w komórkach
człowieka geny odpowiedzialne za budowanie sieci naczyń krwionośnych niezbędnych
do wchłaniania cząstek pokarmowych. Inny rodzaj wydzielanych przez nią cząsteczek
sygnałowych pobudza z kolei komórki jelita człowieka do produkowania substancji
antybakteryjnych, na które bakteria Bacteroides thetaiotaomicron nie jest wrażliwa,
ale zmniejszają one liczebność populacji innych, konkurujących z nią gatunków bakterii.
Na podstawie: N.A. Campbell i inni, Biologia, Poznań 2013.
20.1. (0–1)
Określ, czy bakteria Bacteroides thetaiotaomicron jest dla człowieka komensalem,
czy – gatunkiem mutualistycznym. Odpowiedź uzasadnij, odnosząc się do przedstawionych
informacji.
20.2. (0–1)
Wybierz spośród wymienionych witamin i podkreśl tę, którą organizm człowieka
pozyskuje również dzięki wytwarzaniu jej przez bakterie jelitowe.
U wielu dorosłych osób występuje nietolerancja laktozy, do której dochodzi, gdy organizm
nie wytwarza wystarczającej ilości enzymu – laktazy. Po spożyciu pokarmów mlecznych
pojawiają się u nich dolegliwości ze strony układu pokarmowego, np. bóle brzucha, biegunki.
Aktywność laktazy jest największa u niemowląt, dla których mleko stanowi główne źródło
pożywienia. Po okresie niemowlęcym produkcja tego enzymu przez całe życie występuje
jedynie u części ludzi, a u innych zmniejsza się wraz z wiekiem.
Laktaza jest kodowana przez autosomalny gen LCT, który ma trzy allele:
allel L – warunkujący aktywność laktazy przez całe życie;
allel l1 – recesywny allel powodujący brak laktazy w wieku dorosłym;
allel l2 – recesywny allel względem L i l1, powodujący całkowity brak laktazy.
Wyróżnia się trzy typy nietolerancji laktozy:
wrodzoną nietolerancję laktozy, która występuje bardzo rzadko i wymaga całkowitej
eliminacji laktozy z diety już u noworodków;
pierwotną nietolerancję laktozy, spowodowaną zmniejszonym wytwarzaniem laktazy wraz
z wiekiem;
nietolerancję wtórną (nabytą), której przyczyną mogą być infekcje bakteryjne, choroby jelit,
a nawet niedożywienie.
Diagnostyka i rozpoznanie przyczyn nietolerancji laktozy są ważne ze względu na możliwe jej powikłania, m.in. obniżone przyswajanie wapnia grożące osteoporozą, bóle stawów i kości.
Obecnie łatwo dostępne są badania genetyczne pozwalające stwierdzić predyspozycję
genetyczną do pierwotnej nietolerancji laktozy.
Na podstawie: G. Drewa, T. Ferenc, Genetyka medyczna, Wrocław 2015,
http://www.poradnikzdrowie.pl
16.1. (0–1)
Na podstawie przedstawionych informacji zapisz w tabeli wszystkie możliwe genotypy
członków rodziny, w której dziecko ma pierwotną nietolerancję laktozy i ma ją także jego
ojciec, natomiast matka dziecka toleruje laktozę w pokarmie. Wykorzystaj oznaczenia
alleli podane w tekście.
Członkowie rodziny
Genotypy
dziecko
matka dziecka
ojciec dziecka
16.2. (0–1)
Określ prawdopodobieństwo (w %) wystąpienia wrodzonej nietolerancji laktozy
u kolejnego dziecka rodziców, u których nie występuje żadna postać nietolerancji laktozy,
ale mają oni już jedno dziecko chore na tę chorobę. Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając
genotypy rodziców lub zapisując odpowiednią krzyżówkę genetyczną.
16.3. (0–1)
Zaznacz poprawne dokończenie poniższego zdania – wybierz odpowiedź spośród A–B
oraz odpowiedź spośród 1.–4.
Laktoza, obecna w ludzkim mleku, jest substancją
A.
regulacyjną,
a w wyniku jej hydrolizy
1.
galaktoza i maltoza.
2.
galaktoza i glukoza.
B.
odżywczą,
3.
fruktoza i glukoza.
4.
fruktoza i maltoza.
16.4. (0–1)
Wybierz i podkreśl nazwę ludzkiego narządu układu pokarmowego, w którym jest
trawiona laktoza.
ślinianki
żołądek
wątroba
trzustka
jelito cienkie
16.5. (0–1)
Wyjaśnij, w jakim celu, w razie wystąpienia objawów nietolerancji laktozy u osoby
dorosłej, należy określić, czy ta nietolerancja ma podłoże genetyczne, czy też została
nabyta. W odpowiedzi odwołaj się do sposobu postępowania w zależności od podłoża
nietolerancji.
16.6. (0–2)
Wyjaśnij, dlaczego wrodzona nietolerancja laktozy jest uznawana za chorobę,
a nietolerancja pierwotna – za wariant normy. W odpowiedzi odnieś się do sposobu
odżywiania się człowieka na różnych etapach jego rozwoju.
Układ termoregulacji zapewnia człowiekowi utrzymanie względnie stałej temperatury ciała.
Regulacja temperatury ciała polega na zwiększaniu wytwarzania ciepła w organizmie
lub na czynnym rozpraszaniu ciepła, dzięki czemu stała temperatura ciała może być utrzymana
niezależnie od temperatury otoczenia.
Na poniższym schemacie zilustrowano współdziałanie głównych reakcji termoregulacyjnych
u człowieka w przedziale temperatury otoczenia 0°C – 55°C.
Na podstawie: M. Tafil-Klawe, J. Klawe, Wykłady z fizjologii człowieka, Warszawa 2009
15.1. (0–2)
Korzystając z wykresu, podaj po jednym przykładzie reakcji organizmu człowieka
na wymienione poniżej zmiany temperatury otoczenia i określ wpływ tej reakcji
na utrzymanie względnie stałej temperatury ciała:
1. zmiana temperatury otoczenia z 20°C do 10°C
2. zmiana temperatury otoczenia z 40°C do 50°C
15.2. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego podczas utraty dużych ilości ciepła przez organizm obserwuje się wzrost wydzielania zarówno hormonu tyreotropowego (TSH), jak i hormonów tarczycy. W odpowiedzi uwzględnij funkcje tych hormonów.
W pęcherzykach płucnych wyróżnić można kilka rodzajów komórek, m.in. pneumocyty
typu II, zwane również dużymi. Mają one kształt zbliżony do sześcianu, a na ich powierzchni
występują mikrokosmki. W cytoplazmie tych komórek znajdują się liczne mitochondria
i aparaty Golgiego, ciałka blaszkowate zawierające fosfolipidy i silnie rozbudowana siateczka
śródplazmatyczna szorstka.
Pneumocyty typu II produkują surfaktant – związek powierzchniowo czynny, zapobiegający
zapadaniu się i zlepianiu pęcherzyków płucnych w czasie wydechu. W jego skład, oprócz
fosfolipidów, wchodzą również białka i węglowodany.
Niedobór surfaktantu u przedwcześnie narodzonych noworodków nazywa się zespołem błon
szklistych – jest to poważne zagrożenie dla życia dziecka. Do objawów tego zespołu należą
m.in. przyśpieszenie oddechów powyżej 60/min lub bezdechy, zaburzenie krążenia
z narastającą sinicą oraz niestabilna ciepłota ciała z tendencją do hipotermii.
Na podstawie: A. Myśliwski, Podstawy cytofizjologii i histofizjologii, Gdańsk 2007,
http://www.wydawnictwopzw
14.1. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego w przypadku zespołu błon szklistych oddech noworodka ulega
znacznemu przyśpieszeniu. W odpowiedzi uwzględnij funkcje surfaktantu.
14.2 (0–1)
Podaj przykład cechy występującej w budowie pneumocytów typu II i będącej
przystosowaniem do produkcji surfaktantu oraz wykaż związek między tą cechą
a produkcją surfaktantu przez pneumocyty.
Inulina jest polisacharydem zbudowanym w większości z cząsteczek fruktozy, z jedną
cząsteczką glukozy na końcu łańcucha. Ten związek jest łatwo rozpuszczalny w ciepłej wodzie
i znajduje zastosowanie m.in. w badaniu pracy nerek. Cząsteczka inuliny nie jest hydrolizowana
w organizmie człowieka, a z krwi jest w całości wydalana wraz z moczem.
Zaznacz poprawne dokończenie poniższego zdania – wybierz odpowiedź spośród A-C oraz odpowiedź spośród 1.–3.
Wykorzystanie inuliny w badaniu pracy nerek jest możliwe, ponieważ w odróżnieniu
od glukozy inulina nie ulega
Składniki mineralne są niezbędnymi elementami diety człowieka. W Polsce problemem
są potencjalne niedobory jodu, dlatego sól spożywcza jest jodowana.
Wśród produktów spożywczych największe ilości jodu znajdują się w żywności pochodzenia
morskiego (np. rybach), mleku i jego przetworach, jajach czy brokułach.
Glikozydy występujące w warzywach kapustnych lub nasionach roślin strączkowych, a także
azotany, wapń, magnez i żelazo, ograniczają wykorzystanie jodu zawartego w diecie.
Na podstawie: Praktyczny podręcznik dietetyki, pod red. M. Jarosza, Warszawa 2010.
12.1. (0–1)
Uzupełnij poniższe zdanie tak, aby zawierało ono informacje prawdziwe. W każdym
nawiasie podkreśl właściwe określenie.
Niedobór jodu prowadzi do (obniżenia / podwyższenia) tempa metabolizmu w organizmie,
na skutek (zmniejszenia / zwiększenia) wydzielania hormonów (gruczołów przytarczycznych / tarczycy).
12.2. (0–1)
Na podstawie przedstawionych informacji wyjaśnij, dlaczego osoby stosujące niskosolną,
rygorystyczną dietę pozbawioną wszystkich produktów pochodzenia zwierzęcego mogą
mieć problem z utrzymaniem odpowiedniego poziomu jodu w organizmie. W odpowiedzi
uwzględnij dwa czynniki.
Do zakażenia człowieka wścieklizną dochodzi wskutek kontaktu ze śliną zakażonego
zwierzęcia, np. podczas pogryzienia przez takie zwierzę. Pacjentom głęboko pokąsanym przez
zwierzę chore (lub podejrzane o zakażenie wścieklizną) jak najszybciej podaje się surowicę
odpornościową zawierającą immunoglobuliny skierowane przeciw antygenom wirusa
wścieklizny, a następnie wykonuje się serię trzech szczepień zawierających inaktywowane
cząstki wirusa.
Na podstawie: J.D. Ostrowska, T. Hermanowska-Szpakowicz, Wścieklizna i jej profilaktyka u ludzi,
„Medycyna Wet”, 53 (3) 1991;
www.mp.pl/szczepienia
a)
Uzasadnij, że opisany schemat postępowania z osobami potencjalnie zakażonymi wirusem wścieklizny można określić jako uodparnianie bierno-czynne. W odpowiedzi odnieś się do obu rodzajów odporności.
b)
Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące reakcji odpornościowych uruchamianych w organizmie człowieka podczas stosowania uodparniania bierno-czynnego są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli stwierdzenie jest fałszywe.
1.
Podanie surowicy zawierającej immunoglobuliny przeciw wściekliźnie zapewnia choremu dłuższą odporność na tę chorobę niż podanie szczepionki.
P
F
2.
W reakcji na podanie surowicy organizm pacjenta rozpoczyna samodzielne wytwarzanie przeciwciał przeciwko wirusowi wścieklizny.
P
F
3.
Podanie drugiej i trzeciej dawki szczepionki przeciw wściekliźnie uruchamia w organizmie zaszczepionego wtórną odpowiedź immunologiczną.
Przyjmowanie pokarmów i gospodarka zasobami energetycznymi pozostają pod kontrolą
układu nerwowego i hormonalnego. Szczególne znaczenie mają tu dwa antagonistycznie
działające ośrodki pokarmowe: ośrodek głodu i ośrodek sytości zlokalizowane w podwzgórzu
– części mózgowia. Na czynności ośrodków głodu i sytości wpływa wiele różnych sygnałów,
m.in. obniżenie poziomu glukozy we krwi pobudza ośrodek głodu, a wzrost poziomu glukozy
we krwi pobudza ośrodek sytości.
Na schemacie przedstawiono powiązania między niektórymi narządami człowieka. Linią
przerywaną zaznaczono działanie hormonów, a linią ciągłą – bezpośredni wpływ układu
nerwowego.
Na podstawie: L.A. Frohman, L.L. Bernardis, Effect of hypothalamic stimulation on plasma glucose, insulin,
and glucagon levels, „American Journal of Physiology”, t. 221, 1971.
a)
Podaj nazwę narządu oznaczonego na schemacie literą X.
b)
Na podstawie przedstawionych informacji wyjaśnij, dlaczego podczas stresu nie odczuwa się głodu.
c)
Wybierz spośród A–D i zaznacz poprawne dokończenie poniższego zdania.
Fibryna (włóknik) jest składnikiem nie tylko skrzepów powstających w procesie krzepnięcia
krwi, lecz także np. blaszek miażdżycowych odkładających się w naczyniach krwionośnych.
Zamianę nierozpuszczalnej fibryny w rozpuszczalne fibrynopeptydy katalizuje enzym
plazmina, która powstaje z nieaktywnego plazminogenu występującego w osoczu krwi.
Przekształcenie plazminogenu w aktywną plazminę następuje dzięki wydzielanemu przez
komórki śródbłonka enzymowi – proteazie serynowej, która jest tkankowym aktywatorem
plazminogenu.
Obecnie metodami biotechnologii produkowane są rekombinowane aktywatory plazminogenu,
które mogą być podawane dożylnie w leczeniu niektórych chorób.
Na podstawie: A. Jaźwa, Zaburzenia układu krzepnięcia,
biotka.mol.uj.edu.pl/zbm/handouts/2013/AgJ/Wyklad_12.pdf; www.encyklopedia.naukowy.pl/Plazminogen
a)
Wyjaśnij, dlaczego w leczeniu świeżo przebytego zawału serca stosuje się aktywatory plazminogenu. W odpowiedzi uwzględnij funkcję tego aktywatora.
b)
Określ, dlaczego rekombinowane aktywatory plazminogenu są podawane pacjentom wprost do krwiobiegu, a nie podaje ich się doustnie.
Uwalniane w procesach trawiennych cząsteczki glukozy są wychwytywane przez komórki
wątroby i komórki mięśni szkieletowych. Część cząsteczek glukozy zostaje w nich
zmagazynowana w postaci glikogenu. W błonach komórkowych komórek wątroby
(hepatocytach) i komórek mięśniowych (miocytach) znajdują się transportery dla glukozy,
ale nie ma takich, które by transportowały glukozo-6-P.
Na schemacie przedstawiono fragmenty szlaku metabolicznego glukozy oraz glikogenu
w komórce wątroby i komórce mięśnia szkieletowego.
Na podstawie: B.D. Hames, N.M. Hooper, Krótkie wykłady. Biochemia, Warszawa 2002.
Na podstawie przedstawionych informacji określ, do czego wykorzystywane są cząsteczki
glukozy uwolnione z glikogenu
Wyróżnia się trzy rodzaje włosowatych naczyń krwionośnych: naczynia o ścianie ciągłej,
naczynia o ścianie okienkowej oraz naczynia o ścianie nieciągłej (zatokowe). Ich opisy
przedstawiono poniżej.
W naczyniach o ścianie ciągłej występują: pozbawiony przerw śródbłonek mający zwartą organizację komórek oraz otaczająca go ciągła błona podstawna.
Naczynia o ścianie okienkowej mają komórki śródbłonka, w których cytoplazmie znajdują się liczne, regularnie rozmieszczone cieńsze warstwy − okienka, które w większości są przesłonięte białkową błoną. Są to rejony o zwiększonej przepuszczalności. Ich błona podstawna, otaczająca śródbłonek, jest ciągła.
Naczynia o ścianie nieciągłej, tzw. naczynia zatokowe, cechuje nieciągłość śródbłonka – w jego strukturze pomiędzy rozsuniętymi komórkami tworzą się luki. Błona podstawna jest nieciągła lub jej brakuje.
Transport substancji drobnocząsteczkowych przez błonę komórkową odbywa się za pomocą
określonych transporterów.
Na podstawie: P. Trojan, M. Janik, M. Przybyło, Śródbłonek – niedoceniany organ. 1. Budowa i rola
w procesach fizjologicznych, „Kosmos”,4/63, 2014;
T. Cichocki, J A. Litwin, J. Mirecka, Kompendium histologii. Podręcznik dla studentów nauk medycznych
i przyrodniczych, Kraków 2002.
Wykaż związek między występowaniem naczyń włosowatych o ścianie okienkowej
w kłębuszkach nerkowych a zachodzącym w nich procesem filtracji krwi.
Wyróżnia się trzy rodzaje włosowatych naczyń krwionośnych: naczynia o ścianie ciągłej,
naczynia o ścianie okienkowej oraz naczynia o ścianie nieciągłej (zatokowe). Ich opisy
przedstawiono poniżej.
W naczyniach o ścianie ciągłej występują: pozbawiony przerw śródbłonek mający zwartą organizację komórek oraz otaczająca go ciągła błona podstawna.
Naczynia o ścianie okienkowej mają komórki śródbłonka, w których cytoplazmie znajdują się liczne, regularnie rozmieszczone cieńsze warstwy − okienka, które w większości są przesłonięte białkową błoną. Są to rejony o zwiększonej przepuszczalności. Ich błona podstawna, otaczająca śródbłonek, jest ciągła.
Naczynia o ścianie nieciągłej, tzw. naczynia zatokowe, cechuje nieciągłość śródbłonka – w jego strukturze pomiędzy rozsuniętymi komórkami tworzą się luki. Błona podstawna jest nieciągła lub jej brakuje.
Transport substancji drobnocząsteczkowych przez błonę komórkową odbywa się za pomocą
określonych transporterów.
Na podstawie: P. Trojan, M. Janik, M. Przybyło, Śródbłonek – niedoceniany organ. 1. Budowa i rola
w procesach fizjologicznych, „Kosmos”,4/63, 2014;
T. Cichocki, J A. Litwin, J. Mirecka, Kompendium histologii. Podręcznik dla studentów nauk medycznych
i przyrodniczych, Kraków 2002.
Określ, przez który z wymienionych typów włosowatych naczyń krwionośnych transport
substancji jest najbardziej selektywny, a przez który – mogą przenikać związki
wielkocząsteczkowe lub migrować całe komórki. W każdym przypadku odpowiedź
uzasadnij, odwołując się do informacji przedstawionych w tekście.
Najbardziej selektywny transport umożliwiają naczynia o ścianie , ponieważ
Związki wielkocząsteczkowe lub całe komórki mogą przenikać przez naczynia o ścianie , ponieważ
Wyróżnia się trzy rodzaje włosowatych naczyń krwionośnych: naczynia o ścianie ciągłej,
naczynia o ścianie okienkowej oraz naczynia o ścianie nieciągłej (zatokowe). Ich opisy
przedstawiono poniżej.
W naczyniach o ścianie ciągłej występują: pozbawiony przerw śródbłonek mający zwartą organizację komórek oraz otaczająca go ciągła błona podstawna.
Naczynia o ścianie okienkowej mają komórki śródbłonka, w których cytoplazmie znajdują się liczne, regularnie rozmieszczone cieńsze warstwy − okienka, które w większości są przesłonięte białkową błoną. Są to rejony o zwiększonej przepuszczalności. Ich błona podstawna, otaczająca śródbłonek, jest ciągła.
Naczynia o ścianie nieciągłej, tzw. naczynia zatokowe, cechuje nieciągłość śródbłonka – w jego strukturze pomiędzy rozsuniętymi komórkami tworzą się luki. Błona podstawna jest nieciągła lub jej brakuje.
Transport substancji drobnocząsteczkowych przez błonę komórkową odbywa się za pomocą
określonych transporterów.
Na podstawie: P. Trojan, M. Janik, M. Przybyło, Śródbłonek – niedoceniany organ. 1. Budowa i rola
w procesach fizjologicznych, „Kosmos”,4/63, 2014;
T. Cichocki, J A. Litwin, J. Mirecka, Kompendium histologii. Podręcznik dla studentów nauk medycznych
i przyrodniczych, Kraków 2002.
Zaprojektuj tabelę, umożliwiającą porównanie budowy trzech wymienionych rodzajów
włosowatych naczyń krwionośnych pod względem ciągłości błony podstawnej i ciągłości
śródbłonka. Opisz nagłówki wierszy i kolumn tabeli. Nie wypełniaj tabeli.
Rodzaj receptora w błonie postsynaptycznej decyduje, czy odpowiedzią komórki nerwowej
na związanie określonego neuroprzekaźnika będzie przewodzenie, czy – hamowanie
przewodzenia impulsu nerwowego.
Na rysunku przedstawiono sposób przekazywania impulsu nerwowego przez synapsę, w której
neuroprzekaźnikiem jest kwas ɣ-aminomasłowy (GABA).
Na podstawie: E.M. Jorgensen, GABA, Howard Hughes Medical Institute and Department of Biology, University
of Utah, Salt Lake City, 2005;
http://www.wormbook.org/chapters/www_gaba/gaba.pdf
Określ, czy efektem działania neuroprzekaźnika w synapsie przedstawionej na schemacie
będzie hamowanie przewodzenia impulsu nerwowego, czy – powstanie potencjału
czynnościowego. Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając mechanizm powstawania impulsu
nerwowego.
Do zakażenia człowieka wścieklizną dochodzi wskutek kontaktu ze śliną zakażonego
zwierzęcia, np. podczas pogryzienia przez takie zwierzę. Pacjentom głęboko pokąsanym przez
zwierzę chore (lub podejrzane o zakażenie wścieklizną) jak najszybciej podaje się surowicę
odpornościową zawierającą immunoglobuliny skierowane przeciw antygenom wirusa
wścieklizny, a następnie wykonuje się serię trzech szczepień zawierających inaktywowane
cząstki wirusa.
Na podstawie: J.D. Ostrowska, T. Hermanowska-Szpakowicz, Wścieklizna i jej profilaktyka u ludzi,
„Medycyna Wet”, 53 (3) 1991;
www.mp.pl/szczepienia
15.1. (0–1)
Uzasadnij, że opisany schemat postępowania z osobami potencjalnie zakażonymi wirusem
wścieklizny można określić jako uodparnianie bierno-czynne. W odpowiedzi odnieś się
do obu rodzajów odporności.
15.2. (0–1)
Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące reakcji odpornościowych uruchamianych
w organizmie człowieka podczas stosowania uodparniania bierno-czynnego są prawdziwe.
Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli stwierdzenie jest fałszywe.
1.
Podanie surowicy zawierającej immunoglobuliny przeciw wściekliźnie zapewnia choremu dłuższą odporność na tę chorobę niż podanie szczepionki.
P
F
2.
W reakcji na podanie surowicy organizm pacjenta rozpoczyna samodzielne wytwarzanie przeciwciał przeciwko wirusowi wścieklizny.
P
F
3.
Podanie drugiej i trzeciej dawki szczepionki przeciw wściekliźnie uruchamia w organizmie zaszczepionego wtórną odpowiedź immunologiczną.
W równikowym lesie deszczowym i na piaszczystej pustyni może panować ta sama
temperatura, ale wilgotność powietrza będzie skrajnie różna: np. w lesie deszczowym bardzo
wysoka, a na pustyni – bardzo niska. W obu ekosystemach warunki termiczne nie są
komfortowe dla człowieka przede wszystkim z powodu zbyt wysokiej temperatury. Jednym
ze sposobów termoregulacji u człowieka jest chłodzenie organizmu na skutek pocenia się.
Wyjaśnij, dlaczego chłodzenie organizmu poprzez pocenie się jest znacznie mniej wydajne
u człowieka przybywającego w równikowym lesie deszczowym niż u człowieka
znajdującego się na piaszczystej pustyni, w tych samych warunkach temperatury i przy
niewielkim ruchu powietrza.
