Oto lista zadań maturalnych z danego działu biologii. Aby skorzystać z dodatkowych opcji, uniknąć duplikatów zadań lub wybrać zadania z pozostałych działów kliknij poniżej.
Przedstawiony niżej schemat dotyczy dziedziczenia dwóch cech sprzężonych, których allele
mają swoje loci na tym samym chromosomie (w tym przypadku nie występuje crossing over).
Dziedziczenie dotyczy alleli warunkujących barwę i kształt nasion kukurydzy :
AB – zielone, gładkie, ab – żółte, pomarszczone.
a)
Wpisz w odpowiednie miejsca schematu genotypy gamet rodziców i genotypy potomstwa powstałego na skutek krzyżowania osobników o genotypie pokazanym na schemacie.
b)
Na podstawie wpisanych genotypów potomstwa podaj ich fenotypy i ustal występujący w tym przypadku stosunek fenotypów.
Skrzyżowano ze sobą dwie rośliny o kwiatach białych (P). Otrzymane potomstwo (F1) miało
w całości barwę czerwoną. Barwa kwiatów tych roślin zależy od dwóch par alleli: od allelu A
zależy wytworzenie bezbarwnego prekursora barwnika czerwonego, a od allelu B zależy
wytworzenie substancji zmieniającej bezbarwny prekursor w barwnik czerwony.
Poniżej podano przykłady genotypów w tej krzyżówce:
AABB, aabb, AaBb, aaBB, AAbb
Wybierz i zapisz genotypy pokolenia rodzicielskiego (P) oraz genotypy potomstwa (F1):
U zwierząt różnicowanie płci jest zdeterminowane obecnością chromosomów płci.
W przypadku ptaków są to chromosomy Z i W. Osobniki żeńskie ptaków posiadają parę
chromosomów płci ZW, a osobniki męskie – ZZ. Allele cech sprzężonych z płcią znajdują się
na chromosomach Z.
U kur pasiaste upierzenie warunkowane jest przez leżący na chromosomie Z allel dominujący A,
a czarne upierzenie – przez allel recesywny a. Skrzyżowano czarnego koguta z pasiastą kurą (P).
a)
Zapisz genotypy rodzicielskie (P) kury i koguta opisane w zadaniu.
Genotyp kury
Genotyp koguta
b)
Zapisz genotypy i określ fenotypy osobników otrzymanych w pokoleniu F1.
U człowieka występowanie grup krwi układu AB0 uwarunkowane jest przez gen I, który
ma trzy allele (IA, IB, i). Warunkują one występowanie czterech grup krwi: A, B, AB i 0.
a)
Podaj wszystkie możliwe genotypy homozygotyczne i wszystkie możliwe genotypy heterozygotyczne warunkujące występowanie grup krwi człowieka.
Homozygoty
Heterozygoty
b)
Podaj wszystkie możliwe grupy krwi dzieci, których rodzice mają grupę krwi B.
Hemofilia jest chorobą genetyczną, na którą najczęściej chorują mężczyźni, natomiast kobiety
są głównie nosicielkami allelu warunkującego wystąpienie tej choroby. Hemofilia jest
chorobą dziedziczną, sprzężoną z płcią.
a)
Wyjaśnij, co oznacza stwierdzenie, że hemofilia jest sprzężona z płcią.
b)
Na podstawie podanego opisu i własnej wiedzy podaj, czy allel warunkujący hemofilię jest recesywny, czy dominujący. Odpowiedź uzasadnij.
Osoby dotknięte pewną chorobą genetyczną wykazują ogromną wrażliwość na oparzenia
słoneczne. Cechuje je również wysokie ryzyko wystąpienia raka skóry. Wśród trojga dzieci
pewnego małżeństwa znajduje się dziewczynka dotknięta tą chorobą. Rodzice i pozostałe
rodzeństwo nie wykazują objawów choroby.
a)
Zaznacz właściwe dokończenie zdania (A lub B).
Choroba ta jest warunkowana przez allel autosomalny
recesywny.
dominujący.
b)
Zapisz genotyp dziewczynki dotkniętej tą chorobą i genotypy jej rodziców.
Genotyp dziewczynki
Genotyp matki
Genotyp ojca
c)
Zaznacz, jakie jest prawdopodobieństwo urodzenia w tej rodzinie następnego dziecka dotkniętego opisaną chorobą.
Typ nasady płatka usznego u człowieka dziedziczy się zgodnie z I prawem Mendla. Za tę
cechę odpowiada jeden gen autosomalny. Jego dominujący allel (A) warunkuje płatek wolny,
natomiast allel recesywny (a) płatek przyrośnięty. Rodzice posiadający wolne płatki uszne
mają dziecko, którego płatki uszne są przyrośnięte.
a)
Zapisz genotypy rodziców i dziecka, stosując dla oznaczenia alleli warunkujących typ nasady płatka usznego symbole podane w tekście.
Genotyp matki
Genotyp ojca
Genotyp dziecka
b)
Zapisz krzyżówkę genetyczną ilustrującą dziedziczenie tej cechy i oblicz, jakie jest prawdopodobieństwo, że kolejne dziecko tej pary będzie miało wolne płatki uszne.
Mukowiscydoza jest jedną z najczęściej występujących chorób genetycznych u ludzi. Jej
przyczyną jest mutacja genu CFTR zlokalizowanego na 7 chromosomie, która powoduje,
że organizm chorej osoby wydziela nadmiernie gęsty śluz. Co dwudziesta piąta osoba jest
nosicielem nieprawidłowego allelu genu CFTR, jednakże większość ludzi nie ma o tym
pojęcia, ponieważ nosicielstwo nie daje żadnych objawów.
a)
Wybierz prawidłowe dokończenie zdania.
Z powyższego tekstu wynika, że mukowiscydoza jest chorobą
autosomalną recesywną.
autosomalną dominującą.
sprzężoną z płcią dominującą.
sprzężoną z płcią recesywną.
b)
Wyjaśnij, dlaczego wszystkie noworodki powinny być objęte testami na mukowiscydozę.
W potomstwie rodziców pewnego gatunku zwierząt otrzymano zróżnicowanie fenotypów,
ze względu na dwie cechy budowy morfologicznej, w stosunku 9 : 3 : 3 : 1.
Sierść psów rasy labrador może być czarna, brązowa lub żółta. Czarny kolor sierści
warunkowany jest przez allel B, kolor brązowy przez allel b. Ujawnienie się barwy sierści jest
możliwe tylko w obecności allelu E, który nie odpowiada za syntezę barwnika,
a jedynie za jego pojawienie się we włosach psa. Jeżeli pies jest homozygotą ee, to barwa
jego sierści jest zawsze żółta.
Ustal, jaką barwę sierści będzie miało potomstwo labradora brązowego, homozygotycznego pod względem obydwu par genów z labradorką żółtą, homozygotą pod względem genu dla barwy czarnej.
a)
Zapisz genotypy rodziców (P).
Genotyp matki
Genotyp ojca
b)
Zapisz genotyp potomstwa (F1) i określ jego fenotyp.
Allele odpowiedzialne za pojawienie się wielu chorób genetycznych powstają najczęściej
wskutek mutacji genowych. Większość tych alleli znajduje się w chromosomach jądrowych
i dziedziczą się one zgodnie z prawami Mendla. Niektóre choroby genetyczne są
spowodowane przez mutacje w genach mitochondrialnych. Mutacje w DNA mitochondriów
komórkowych mogą upośledzać wydolność energetyczną mitochondriów, a w efekcie
funkcjonowanie komórek i tkanek.
a)
Zaznacz poniżej poprawną odpowiedź dotyczącą dziedziczenia chorób spowodowanych mutacjami w genach mitochondrialnych.
A. Są dziedziczone po obydwojgu rodzicach. B. Są dziedziczone po matce. C. Są dziedziczone po ojcu.
b)
Spośród wymienionych niżej przykładów tkanek podkreśl dwie, w których skutki mutacji w DNA mitochondrialnym ujawnią się najsilniej.
Geny odpowiedzialne za hemofilię, daltonizm i dystrofię mięśniową Duchenne`a są sprzężone
z płcią. Choroby te warunkowane są przez geny recesywne i ujawniają się u mężczyzn.
Wyjaśnij, dlaczego choroba wywołana allelami recesywnymi sprzężonymi z płcią zawsze ujawni się u mężczyzn.
Rodzice mają dwójkę potomstwa i spodziewają się kolejnego dziecka. Badania wykazały,
że matka ma grupę krwi B, ojciec – grupę krwi A, starsze dziecko również grupę krwi A,
a młodsze – ma grupę krwi 0.
a)
Zapisz genotypy obojga rodziców, stosując dla oznaczenia alleli grup krwi symbole IA, IB, i.
Genotyp matki
Genotyp ojca
b)
Zapisz krzyżówkę ilustrującą dziedziczenie grup krwi w tej rodzinie i określ, jakie jest prawdopodobieństwo, że kolejne dziecko będzie miało grupę krwi B.
Na chromosomie Y w rejonie określanym jako AZFc jest zlokalizowany gen, którego mutacja
objawia się oligospermią, czyli produkcją niewielkiej liczby plemników.
Podaj prawdopodobieństwo wystąpienia oligospermii u chłopca, którego ojciec posiada zmutowany allel tego genu. Odpowiedź uzasadnij.
Na schemacie przedstawiono drzewo genealogiczne samicy z pokolenia V pewnego
udomowionego gatunku ssaka. Między osobnikami z pokolenia II i IV dochodziło
do kojarzeń krewniaczych.
Oceń, czy na podstawie powyższego schematu można ustalić, że biała barwa sierści jest dziedziczona autosomalnie recesywnie. Odpowiedź uzasadnij.
Mukowiscydoza jest chorobą genetyczną wywoływaną przez autosomalny allel recesywny (a).
Dwie pary małżeńskie poddały się badaniu genetycznemu na obecność alleli warunkujących
tę chorobę. W wyniku badania ustalono następujące genotypy:
I para: mężczyzna – Aa, kobieta – AA
II para: mężczyzna – Aa, kobieta – Aa
Określ, której parze, może urodzić się dziecko chore na mukowiscydozę. Odpowiedź uzasadnij.
Obserwowana wśród osobników jednego gatunku zmienność fenotypowa może mieć podłoże
m.in. genetyczne i wynikać z procesów rekombinacyjnych (zmienność rekombinacyjna) lub
pojawiających się w genomie mutacji (zmienność mutacyjna). Mutacje mogą zachodzić
w komórkach somatycznych lub w komórkach macierzystych gamet.
a)
Podaj dwa przykłady mechanizmów, dzięki którym zachodzi zmienność rekombinacyjna.
b)
Podaj, która z wymienionych w tekście mutacji nie jest dziedziczona przez potomstwo zwierząt. Odpowiedź uzasadnij.
Myszy o genotypie ByB mają sierść żółtą, a myszy o genotypie BB – sierść czarną. Allel By
wpływa jednocześnie na przeżywalność zarodków i w układzie homozygotycznym ByBy jest
letalny (myszy o tym genotypie giną przed urodzeniem). Uznaje się, że zależnie od cechy
fenotypowej, na którą wpływa, allel By może wykazywać właściwości dominujące
lub recesywne w stosunku do allelu B.
Na podstawie: P.C. Winter, G.I. Hickey, H.L. Fletcher, Krótkie wykłady. Genetyka, PWN, Warszawa 2006.
a)
Podaj stosunek liczbowy żywych myszy żółtych i czarnych w potomstwie krzyżówki myszy żółtych.
myszy żółte : myszy czarne – :
b)
Określ, ze względu na którą cechę allel By jest recesywny. Odpowiedź uzasadnij.
